پرش به محتوا

دستور المدینه: تفاوت میان نسخه‌ها

دستور المدینه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲ دسامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۶:۰۹

۱٬۵۹۱ بایت حذف‌شده ،  ‏۲ دسامبر ۲۰۱۸
اصلاح پانویس‌ها
دیداریویکی‌متن
(اصلاح پانویس‌ها)
خط ۵: خط ۵:
دستور المدینه<ref>صالح، «دراسات: الصحیفة أو دستور المدینه»؛ «نصوص سیاسیة: الصحیفة أو دستور المدینة».</ref> که با نام‌های دیگری از جمله صحیفة النبی،<ref>نگاه کنید به: شاکر، «صحیفة النبی؛ نماد قانونگرایی در حکومت نبوی».</ref> صحیفة المدینه،<ref>نگاه کنید به: «نداء عام: یوجهه مکتب الدعایة للحج (عن صحیفة المدینة الغراء)»؛ الدغمی، «الأحکام الفقهیة المتعلقة بالدولة والمواطنة من خلال صحیفة المدینة المنورة».</ref> پیمان مدینه،<ref>نگاه کنید به: پاینده، «پیمان مدینه»؛ بختیاری، «پیمان‌نامه مدینه، نمونه‌ای تاریخی در زمینه حل اختلاف».</ref> یا قانون اساسی مدینه<ref>نگاه کنید به: شاکر، «صحیفة النبی؛ نماد قانونگرایی در حکومت نبوی»؛ واسعی، «پیشرفت مدنی در جامعه عهد نبوی».</ref> نیز شناخته می‌شود، متضمن اموری مهم و اساسی در مناسبات جامعه جدید مسلمانان در مدینه دانسته شده است؛ چرا که از یک‌سو مناسبات مسلمانان با غیرمسلمانان مدینه را تنظیم می‌کرده و از سوی دیگر، قواعدی اساسی برای مناسبات خود مسلمان‌ها وضع کرده است. بنابراین، این سند دستورالعملی برای تبیین اصول مناسبات درونی و بیرونی در دولت نوپای اسلامی دانسته می‌شود.<ref>عاملی، الصحیح من سیرة النبی، ج۵، ص۱۲۷، ۱۳۶.</ref>  
دستور المدینه<ref>صالح، «دراسات: الصحیفة أو دستور المدینه»؛ «نصوص سیاسیة: الصحیفة أو دستور المدینة».</ref> که با نام‌های دیگری از جمله صحیفة النبی،<ref>نگاه کنید به: شاکر، «صحیفة النبی؛ نماد قانونگرایی در حکومت نبوی».</ref> صحیفة المدینه،<ref>نگاه کنید به: «نداء عام: یوجهه مکتب الدعایة للحج (عن صحیفة المدینة الغراء)»؛ الدغمی، «الأحکام الفقهیة المتعلقة بالدولة والمواطنة من خلال صحیفة المدینة المنورة».</ref> پیمان مدینه،<ref>نگاه کنید به: پاینده، «پیمان مدینه»؛ بختیاری، «پیمان‌نامه مدینه، نمونه‌ای تاریخی در زمینه حل اختلاف».</ref> یا قانون اساسی مدینه<ref>نگاه کنید به: شاکر، «صحیفة النبی؛ نماد قانونگرایی در حکومت نبوی»؛ واسعی، «پیشرفت مدنی در جامعه عهد نبوی».</ref> نیز شناخته می‌شود، متضمن اموری مهم و اساسی در مناسبات جامعه جدید مسلمانان در مدینه دانسته شده است؛ چرا که از یک‌سو مناسبات مسلمانان با غیرمسلمانان مدینه را تنظیم می‌کرده و از سوی دیگر، قواعدی اساسی برای مناسبات خود مسلمان‌ها وضع کرده است. بنابراین، این سند دستورالعملی برای تبیین اصول مناسبات درونی و بیرونی در دولت نوپای اسلامی دانسته می‌شود.<ref>عاملی، الصحیح من سیرة النبی، ج۵، ص۱۲۷، ۱۳۶.</ref>  


بسیاری از پژوهشگران و تاریخ‌نگاران معاصر، دستور المدینه را سندی بسیار مهم و صادر شده از جانب پیامبر(ص) دانسته‌اند<ref>عمری؛ هاشم معروف حسنی، سیرة المصطفی، ص۲۸۰؛ William Montgomery Watt, Muhammad: prophet and statesman ص ۹۳؛ لوئیس، یهودیان اسلام، ص۴۲.</ref> که می‌تواند منبعی برای شناخت آغاز تاریخ اسلام در مدینه قرار گیرد.<ref>Wellhausen, Das arabische Reich und sein Sturz, ص ۷؛ صالح احمد علی، دولة‌الرسول صلی‌الله‌علیه‌وسلم فی المدینة: دراسة فی تکونها و تنظیمها، ص۱۰۹؛ هاشم هاشم یحیی ملاح، حکومة الرسول، ص۵۷؛ William Montgomery Watt, Muhammad: prophet and statesman ص ۹۴.</ref>
بسیاری از پژوهشگران و تاریخ‌نگاران معاصر، دستور المدینه را سندی بسیار مهم و صادر شده از جانب پیامبر(ص) دانسته‌اند<ref>حسنی، سیرة المصطفی، ۱۹۷۵م، ص۲۸۰؛ لوئیس، یهودیان اسلام، ص۴۲.</ref> که می‌تواند منبعی برای شناخت آغاز تاریخ اسلام در مدینه قرار گیرد.<ref>علی، دولة الرسول(ص) فی المدینة، ۲۰۰۱م، ص۱۰۹؛ ملاح، حکومة الرسول(ص)، ۱۴۲۳ق، ص۵۷.</ref>


==محتوا==
==محتوا==
خط ۲۴: خط ۲۴:


== سند و منابع==
== سند و منابع==
متن کامل دستور المدینه را نخستین بار ابن هشام<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۱۴۷ـ۱۵۰.</ref> به روایت از ابن اسحاق (متوفی ۱۵۱)، با حذف سند نقل کرده و سپس کسانی همچون سهیلی<ref>سهیلی، الروض الانف فی شرح السیرة النبویة لابن هشام، ج۴، ص۲۴۰ـ۲۴۳.</ref>، ابن سیدالناس<ref>ابن سیدالناس، عیون‌الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، ج۱، ص۳۱۸ـ۳۲۰.</ref> و ابن کثیر<ref>ابن کثیر، السیرة النبویة، ج۲، ص۳۲۰ـ۳۲۳.</ref> آن را نقل کرده‌اند. ابوعبید و ابن زَنْجُویه نیز متن کامل آن را به روایت از ابن شهاب زُهری (متوفی ۱۲۴) نقل کرده‌اند.<ref>ابوعبید، کتاب الاموال، ص۲۶۰ـ۲۶۴؛ ابن زنجویه، کتاب الاموال، ج۲، ص۴۶۶ـ۴۷۰.</ref>
متن کامل دستور المدینه را نخستین بار ابن هشام<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ۱۳۵۵ق، ج۲، ص۱۴۷-۱۵۰.</ref> به روایت از ابن اسحاق (متوفی ۱۵۱)، با حذف سند نقل کرده و سپس کسانی همچون سهیلی،<ref>سهیلی، الروض الانف، ۱۳۸۷-۱۳۹۰ق، ج۴، ص۲۴۰-۲۴۳.</ref> ابن سیدالناس<ref>ابن سیدالناس، عیون‌الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۱۸-۳۲۰.</ref> و ابن کثیر<ref>ابن کثیر، السیرة النبویة، ۱۳۸۳-۱۳۸۶ق، ج۲، ص۳۲۰-۳۲۳.</ref> آن را نقل کرده‌اند. ابوعبید و ابن زَنْجُویه نیز متن کامل آن را به روایت از ابن شهاب زُهری (متوفی ۱۲۴) نقل کرده‌اند.<ref>ابوعبید، کتاب الاموال، ۱۴۰۸ق، ص۲۶۰-۲۶۴؛ ابن زنجویه، کتاب الاموال، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۴۶۶-۴۷۰.</ref>


احتمال ساختگی بودن متن دستور المدینه رد شده است؛ چرا که از نظر سبک، بسیار شبیه به نامه‌ها و پیام‌های دیگرِ [[پیامبر(ص)]] ارزیابی شده است.<ref>اکرم عمری، السیرة النبویة الصحیحة، ج۱، ص۲۷۵؛ حسنی، سیرة المصطفی، ص۲۸۰.</ref>
احتمال ساختگی بودن متن دستور المدینه رد شده است؛ چرا که از نظر سبک، بسیار شبیه به نامه‌ها و پیام‌های دیگرِ [[پیامبر(ص)]] ارزیابی شده است.<ref>عمری، السیرة النبویة الصحیحة، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۷۵؛ معروف حسنی، سیرة المصطفی، ۱۹۷۵م، ص۲۸۰.</ref>


== تاریخ نگارش ==
== تاریخ نگارش ==
درباره تاریخ نگارش دستور المدینه، نظرات گوناگونی وجود دارد؛ در بسیاری از منابع، آغاز ورود پیامبر به مدینه، زمان نگارش آن دانسته شده، دیاربکری، تاریخ آن را ماه پنجم هجرت دانسته و ابن هشام، از ماه پنجم یا هشتم سخن گفته است.
درباره تاریخ نگارش دستور المدینه، نظرات گوناگونی وجود دارد؛ در بسیاری از منابع، آغاز ورود پیامبر به مدینه، زمان نگارش آن دانسته شده، دیاربکری، تاریخ آن را ماه پنجم هجرت دانسته و ابن هشام، از ماه پنجم یا هشتم سخن گفته است.


بنابر بسیاری از منابع تاریخی از جمله تاریخ طبری، المغازی و انساب الاشراف، پیامبر اکرم در آغاز ورود به مدینه قرار صلحی با یهود نوشت و با آنان معاهده بست<ref>واقدی، کتاب المغازی، ج۱، ص۱۷۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۳۳۴؛ بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ص۱۷؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۴۷۹.</ref>. بلاذری این امر را پیش از نزول فرمان الهی مبنی بر [[جهاد]] و قبل از اقدام پیامبر به هر گونه جنگ دانسته است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۳۳۴.</ref>
بنابر بسیاری از منابع تاریخی از جمله تاریخ طبری، المغازی و انساب الاشراف، پیامبر اکرم در آغاز ورود به مدینه قرار صلحی با یهود نوشت و با آنان معاهده بست<ref>واقدی، کتاب المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۷۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۹۶-۲۰۰۰م، ج۱، ص۳۳۴؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۴۱۳ق، ص۱۷؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۴۷۹.</ref>. بلاذری این امر را پیش از نزول فرمان الهی مبنی بر [[جهاد]] و قبل از اقدام پیامبر به هر گونه جنگ دانسته است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۹۶-۲۰۰۰م، ج۱، ص۳۳۴.</ref>


دیاربکری، در کتاب تاریخ الخمیس، تاریخ عقد عهدنامه پیامبر با یهودیان مدینه را ماه پنجم هجرت نوشته است.<ref>دیاربکری، تاریخ الخمیس فی احوال انفس نفیس، ج۱، ص۳۵۳.</ref> ابن هشام، دستور المدینه را پیش از عقد اخوت میان مهاجران و انصار دانسته<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۱۴۷ـ۱۵۰.</ref> که در ماه پنجم<ref>ابن قتیبه، المعارف، ص۱۵۲.</ref> یا هشتم هجرت صورت گرفته است.<ref>مَقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۹.</ref>
دیاربکری، در کتاب تاریخ الخمیس، تاریخ عقد عهدنامه پیامبر با یهودیان مدینه را ماه پنجم هجرت نوشته است.<ref>دیاربکری، تاریخ الخمیس، ۱۲۸۳ق، ج۱، ص۳۵۳.</ref> ابن هشام، دستور المدینه را پیش از عقد اخوت میان مهاجران و انصار دانسته<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ۱۳۵۵ق، ج۲، ص۱۴۷-۱۵۰.</ref> که در ماه پنجم<ref>ابن قتیبه دینوری، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۵۲.</ref> یا هشتم هجرت صورت گرفته است.<ref>مقریزی، امتاع الاسماع، قاهره، ج۱، ص۴۹.</ref>


با این حال برخی از محققان معاصر، دستور المدینه را مربوط به پس از جنگ بدر دانسته‌اند که پیامبر و یارانش به واسطه پیروزی در جنگ مذکور، پایگاهی برتر در مدینه داشته‌اند و از سوی دیگر، صدور دستور المدینه در چنین زمانی را با هدف مقابله با تلاش‌های روزافزون یهودیان علیه مسلمانان در مدینه قلمداد کرده‌اند.<ref>دوری، النظم الاسلامیة، ص۲۱ـ۲۲؛ صالح احمد علی، «تنظیمات الرسول الاداریة فی المدینة»، ص۵۳، ۶۲.</ref>
با این حال برخی از محققان معاصر، دستور المدینه را مربوط به پس از جنگ بدر دانسته‌اند که پیامبر و یارانش به واسطه پیروزی در جنگ مذکور، پایگاهی برتر در مدینه داشته‌اند و از سوی دیگر، صدور دستور المدینه در چنین زمانی را با هدف مقابله با تلاش‌های روزافزون یهودیان علیه مسلمانان در مدینه قلمداد کرده‌اند.<ref>دوری، النظم الاسلامیة، ۲۰۰۸م، ص۲۱-۲۲؛ علی، «تنظیمات الرسول الاداریة فی المدینة»، ص۵۳، ۶۲.</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۴۸: خط ۴۸:
*ابن سیدالناس، محمد بن محمد، عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، تحقیق محمد عید خطراوی و محیی الدین مستو، مدینه، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۲م.
*ابن سیدالناس، محمد بن محمد، عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، تحقیق محمد عید خطراوی و محیی الدین مستو، مدینه، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۲م.
*ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق ثروت عُکاشه، قاهره، ۱۹۶۰م.
*ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق ثروت عُکاشه، قاهره، ۱۹۶۰م.
*ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، السیرة النبویة، تحقیق مصطفی عبدالواحد، قاهره، ۱۳۸۳ـ۱۳۸۶ق/۱۹۶۴ـ۱۹۶۶م، چاپ افست بیروت، بیتا.
*ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، السیرة النبویة، تحقیق مصطفی عبدالواحد، قاهره، ۱۳۸۳-۱۳۸۶ق/۱۹۶۴-۱۹۶۶م، چاپ افست بیروت، بیتا.
*ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، تحقیق مصطفی سقا و ابراهیم ابیاری و عبدالحفیظ شلبی، قاهره، ۱۳۵۵ق/۱۹۳۶م.
*ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، تحقیق مصطفی سقا و ابراهیم ابیاری و عبدالحفیظ شلبی، قاهره، ۱۳۵۵ق/۱۹۳۶م.
*ابوعبید، قاسم بن سلام، کتاب الاموال، تحقیق محمد خلیل هراس، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
*ابوعبید، قاسم بن سلام، کتاب الاموال، تحقیق محمد خلیل هراس، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
خط ۵۴: خط ۵۴:
*احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، بیروت، دار صعب، بیتا.
*احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، بیروت، دار صعب، بیتا.
*بختیاری، شهلا و زهرا نظرزاده، «پیمان‌نامه مدینه: نمونه‌ای تاریخی در زمینه حل اختلاف»، در مجله تاریخ اسلام، ش۴۹، سال سیزدهم، بهار ۱۳۹۱ش.
*بختیاری، شهلا و زهرا نظرزاده، «پیمان‌نامه مدینه: نمونه‌ای تاریخی در زمینه حل اختلاف»، در مجله تاریخ اسلام، ش۴۹، سال سیزدهم، بهار ۱۳۹۱ش.
*بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمود فردوس عظم، دمشق، ۱۹۹۶ـ۲۰۰۰م.
*بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمود فردوس عظم، دمشق، ۱۹۹۶-۲۰۰۰م.
*بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، تحقیق دخویه، لیدن، ۱۸۶۶م، افست فرانکفورت، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م.
*بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، تحقیق دخویه، لیدن، ۱۸۶۶م، افست فرانکفورت، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م.
*بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
*بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
خط ۶۲: خط ۶۲:
*دوری، عبدالعزیز، النظم الإسلامیة، بیروت، ۲۰۰۸م.
*دوری، عبدالعزیز، النظم الإسلامیة، بیروت، ۲۰۰۸م.
*دیاربکری، حسین بن محمد، تاریخ الخمیس فی احوال انفس نفیس، قاهره، ۱۲۸۳ق/۱۸۶۶م، افست بیروت، بیتا.
*دیاربکری، حسین بن محمد، تاریخ الخمیس فی احوال انفس نفیس، قاهره، ۱۲۸۳ق/۱۸۶۶م، افست بیروت، بیتا.
*سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت، قم، ۱۳۴۵ـ۱۳۵۱ش.  
*سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت، قم، ۱۳۴۵-۱۳۵۱ش.  
*سهیلی، عبدالرحمان بن عبدالله، الروض الانف فی شرح السیرة النبویة لابن هشام، تحقیق عبدالرحمان وکیل، قاهره، ۱۳۸۷ـ۱۳۹۰ق/۱۹۶۷ـ۱۹۷۰م.
*سهیلی، عبدالرحمان بن عبدالله، الروض الانف فی شرح السیرة النبویة لابن هشام، تحقیق عبدالرحمان وکیل، قاهره، ۱۳۸۷-۱۳۹۰ق/۱۹۶۷-۱۹۷۰م.
*شاکر، محمدکاظم و محمدحسین لطفی، «صحیفة النبی(ص)؛ نماد قانونگرایی در حکومت نبوی»، در مجله کتاب قیم، ش۱، بهار ۱۳۹۰ش.
*شاکر، محمدکاظم و محمدحسین لطفی، «صحیفة النبی(ص)؛ نماد قانونگرایی در حکومت نبوی»، در مجله کتاب قیم، ش۱، بهار ۱۳۹۰ش.
*شبارو، عصام، الدولة العربیة الاسلامیة الاولی ۱ـ۴۱ه:۶۲۳ـ۶۶۱م، بیروت، ۱۹۹۵م.
*شبارو، عصام، الدولة العربیة الاسلامیة الاولی ۱-۴۱ه:۶۲۳-۶۶۱م، بیروت، ۱۹۹۵م.
*صالح، علی، «دراسات: الصحیفة أو دستور المدینة: التأسیس للعلاقة مع الأخر»، در مجله منهاج، ش۵۳، بهار ۱۴۳۰ش.
*صالح، علی، «دراسات: الصحیفة أو دستور المدینة: التأسیس للعلاقة مع الأخر»، در مجله منهاج، ش۵۳، بهار ۱۴۳۰ش.
*صالحی شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۳، تحقیق عبدالعزیز عبدالحق حلمی، قاهره، ۱۳۹۵ق/۱۹۷۵م.
*صالحی شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۳، تحقیق عبدالعزیز عبدالحق حلمی، قاهره، ۱۳۹۵ق/۱۹۷۵م.
خط ۸۴: خط ۸۴:
*واقدی، محمد بن عمر، المغازی، تحقیق مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶.
*واقدی، محمد بن عمر، المغازی، تحقیق مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶.
*ولهاوزن، یولیوس، الدولة العربیة و سقوطها، ترجمه یوسف العش، دمشق، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۶م.
*ولهاوزن، یولیوس، الدولة العربیة و سقوطها، ترجمه یوسف العش، دمشق، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۶م.
{{چپ‌چین}}
*Leone Caetani, Annali dell'Islām, Hildesheim, N.Y. ۱۹۷۲;
#Hubert Grimme, Mohammed, Münster, Germany ۱۸۹۲-۱۸۹۵;
#Majid Khadduri, War and peace in the law of Islam, New York ۱۹۷۹; Bernard Lewis, The Arabs in history, London ۱۹۷۰;
#Medieval Islamic civilization: anencyclopedia, ed. Josef W. Meri, New York: Routledge, ۲۰۰۶, s.v. "The constitution of Medina" (by Khalid Yahya Blankinship);#Muhammad, ed. Uri Rubin, Aldershot, Hampshire: Ashgate, ۱۹۹۸;
*William Montgomery Watt, Muhammad at Medina, Karachi ۱۹۸۱;
#William Montgomery Watt, Muhammad: prophet and statesman, London ۱۹۷۸;
#Julius Wellhausen, Das arabische Reich und sein Sturz, Berlin ۱۹۶۰.
#Muhammad Hamidullah, Documents sur la diplomatie musulmane à l'époque du Prophète et des khalifes orthodoxes, Paris ۱۹۳۵;
#Muhammad Hamidullah,, "The earliest written-constitution of a state in the world: a document of the time of the Prophet",مجلة‌الازهر، سال ۴۱، ش ۵ (رجب ۱۳۸۹)
#؛ R.B. Serjeant, "The ‘sunnah jāmi‘ah’, pacts with the Yathrib Jews, and the ‘Tahrīm’ of Yathrib: analysis and translation of the documents comprised in the so-called ‘constitution of Medina’", in The life of
{{پایان چپ‌چین}}
{{پایان}}
{{پایان}}


==پیوند به بیرون==
*منبع مقاله : [http://rch.ac.ir/article/Details?id=9566 دانشنامه جهان اسلام]
{{پیامبر اسلام}}
{{پیامبر اسلام}}


Hasanejraei
Automoderated users، confirmed
۴۴۱

ویرایش

برگرفته از «https://fa.wikishia.net/view/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/515823»