دستور المدینه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''دُستورُ المَدینَة'''، نخستین سند قانونی در اسلام، که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] پس از [[هجرت به مدینه]] برای تنظیم مناسبات قبایل و گروههای مسلمانان با یکدیگر و با یهودیان وضع کرد.

دستور المدینه<ref>صالح، «دراسات: الصحیفة أو دستور المدینه»؛ «نصوص سیاسیة: الصحیفة أو دستور المدینة».</ref> که با نام‌های دیگری از جمله صحیفة النبی،<ref>نگاه کنید به: شاکر، «صحیفة النبی؛ نماد قانونگرایی در حکومت نبوی».</ref> صحیفة المدینه،<ref>نگاه کنید به: «نداء عام: یوجهه مکتب الدعایة للحج (عن صحیفة المدینة الغراء)»؛ الدغمی، «الأحکام الفقهیة المتعلقة بالدولة والمواطنة من خلال صحیفة المدینة المنورة».</ref> پیمان مدینه،<ref>نگاه کنید به: پاینده، «پیمان مدینه»؛ بختیاری، «پیمان‌نامه مدینه، نمونه‌ای تاریخی در زمینه حل اختلاف».</ref> یا قانون اساسی مدینه<ref>نگاه کنید به: شاکر، «صحیفة النبی؛ نماد قانونگرایی در حکومت نبوی»؛ واسعی، «پیشرفت مدنی در جامعه عهد نبوی».</ref> نیز شناخته می‌شود، از مهمترین اقدامات پیامبر(ص) دانسته شده<ref>احمدی میانجی، مکاتیب الرسول، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۲.</ref> که از یک‌سو مناسبات مسلمانان با غیرمسلمانان مدینه را تنظیم می‌کرده و از سوی دیگر، قواعدی اساسی برای مناسبات میان مسلمان‌ها وضع کرده است؛<ref>بختیاری، «پیمان‌نامه مدینه، نمونه‌ای تاریخی در زمینه حل اختلاف»، ص۵۵.</ref> از این رو، پیمان‌نامه مدینه، دستورالعملی برای تبیین اصول مناسبات درونی و بیرونی در دولت نوپای اسلامی دانسته می‌شود.<ref>عاملی، الصحیح من سیرة النبی، ج۵، ص۱۲۷، ۱۳۶.</ref> این پیمان همچنین به منزله یکی از پیشرفته‌ترین شیوه‌های حل اختلاف با بهره‌گیری از آموزه‌های اسلامی دانسته شده که منجر به صلحی ماندگار در جامعه شده است.<ref>بختیاری، «پیمان‌نامه مدینه، نمونه‌ای تاریخی در زمینه حل اختلاف»، ص۵۵-۵۶.</ref>

بسیاری از پژوهشگران و تاریخ‌نگاران معاصر، دستور المدینه را سندی بسیار مهم و صادر شده از جانب پیامبر(ص) دانسته‌اند<ref>الحسنی، سیرة المصطفی، ۱۹۷۵م، ص۲۸۰.</ref> که می‌تواند منبعی برای شناخت آغاز تاریخ اسلام در مدینه قرار گیرد.<ref>علی، دولة الرسول(ص) فی المدینة، ۲۰۰۱م، ص۱۰۹؛ ملاح، حکومة الرسول(ص)، ۱۴۲۳ق، ص۵۷.</ref> بر اساس پیمان مدینه، پیامبر، مرجع اعلام جنگ یا صلح، و همچنین تنها مرجع حل و فصل اختلافات در مدینه است.<ref>ابن حمید، موسوعة نضرة النعیم، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۲۷۲.</ref> این پیمان همچنین علاوه بر متحد کردن مسلمانان، مانع همکاری یهودیان با قریش و دیگر دشمنان اسلام شد.<ref>احمدی میانجی، مکاتیب الرسول، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۳.</ref>