طوفان نوح: تفاوت میان نسخه‌ها

داستان طوفان نوح(ع) از جمله داستان‌هایی است که به گزارش جیمز فریزر در میان ملل و اقوام مختلف جهان از جمله خاور نزدیک، هند، برمه، چین، مالدیو، استرالیا، جزایر اقیانوس آرام و در جوامع سرخ پوست رواج داشته است که البته روایات آنها با همدیگر بسیار اختلاف دارد. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۲۳.</ref> بر اساس آنچه در آیات قرآن کریم درباره طوفان نوح بیان شده است طوفان در واقع عذاب الهی برای از بین بردن قوم مشرک حضرت نوح بوده است<ref>رک: سوره اعراف، آیه ۶۴؛ سوره هود، آیه ۴۰-۴۱؛ سوره انبیاء، آیه ۷۱؛ سوره نوح، آیه ۲۵.</ref>. قومی که بر اساس گزارش آیات قرآن بت پرست بودند و بت‌هایی با نام‌های «ود»، «سواع»، «یغوث»، «یعوق» و «نسر» را می‌پرستیدند<ref>سوره نوح، آیه ۲۳</ref>. نوح برای هدایت آنها بسیار تلاش کرد اما در نهایت موفق به هدایت آنها نشد. بعد از مدت‌های طولانی دعوت مردم به یکتا پرستی تنها عده معدودی به او ایمان آوردند. بر اساس آنچه در قرآن کریم آمده است؛ قومش او را دروغگو خطاب می‌کردند و دلایل عدم ایمان آنها این بود که می‌گفتند تو جز بشری مثل ما نیستی، آنان که اطراف تو هستند کمتر از ما هستند و در نهایت اینکه تو از لحاظ خویشاوندی هیچ برتری نسبت به ما نداری.<ref>سوره هود، آیه ۲۷</ref> به گزارش قرآن کریم نوح(ع) نهصد و پنجاه سال در میان قوم خود آنها را به یکتا پرستی دعوت کرد و در طول این مدت از خداوند درخواست عذاب قومش را طلب نکرد.<ref>سوره عنکبوت، آیه ۱۴</ref> در نهایت خداوند به نوح وحی کرد که این مردم کافر پس از این هرگز ایمان نخواهند آورد.<ref>سوره هود، آیه ۳۶</ref> در این زمان حضرت نوح قوم خود را نفرید کرد و گفت: «پروردگارا از کافران هیچ جنبده‌ای بر زمین بر جای مگذار»<ref>سوره نوح، آیه ۲۶</ref>. این گونه بود خداوند نیز با طوفان بزرگی که همه مشرکان را از بین ببرد درخواست نوح را اجابت کرد. <ref>رک: سوره هود، آیه ۲۵-۴۹؛ سوره نوح، آیه ۱-۲۵</ref> قرآن کریم به طوفان نوح ۱۲ بار اشاره کرده است. رویکرد قرآن کریم در خصوص قصه طوفان نوح در چارچوب اهداف قصه‌های قرآنی است لذا خداوند با وجود تکرار آن در آیات متعدد به بیان جزئیات این داستان نپرداخته است. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۷۰.</ref> بر همین اساس جزئیات مختلف و متعددی به این داستان اضافه شده است که بیومی معتقد است روایات خرافی فراوانی در خصوص مساله طوفان و کشتی نوح وجود دارد که باعث شده است بسیاری از مسائل روشن در خصوص این داستان تیره و تار شود. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۷۰.</ref>

! ردیف !! شماره سوره !! نام سوره    !! style="border-left: solid 2px;"| آیات !! ردیف !! شماره سوره !! نام سوره      !!  آیات            

بر اساس گزارش قرآن طوفان از زمین و آسمان <ref>سوره قمر، آیه ۱۱-۱۲.</ref> و نقطه آغاز آن فووران تنور بوده است «حَتَّى إِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّور» <ref>سوره هود، آیه ۴۰.</ref> مفسران و مورخان اسلامی درباره موضوع تنور و اینکه منظور خداوند از تنور در اینجا چیست و چه مکانی است اختلاف دارند. برخی معتقدند که منظور «چاه‌های زمین» است یعنی اینکه زمین همچو چشمه‌ای بجوشید تا آنجا که حتی از تنورهایی نیز که مرکز آتش بودند آب فوران کرد. برخی دیگر معتقدند که آن تنور، تنور نان است، تنوری سنگی که از حوا بود و سر انجام به نوح رسید. گروهی نیز تنور را محل کنونی مسجد کوفه دانسته‌اند. گروهی دیگر نیز منظور آن را فلق صبح و روشنایی سپید دانسته‌اند. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۷۲؛ طبرسی، ترجمه تفسير مجمع البيان، ج‏12، ص 58؛ ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص ۸۳؛ طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ۱۳۷۴، ج ۱۰، ص ۳۴۰.</ref> بیومی بعد از گزارش این قول عنوان می کند که اگر چه ابن کثیر این روایت را غریب دانسته است اما از میان همه روایات و اقوال مختلف ارائه شده این روایت و قول پذیرفتنی تر به نظر می‌رسد، علاوه بر اینکه تنها روایت همخوان با نصوص قدیمی نیز می‌باشد. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۷۲.</ref> علامه طباطبایی در این خصوص معتقد است که «فارَ التَّنُّور» به معناى جوشيدن آب از داخل تنور و سرازير شدن از تنور است، در روايات نيز آمده كه در ماجراى طوفان نوح اولين نقطه‏اى كه آب از آن فوران كرد يك تنور بود البته محتمل است که فوران تنور به معناى جوشيدن تنور نانوايى نباشد بلكه كنايه باشد از شدت غضب خداى تعالى‏. علامه طباطبایی همچنین اقوالی همچون اینکه مراد از تنور چاه است، طلوع فجر است، بلندترین نقطه زمین است را از فهم به دور می‌داند. <ref>طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ۱۳۷۴، ج ۱۰، ص ۳۴۰.</ref> مکارم شیرازی نیز در تفسیر خود این احتمال که منظور از تنور در این آیه همان تنور واقعی و حقیقی باشد قوی‌تر می‌داند. <ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱، ج۹، ص ۹۸.</ref> در خصوص مکان تنور نیز اختلافاتی وجود دارد برخی مکان تنور را در هند، برخی دیگر در کوفه، گروهی در جزیر العرب دانسته‌اند. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۷۲.</ref>

در خصوص این مساله قول دقیق و مشهوری وجود ندارد و در آن اختلاف فراوان است. بر اساس آنچه در روایت توراتی نقل شده است طوفان در روز هفتم ماه دوم سال ۶۰۰ از عمر نوح(ع) آغاز شد و ۴۰ روز در زمین استمرار یافت. آب ۱۵ متر بالا آمد و حدود ۱۵۰ روز طول کشید تا آب فرو بنشیند. <ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص القرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ص ۴۵-۴۶.</ref> در روایات اسلامی نیز زمان‌های مختلفی در خصوص زمان وقوع طوفان و مدت آن وار شده است برخی معتقدند که طوفان در سن ۱۹۰۰ سالگی<ref>قطب راوندی، قصص الانبیاء (ع)، ۱۴۳۰ق،ج۱، ص۲۵۷-۲۵۹؛ جزایری، النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین، (قصص قرآن)، ۱۳۸۱، ص ۱۱۱.</ref>، برخی دیگر ۶۰۰ سالگی <ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص ۱۱۷؛ كاتب واقدی، الطبقات‌ الكبری، ۱۳۷۴ش ،ج‌۱،ص ۲۵.</ref>، گروهی دیگر ۱۲۰۰ سالگی<ref>مستوفی قزوینی، تاریخ‌ گزیده،۱۳۶۴ ش، ص ۲۴.</ref>حضرت نوح(ع) رخ داده است. برخی زمان آغاز طوفان نوح را دهم رجب<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص ۱۳۲-۱۳۳.</ref> و برخی دیگر دوم رجب<ref>كاتب واقدی، الطبقات‌ الكبری، ۱۳۷۴ش ،ج‌۱،ص ۲۶.</ref> دانسته‌اند. مدت زمان طول کشیدن طوفان را نیز برخی ۶ ماه<ref>كاتب واقدی، الطبقات‌ الكبری، ۱۳۷۴ش ،ج‌۱،ص ۲۶؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص ۱۳۲</ref> ، برخی ۱۵۰ روز و برخی دیگر ۵ ماه، برخی ۱۳ ماه و برخی ۲۷ روز عنوان کرده‌اند.<ref> ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص ۱۱۱-۱۱۲؛ ندایی، تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم، ۱۳۸۹ش، ص ۴۴-۴۶</ref> علامه مجلسی در کتاب «تاریخ پیامبران» به حدیث معتبر نقل می‌کند که نوح با قومش هفت شبانه روز در کشتی ماند. <ref>مجلسی، تاریخ پیامبران، ۱۳۸۰، ج۱،‌ص ۲۷۳.</ref>