طوفان نوح: تفاوت میان نسخه‌ها

داستان طوفان نوح(ع) از جمله داستان‌هایی است که به گزارش جیمز فریزر در میان ملل و اقوام مختلف جهان از جمله خاور نزدیک، هند، برمه، چین، مالدیو، استرالیا، جزایر اقیانوس آرام و در جوامع سرخ پوست رواج داشته است که البته روایات آنها با همدیگر بسیار اختلاف دارد. ^[۱]در قصه سومری که کهن‌ترین منبع قصه طوفان دانسته شده است گزارش شده که در این نسخه سخن از هشدار خداوند است و پس از آن مساله طوفان مطرح شده است که «هفت شبانه روز تند باد قرین باران سیل آسیا بر زمین فرو بارید، خروش آب، زمین را به تاراج برد و آسمان گام بر آب خروشان نهاد». <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۲۷.</ref> اما در قصه بابلی طوفان که معروف به قصه جلجامیش یا گیل گمش است  سخن از نابود کردن بشر و همه موجودات زنده توسط خدایان به وسیله طوفان میان آمده است. <ref>رهبر، «بررسی تطبیقی روایت وحیانی قرآن و روایت اسطوره ای سومری - بابلی از طوفان نوح»، ۱۳۸۹، ص ۲۶۸.</ref> در قصه یهودی طوفان نوح نیز گزارش شده است که وقتی شر آدمیان در زمین زیاد شد اندوهگین شد و تصمیم گرفت آنچه در زمین است را بردارد اما نوح را از آن مستثنی کرد چرا که او مرد کامل و نیکوکاری بود. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۴۵.</ref>

# در بین همه الواحی کهنی که سخن از طوفان نوح شده است تنها قرآن کریم نوح(ع) را به عنوان پیامبر معرفی می‌کند.

# در روایت قرآن کریم هیچ دوگانگی در آن یافت نمی‌شود بر خلاف روایات دیگر.

# روایت قرآن کریم روایتی است که خداوند در آن از پیشمان شدن آوردن طوفان منزه است بر خلاف برخی روایات دیگر. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۹۱-۹۵.</ref>

بر اساس گزارش قرآن طوفان از زمین و آسمان <ref>سوره قمر، آیه ۱۱-۱۲.</ref> و نقطه آغاز آن فووران تنور بوده است «حَتَّى إِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّور» <ref>سوره هود، آیه ۴۰.</ref> مفسران و مورخان اسلامی درباره موضوع تنور و اینکه منظور خداوند از تنور در اینجا چیست و چه مکانی است اختلاف دارند. برخی معتقدند که منظور «چاه‌های زمین» است یعنی اینکه زمین همچو چشمه‌ای بجوشید تا آنجا که حتی از تنورهایی نیز که مرکز آتش بودند آب فوران کرد. برخی دیگر معتقدند که آن تنور، تنور نان است، تنوری سنگی که از حوا بود و سر انجام به نوح رسید. گروهی نیز تنور را محل کنونی مسجد کوفه دانسته‌اند. گروهی دیگر نیز منظور آن را فلق صبح و روشنایی سپید دانسته‌اند. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۷۲؛ طبرسی، ترجمه تفسير مجمع البيان، ج‏12، ص 58؛ ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص ۸۳؛ طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ۱۳۷۴، ج ۱۰، ص ۳۴۰.</ref> بیومی بعد از گزارش قول اخیر که منسوب به امام علی(ع) است، عنوان می کند که اگر چه ابن کثیر این روایت را غریب دانسته است اما از میان همه روایات و اقوال مختلف ارائه شده این روایت و قول پذیرفتنی تر به نظر می‌رسد، علاوه بر اینکه تنها روایت همخوان با نصوص قدیمی نیز می‌باشد. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۷۲.</ref>  

علامه طباطبایی در این خصوص معتقد است که «فارَ التَّنُّور» به معناى جوشيدن آب از داخل تنور و سرازير شدن از تنور است، در روايات نيز آمده كه در ماجراى طوفان نوح اولين نقطه ‏اى كه آب از آن فوران كرد يك تنور بود البته محتمل است که فوران تنور به معناى جوشيدن تنور نانوايى نباشد بلكه كنايه باشد از شدت غضب خداى تعالى‏. علامه طباطبایی همچنین اقوالی همچون اینکه مراد از تنور چاه است، طلوع فجر است، بلندترین نقطه زمین است را از فهم به دور می‌داند. <ref>طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ۱۳۷۴، ج ۱۰، ص ۳۴۰.</ref> مکارم شیرازی نیز در تفسیر خود این احتمال که منظور از تنور در این آیه همان تنور واقعی و حقیقی باشد قوی‌تر می‌داند. <ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱، ج۹، ص ۹۸.</ref> در خصوص مکان تنور نیز اختلافاتی وجود دارد برخی مکان تنور را در هند، برخی دیگر در کوفه، گروهی در جزیر العرب دانسته‌اند. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۷۲.</ref>

بر اساس آنچه در روایت توراتی نقل شده است طوفان در روز هفتم ماه دوم سال ۶۰۰ از عمر نوح(ع) آغاز شد و ۴۰ روز در زمین استمرار یافت. آب ۱۵ متر بالا آمد و حدود ۱۵۰ روز طول کشید تا آب فرو بنشیند. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۴۵-۴۶.</ref> در روایات اسلامی نیز زمان‌های مختلفی در خصوص زمان وقوع طوفان و مدت آن وارد شده است برخی معتقدند که طوفان در سن ۱۹۰۰ سالگی<ref>قطب راوندی، قصص الانبیاء (ع)، ۱۴۳۰ق،ج۱، ص۲۵۷-۲۵۹؛ جزایری، النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین، (قصص قرآن)، ۱۳۸۱، ص ۱۱۱.</ref>، برخی دیگر ۶۰۰ سالگی <ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص ۱۱۷؛ كاتب واقدی، الطبقات‌ الكبری، ۱۳۷۴ش ،ج‌۱،ص ۲۵.</ref>، گروهی دیگر ۱۲۰۰ سالگی<ref>مستوفی قزوینی، تاریخ‌ گزیده،۱۳۶۴ ش، ص ۲۴.</ref>حضرت نوح(ع) رخ داده است.<ref>رک: [[نوح (پیامبر)]]</ref>  همچنین در تاریخ مختصر الدول نقل شده است که طوفان در  دو هزار و دويست و بيست و شش سال و بيست و سه روز بعد از خلقت آدم رخ داده است.<ref>ترجمه تاریخ مختصر الدول، ص 10.</ref> برخی زمان آغاز طوفان نوح را دهم رجب<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص ۱۳۲-۱۳۳.</ref> و برخی دیگر دوم رجب<ref>كاتب واقدی، الطبقات‌ الكبری، ۱۳۷۴ش ،ج‌۱،ص ۲۶.</ref> دانسته‌اند. بسیاری از مورخین نقل کرده اند که در طوفان نوح چهل روز پيوسته از آسمان و زمين آب باريد و جوشيد.<ref>تاريخ‏يعقوبى/ترجمه،ج‏1،ص:13</ref> مدت زمان طول کشیدن طوفان را نیز برخی ۶ ماه<ref>كاتب واقدی، الطبقات‌ الكبری، ۱۳۷۴ش ،ج‌۱،ص ۲۶؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص ۱۳۲</ref> ، برخی ۱۵۰ روز و برخی دیگر ۵ ماه، برخی ۱۳ ماه و برخی ۲۷ روز عنوان کرده‌اند.<ref> ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص ۱۱۱-۱۱۲؛ ندایی، تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم، ۱۳۸۹ش، ص ۴۴-۴۶</ref> علامه مجلسی در کتاب «تاریخ پیامبران» به حدیث معتبر نقل می‌کند که نوح با قومش هفت شبانه روز در کشتی ماند. <ref>مجلسی، تاریخ پیامبران، ۱۳۸۰، ج۱،‌ص ۲۷۳.</ref> در تاریخ یعقوبی نیز نقل شده است که  آغاز آن هيفدهم أيار و آخر آن سيزدهم تشرين اول بود و 5 ماه طول کشید.<ref>تاريخ‏يعقوبى/ترجمه،ج‏1،ص:13</ref>