۱۶٬۹۸۱
ویرایش
روسیه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کشور شیعه‌نشین | {{جعبه اطلاعات کشور شیعه‌نشین | ||
| عنوان | | عنوان =روسیه{{سخ}} <small>(به روسی: Россия)</small> | ||
| تصویر | | تصویر =روسیه.png | ||
| اندازه تصویر | | اندازه تصویر = | ||
| تصویر پرچم | | تصویر پرچم =پرچم روسیه.png | ||
| عرض پرچم | | عرض پرچم = | ||
| تصویر نشان ملی | | تصویر نشان ملی =نشان ملی روسیه.png | ||
| عرض تصویر نشان ملی= | | عرض تصویر نشان ملی= | ||
| نام رسمی | | نام رسمی =فدراسیون روسیه <small>(Российская Федерация)</small> | ||
| دین رسمی | | دین رسمی =مسیحیت | ||
| مساحت | | مساحت =بیش از ۱۷ میلیون کیلومتر مربع | ||
| پایتخت | | پایتخت = مسکو | ||
| حکومت | | حکومت =جمهوری | ||
| جمعیت کل | | جمعیت کل = بیش از ۱۶۰ میلیون | ||
| ادیان(درصد) | | ادیان(درصد) = | ||
| زبان رسمی | | زبان رسمی =روسی | ||
| سایت | | سایت = | ||
| پیشینه اسلام | | پیشینه اسلام = قرن ۷ قمری با اسکان اعراب در [[دربند]] | ||
| جمعیت مسلمانان | | جمعیت مسلمانان = ۱۶,۳۷۹,۰۰۰ [http://www.pewforum.org/2011/01/27/table-muslim-population-growth-by-country/ مرکز تحقیقات pew در ۲۰۱۰] | ||
| درصد مسلمانان | | درصد مسلمانان = | ||
| جمعیت | | جمعیت = ۲.۲۱۲.۰۰۰ (مجمع جهانی اهل بیت ۲۰۰۸)• (کمتر از ۱۶۵.۰۰۰ مرکز تحقیقات pew در ۲۰۰۹) | ||
| پیشینه | | پیشینه = قرارداد گلستان و ترکمن چای | ||
| درصد به جمعیت کشور | | درصد به جمعیت کشور =بیش از یک درصد | ||
| درصد به جمعیت مسلمانان= | | درصد به جمعیت مسلمانان= ۳ درصد | ||
| آداب و رسوم | | آداب و رسوم = | ||
| وقایع تاریخی | | وقایع تاریخی = | ||
| حکومت‌ها | | حکومت‌ها = | ||
| احزاب | | احزاب = | ||
| فرق | | فرق =[[اثناعشری]] • [[اسماعیلیه]] | ||
| خاندان‌ها | | خاندان‌ها = | ||
| اقوام | | اقوام =آذربایجانیها | ||
| مراکز علمی | | مراکز علمی = | ||
| زیارتگاه‌ها | | زیارتگاه‌ها = | ||
| مساجد | | مساجد =مسجد جامع دربند مسجد خامنه در مخاچ قلعه | ||
| حسینیه‌ها | | حسینیه‌ها = | ||
| مؤسسات فرهنگی | | مؤسسات فرهنگی = | ||
| مؤسسات اجتماعی | | مؤسسات اجتماعی = مرکز مذهبی اسلامی مسلمانان اهل تشیع • انجمن اهل بیت شیعیان مسکو | ||
| مناطق شیعه‌نشین | | مناطق شیعه‌نشین =[[دربند]] • [[داغستان]] • [[مسکو]] • آستراخان • ماخاچ قلعه | ||
| مذهبی | | مذهبی = | ||
| سیاسی | | سیاسی = | ||
| علمی | | علمی = | ||
| اجتماعی | | اجتماعی =فامیل جعفروف | ||
}} | }} | ||
{{در دست ویرایش ۲|ماه=اوت|روز=۸|سال=۲۰۱۵|چند = | {{در دست ویرایش ۲|ماه=اوت|روز=۸|سال=۲۰۱۵|چند = ۲}} | ||
'''روسیه''' (به روسی: Россия) با نام رسمی فدراسیون روسیه <small>(Российская Федерация)</small> پهناورترین کشور جهان است. [[شیعیان]] ۳ درصد مسلمانان و بیش از یک درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. | '''روسیه''' (به روسی: Россия) با نام رسمی فدراسیون روسیه <small>(Российская Федерация)</small> پهناورترین کشور جهان است. [[شیعیان]] ۳ درصد مسلمانان و بیش از یک درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. | ||
== اطلاعات عمومی== | == اطلاعات عمومی== | ||
فدراسیون روسیه در قسمت شرقی اروپا و بخش شمالی آسیا واقع شده است.<ref> صفری، | فدراسیون روسیه در قسمت شرقی اروپا و بخش شمالی آسیا واقع شده است.<ref> صفری، ص۷</ref> بیش از ۶۵ درصد خاک روسیه در بخش آسیایی آن است، اما بیشتر مردم آن در قسمت اروپایی آن زندگی می‌کنند. تنها ۲۸ درصد جمعیت این کشور در نواحی آسیایی زندگی می‌کنند. [[مسکو]] و [[سن پترزبوگ]] پرجمعیت‌ترین شهرهای این کشورند.<ref>[http://www.rusanedu.com/pages-75.html مؤسسه روسانا]</ref> | ||
این کشور در شرق و جنوب شرقی با [[چین]]، [[قزاقستان]] و [[کره شمالی]] همسایه است، این کشور در غرب و شمال غربی نیز با [[استونی]]، [[لتونی]] و [[فنلاند]] همجوار است. در جنوب غربی این کشور [[روسیه سفید]]، [[اکراین]] و در جنوب آن جمهوری‌های قفقاز ([[گرجستان]]، [[ارمنستان]] و [[آذربایجان]]) و دریای خزر قرار گرفته است.<ref>کولائی، فدراسیون روسیه، ص۱</ref> | این کشور در شرق و جنوب شرقی با [[چین]]، [[قزاقستان]] و [[کره شمالی]] همسایه است، این کشور در غرب و شمال غربی نیز با [[استونی]]، [[لتونی]] و [[فنلاند]] همجوار است. در جنوب غربی این کشور [[روسیه سفید]]، [[اکراین]] و در جنوب آن جمهوری‌های قفقاز ([[گرجستان]]، [[ارمنستان]] و [[آذربایجان]]) و دریای خزر قرار گرفته است.<ref>کولائی، فدراسیون روسیه، ص۱</ref> | ||
روسیه با مساحت بیش از هفده میلیون کیلومتر مربع بزرگترین کشور دنیا است، جمعیت این کشور در سال ۲۰۱۴ میلادی، بیش از یکصد و شصت میلیون نفر برآورد شده است.<ref> | روسیه با مساحت بیش از هفده میلیون کیلومتر مربع بزرگترین کشور دنیا است، جمعیت این کشور در سال ۲۰۱۴ میلادی، بیش از یکصد و شصت میلیون نفر برآورد شده است.<ref> کامرانی، ص۵۱</ref> | ||
==ادیان== | ==ادیان== | ||
{{نمودار گرد | {{نمودار گرد | ||
|thumb = left | |thumb = left | ||
|caption = دین در روسیه ( | |caption = دین در روسیه (۲۰۱۲)<ref name="ArenaAtlas">[http://sreda.org/arena Arena - Atlas of Religions and Nationalities in Russia]. Sreda.org</ref><ref name="۲۰۱۲maps">[http://c۲.kommersant.ru/ISSUES.PHOTO/OGONIOK/۲۰۱۲/۰۳۴/ogcyhjk۲.jpg ۲۰۱۲ Survey Maps]. "Ogonek"، № ۳۴ (۵۲۴۳)، ۲۷/۰۸/۲۰۱۲. ''Retrieved ۲۴-۰۹-۲۰۱۲''.</ref> | ||
|label1 = کلیسای ارتدوکس روسی | |label1 = کلیسای ارتدوکس روسی | ||
|value1 = ۴۱ | |value1 = ۴۱ | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
|value2 = ۶٫۵ | |value2 = ۶٫۵ | ||
|color2 = Green | |color2 = Green | ||
|label3 = | |label3 = سایر مسیحیان | ||
|value3 = ۴٫۱ | |value3 = ۴٫۱ | ||
|color3 = MediumOrchid | |color3 = MediumOrchid | ||
|label4 = | |label4 = دیگر کلیساهای ارتدوکس شرقی | ||
|value4 = ۱٫۵ | |value4 = ۱٫۵ | ||
|color4 = Violet | |color4 = Violet | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
در اوت ۲۰۱۲ اولین ارزیابی جامعه شناسانه پیروان مذهبی در روسیه بر اساس خودشناسایی با اطلاعات ۷۹ تا ۸۳ درصد از اتباع فدرال روسیه منتشر شد.<ref name="ArenaAtlas"/><ref name="Filina">Olga Filina (Ogonek Magazine). ''[http://indrus.in/articles/2012/09/01/mapping_russias_religious_landscape_17333.html Mapping Russia's Religious Landscape]''. Russia and India Report. ''Retrieved 24-09-2012''.</ref><ref name="Ogonek">''[http://www.kommersant.ru/doc/1997068 Верю — не верю]''. "Ogonek"، № 34 (5243)، 27/08/2012. ''Retrieved 24-09-2012''.</ref> از جمعیت ۱۴۲٬۸۰۰٬۰۰۰ ارزیابی، ۵۸٬۸۰۰٬۰۰۰ (۴۱٪) ارتدکس روسی، ۹٬۴۰۰٬۰۰۰ (۶٫۵٪) [[مسلمان]] ([[سنی]]، [[شیعه]]، و اکثریتی از مسلمین غیر وابسته)، ۵٬۹۰۰٬۰۰۰ (۴٫۱٪) [[مسیحیت]] غیر وابسته، ۲٬۱۰۰٬۰۰۰ (۱٫۵٪) پیروان دیگر کلیساهای ارتدکس (نظیر ارمنی، گرجی، [[اوکراین|اوکراینی]])، ۱٬۷۰۰٬۰۰۰ (۱٫۲٪) نئوپیگنیسم (از جمله ادیان رودنوری، استگ دین، نئوپیگنیسم قفقازی و نئوپیگنیسم اورالی) یا تنجریسم (ترکو-مغول شمن‌باوری)، ۷۰۰،۰۰۰ (۰٫۵٪) بوداگرایی (اغلب واجرایانا)، ۴۰۰،۰۰۰ (۰٫۲٪) مؤمنین قدیمی ارتدکس، ۳۰۰،۰۰۰ (۰٫۲٪) پروتستانتیسم، ۱۴۰٬۰۰۰ پیروان مناطق شرقی از جمله هندوئیسم و کریشناییسم، ۱۴۰،۰۰۰ کلیسای کاتولیک، ۱۴۰،۰۰۰ یهودیت هستند.<ref name="ArenaAtlas"/><ref name="2012maps"/> تعداد بهاییان ۱۸٬۹۹۰ در ۲۰۰۵ تخمین زده شد.<ref>Most Baha'i Nations (2005) QuickLists > Compare Nations > Religions > The Association of Religion Data Archives, 2005, http://www.thearda.com/QuickLists/QuickList_40c.asp, 2010-05-03</ref> بقیهٔ جمعیت ۳۶٬۰۰۰٬۰۰۰ یا ۲۵٪ مردم معنویتگرا ولی بی اعتقاد به دین هستند، ۱۸٬۶۰۰٬۰۰۰ (۱۳٪) بی‌خدایی و بی‌دین و ۷٬۹۰۰٬۰۰۰ (۵٫۵٪) از کل جمعیت هنوز تصمیم نگرفته‌اند.<ref name="ArenaAtlas"/><ref name="2012maps"/> | در اوت ۲۰۱۲ اولین ارزیابی جامعه شناسانه پیروان مذهبی در روسیه بر اساس خودشناسایی با اطلاعات ۷۹ تا ۸۳ درصد از اتباع فدرال روسیه منتشر شد.<ref name="ArenaAtlas"/><ref name="Filina">Olga Filina (Ogonek Magazine). ''[http://indrus.in/articles/2012/09/01/mapping_russias_religious_landscape_17333.html Mapping Russia's Religious Landscape]''. Russia and India Report. ''Retrieved 24-09-2012''.</ref><ref name="Ogonek">''[http://www.kommersant.ru/doc/1997068 Верю — не верю]''. "Ogonek"، № 34 (5243)، 27/08/2012. ''Retrieved 24-09-2012''.</ref> از جمعیت ۱۴۲٬۸۰۰٬۰۰۰ ارزیابی، ۵۸٬۸۰۰٬۰۰۰ (۴۱٪) ارتدکس روسی، ۹٬۴۰۰٬۰۰۰ (۶٫۵٪) [[مسلمان]] ([[سنی]]، [[شیعه]]، و اکثریتی از مسلمین غیر وابسته)، ۵٬۹۰۰٬۰۰۰ (۴٫۱٪) [[مسیحیت]] غیر وابسته، ۲٬۱۰۰٬۰۰۰ (۱٫۵٪) پیروان دیگر کلیساهای ارتدکس (نظیر ارمنی، گرجی، [[اوکراین|اوکراینی]])، ۱٬۷۰۰٬۰۰۰ (۱٫۲٪) نئوپیگنیسم (از جمله ادیان رودنوری، استگ دین، نئوپیگنیسم قفقازی و نئوپیگنیسم اورالی) یا تنجریسم (ترکو-مغول شمن‌باوری)، ۷۰۰،۰۰۰ (۰٫۵٪) بوداگرایی (اغلب واجرایانا)، ۴۰۰،۰۰۰ (۰٫۲٪) مؤمنین قدیمی ارتدکس، ۳۰۰،۰۰۰ (۰٫۲٪) پروتستانتیسم، ۱۴۰٬۰۰۰ پیروان مناطق شرقی از جمله هندوئیسم و کریشناییسم، ۱۴۰،۰۰۰ کلیسای کاتولیک، ۱۴۰،۰۰۰ یهودیت هستند.<ref name="ArenaAtlas"/><ref name="2012maps"/> تعداد بهاییان ۱۸٬۹۹۰ در ۲۰۰۵ تخمین زده شد.<ref>Most Baha'i Nations (2005) QuickLists > Compare Nations > Religions > The Association of Religion Data Archives, 2005, http://www.thearda.com/QuickLists/QuickList_40c.asp, 2010-05-03</ref> بقیهٔ جمعیت ۳۶٬۰۰۰٬۰۰۰ یا ۲۵٪ مردم معنویتگرا ولی بی اعتقاد به دین هستند، ۱۸٬۶۰۰٬۰۰۰ (۱۳٪) بی‌خدایی و بی‌دین و ۷٬۹۰۰٬۰۰۰ (۵٫۵٪) از کل جمعیت هنوز تصمیم نگرفته‌اند.<ref name="ArenaAtlas"/><ref name="2012maps"/> | ||
[[پرونده:معبد ادیان در روسیه.jpg|بندانگشتی|معبد ادیان، نام اثری سمبلیک از دوستی تمامی | [[پرونده:معبد ادیان در روسیه.jpg|بندانگشتی|معبد ادیان، نام اثری سمبلیک از دوستی تمامی ۱۲ دین معتبر در کشور روسیه از جمله مسیحیت، اسلام و یهودیت است که در شهر استرایو آراکچینو در منطقه کازان این کشور قرار دارد و در آن از تمامی نشانه‌های ادیان مختلف برای خلق اثری متفاوت و بی‌نقص استفاده شده است.<ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/5138626/ باشگاه خبرنگاران جوان؛ معبد ادیان در روسیه] | ||
</ref>]] | </ref>]] | ||
==اسلام در روسیه== | ==اسلام در روسیه== | ||
گسترش اسلام از قرن ۷، در محدوده کنونی [[داغستان]] و در جریان جنگ‌های میان اعراب و حکومت خزر آغاز شد. در همین دوره اولین اعراب در منطقه [[دربند]] اسکان یافتند. بیش از ۲۰ قوم مسلمان در روسیه زندگی می‌کنند. بیشتر مسلمانان در کرانه رود ولگا، نزدیک به اورال و همچنین قفقاز شمالی زندگی می‌کنند. اکثریت مسلمانان سنی مذهب هستند. تاتارها و چچنی‌های سنی مذهب هستند. آمار رسمی از تعداد مسلمانان روسیه در دست نیست، اما با این حال، جمعیت مسلمانان این کشور از | گسترش اسلام از قرن ۷، در محدوده کنونی [[داغستان]] و در جریان جنگ‌های میان اعراب و حکومت خزر آغاز شد. در همین دوره اولین اعراب در منطقه [[دربند]] اسکان یافتند. بیش از ۲۰ قوم مسلمان در روسیه زندگی می‌کنند. بیشتر مسلمانان در کرانه رود ولگا، نزدیک به اورال و همچنین قفقاز شمالی زندگی می‌کنند. اکثریت مسلمانان سنی مذهب هستند. تاتارها و چچنی‌های سنی مذهب هستند. آمار رسمی از تعداد مسلمانان روسیه در دست نیست، اما با این حال، جمعیت مسلمانان این کشور از ۳ تا ۳۰ میلیون برآورد شده است.<ref>اسلام در روسیه، ص۱۰۰</ref> | ||
[[پرونده:نقشه ادیان و مذاهب روسیه.jpg|بندانگشتی|نقشه ادیان و مذاهب روسیه]] | [[پرونده:نقشه ادیان و مذاهب روسیه.jpg|بندانگشتی|نقشه ادیان و مذاهب روسیه]] | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۱۸: | ||
==تاریخ تشیع == | ==تاریخ تشیع == | ||
در اواسط قرن نوزدهم تاجران شیعه [[ایران|ایرانی]] و [[آذربایجان (کشور)|آذری]] در زمره فعال‌ترین تاجران شرقی مسکو قرار داشتند: بسیاری از آنان در میاسنیتسکا و گارادسکوی ساکن بودند، مهمترین واقعه زندگی ایرانیان ساکن در مسکو، دیدار [[ناصر الدین شاه]] از مسکو بود که پس از آن متحد روسیه شد. طبق اطلاعات و اسناد، در ۱۸۸۸ در مسکو قبرستانی جداگانه برای [[شیعیان]] و ساکنین ایرانی در این شهر وجود داشت، مساحت این قبرستان حدود ۱۷۰۰ متر مربع بود. | در اواسط قرن نوزدهم تاجران شیعه [[ایران|ایرانی]] و [[آذربایجان (کشور)|آذری]] در زمره فعال‌ترین تاجران شرقی مسکو قرار داشتند: بسیاری از آنان در میاسنیتسکا و گارادسکوی ساکن بودند، مهمترین واقعه زندگی ایرانیان ساکن در مسکو، دیدار [[ناصر الدین شاه]] از مسکو بود که پس از آن متحد روسیه شد. طبق اطلاعات و اسناد، در ۱۸۸۸ در مسکو قبرستانی جداگانه برای [[شیعیان]] و ساکنین ایرانی در این شهر وجود داشت، مساحت این قبرستان حدود ۱۷۰۰ متر مربع بود. | ||
بر اساس سرشماری ۱۹۸۹، در مسکو ۲۰۷۲۷ آذربایجانی، ۲۴۳۴ لزگین و ۱۲۹۲ تات زندگی می‌کردند که در میان آنها نمایندگان شیعه هم حضور داشتند. شرایط در دوران پس از شوروی تغییر کرد و تعداد شیعیان آذری مقیم مسکو در سالهای ۲۰۰۰ به ۸۰۰ هزار تن رسید. | بر اساس سرشماری ۱۹۸۹، در مسکو ۲۰۷۲۷ آذربایجانی، ۲۴۳۴ لزگین و ۱۲۹۲ تات زندگی می‌کردند که در میان آنها نمایندگان شیعه هم حضور داشتند. شرایط در دوران پس از شوروی تغییر کرد و تعداد شیعیان آذری مقیم مسکو در سالهای ۲۰۰۰ به ۸۰۰ هزار تن رسید. در ۱۹۹۶، انجمن اهل بیت، شیعیان تاسیس شد.<ref>[http://islamworld2020.persianblog.ir/post/454/ بانک مقالات جهان اسلام]</ref> | ||
پس از معاهدات گلستان و ترکمن‌چای که بین ایران و روسیه بسته شد تقریبا ۱۷ شهر ایران که که اکثر اهالی آن را شیعیان تشکیل می‌دادند تحت تسلط روسیه قرار گرفتند.<ref>[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/224764 مشرق | پس از معاهدات گلستان و ترکمن‌چای که بین ایران و روسیه بسته شد تقریبا ۱۷ شهر ایران که که اکثر اهالی آن را شیعیان تشکیل می‌دادند تحت تسلط روسیه قرار گرفتند.<ref>[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/224764 مشرق نیوز؛ نخستین شیعیان تحت حاکمیت روس]</ref> از این دوره به بعد دوره‌های تاریخ حضور شیعه در اراضی تحت حاکمیت روس را به چند دوره می‌توان تقسیم کرد: | ||
===از ابتدا تا انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ === | ===از ابتدا تا انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ === | ||
در مرحله نخست این تاریخ که از ابتدا تا انقلاب اکتبر را شامل می‌شود تمامی مسلمانان اراضی تحت حکومت روسیه تزاری اعم از شیعه و سنی از یک مرکز که در [[تفلیس]] قرار داشت اداره می‌شدند. در این دوره مسلمانان از حق تحصیل محروم بودند. این قانون به طور طبیعی در مورد شیعیان نیز صادق بود. پس از گذشت یک برهه تاریخی چند مرکز تحصیلی با نام "سمیناریا" ایجاد شد که در این مراکز به طور محدود و گزینشی شیعیان نیز برای تحصیل ثبت نام می‌شدند.<ref>Демьянова А.И. Религиозность: тенденции и особенности проявления , Воронеж, | در مرحله نخست این تاریخ که از ابتدا تا انقلاب اکتبر را شامل می‌شود تمامی مسلمانان اراضی تحت حکومت روسیه تزاری اعم از شیعه و سنی از یک مرکز که در [[تفلیس]] قرار داشت اداره می‌شدند. در این دوره مسلمانان از حق تحصیل محروم بودند. این قانون به طور طبیعی در مورد شیعیان نیز صادق بود. پس از گذشت یک برهه تاریخی چند مرکز تحصیلی با نام "سمیناریا" ایجاد شد که در این مراکز به طور محدود و گزینشی شیعیان نیز برای تحصیل ثبت نام می‌شدند.<ref>Демьянова А.И. Религиозность: тенденции и особенности проявления, Воронеж, ۲۰۱۲, с. ۶۰-۷۱</ref> | ||
=== از انقلاب اکتبر تا فروپاشی شوروی=== | === از انقلاب اکتبر تا فروپاشی شوروی=== | ||
در دوره پس از انقلاب اکتبر که اتحاد جماهیر شوروی ایجاد شد، شیعیان مرحله جدیدی از حضور خود تحت حاکمیت روس‌ها را آغاز کردند. این مرحله با چند ویژگی از دوره پیش از خود متمایز می‌شد. در دوره پیش از این شیعیان مهاجرت بسیار محدودی را به مراکز حکومت که در اراضی دور دست قرار داشت انجام می‌دادند، در این دوره، شیعیان برای کارهای مختلف مانند اشتغال، تحصیل و فعالیت به مراکز حکومت و نیز سایر سرزمین‌های دور دست مهاجرت کردند و در اثر همین مهاجرت‌ها میان جمعیت شیعی و مسیحی تبادلات و رفت و آمد اتفاق افتاد. بزرگترین مهاجرت‌های تاریخی شیعیان در دهه ۱۹۳۰ اتفاق افتاد که سبب آن کشتارها و سرکوب‌های گسترده‌ای بود که در نواحی شیعه‌نشین به وقوع پیوست. در این تاریخ تعداد قابل توجهی از شیعیان به سیبری و قزاقستان که بومیان آن را [[اهل سنت]] تشکیل می‌دادند تبعید شدند، الان هم در این مناطق ساکنان شیعه وجود دارند و تاریخ حضورشان به این دوره می‌رسد.<ref>Балтанова Г.Р. Ислам в СССР. Анализ зарубежных концепций,Казань, | در دوره پس از انقلاب اکتبر که اتحاد جماهیر شوروی ایجاد شد، شیعیان مرحله جدیدی از حضور خود تحت حاکمیت روس‌ها را آغاز کردند. این مرحله با چند ویژگی از دوره پیش از خود متمایز می‌شد. در دوره پیش از این شیعیان مهاجرت بسیار محدودی را به مراکز حکومت که در اراضی دور دست قرار داشت انجام می‌دادند، در این دوره، شیعیان برای کارهای مختلف مانند اشتغال، تحصیل و فعالیت به مراکز حکومت و نیز سایر سرزمین‌های دور دست مهاجرت کردند و در اثر همین مهاجرت‌ها میان جمعیت شیعی و مسیحی تبادلات و رفت و آمد اتفاق افتاد. بزرگترین مهاجرت‌های تاریخی شیعیان در دهه ۱۹۳۰ اتفاق افتاد که سبب آن کشتارها و سرکوب‌های گسترده‌ای بود که در نواحی شیعه‌نشین به وقوع پیوست. در این تاریخ تعداد قابل توجهی از شیعیان به سیبری و قزاقستان که بومیان آن را [[اهل سنت]] تشکیل می‌دادند تبعید شدند، الان هم در این مناطق ساکنان شیعه وجود دارند و تاریخ حضورشان به این دوره می‌رسد.<ref>Балтанова Г.Р. Ислам в СССР. Анализ зарубежных концепций,Казань, ۱۹۹۱, с. ۷۵.</ref> | ||
در اواخر این دوره یعنی در سالهای ۱۹۷۹، پس از وقوع [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] در ایران در مناطق شیعه نشین جماهیر شوروی یک بیداری و تحرک درونی ایجاد شد. با توجه به این بیداری که حکومت نیز از این موضوع بی‌خبر نبود یک کمیته اختصاصی برای نظارت بر شیعیان در حاکمیت ایجاد شد.<ref>Алов А.А., Владимиров Н.Г. Мусульманские этносы России // Ислам в России. Вериги.ру. Проверено | در اواخر این دوره یعنی در سالهای ۱۹۷۹، پس از وقوع [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] در ایران در مناطق شیعه نشین جماهیر شوروی یک بیداری و تحرک درونی ایجاد شد. با توجه به این بیداری که حکومت نیز از این موضوع بی‌خبر نبود یک کمیته اختصاصی برای نظارت بر شیعیان در حاکمیت ایجاد شد.<ref>Алов А.А., Владимиров Н.Г. Мусульманские этносы России // Ислам в России. Вериги.ру. Проверено ۱۶ декабря ۲۰۱۳</ref> | ||
=== از فروپاشی تا به امروز=== | === از فروپاشی تا به امروز=== | ||
پس از فروپاشی شوروی، [[جمهوری آذربایجان]] نیز استقلال یافت و شیعیان این اراضی که اصلی‌ترین محل شیعیان اراضی تحت حاکمیت روس‌ها بود تاریخ و سرنوشت مستقلی از شیعیان مقیم در اراضی روسیه کنونی پیدا کردند. فروپاشی شوروی و فضای بازی که پس از این حادثه به وجود آمد شرایط مناسبی برای فعالیت‌های مذهبی و تبلیغات در میان مسلمانان ایجاد کرد. اما با این وجود در میان شیعیان ساکن در اراضی روسیه که عموما آذری‌الاصل بودند حتی پس از فروپاشی شوروی نیز وضعیت دوری از معارف دینی و اعتقادات و اعمال اسلامی هم چنان وجود داشت. اما با بازگشت طلابی که با فروپاشی شوروی به ایران آمده تحصیلات دینی کسب کرده بودند به روسیه، جو دینی و عتقادات اسلامی در میان شیعیان روسیه نیز رشد پیدا کرد. به طور کلی در اراضی روسیه ۱۵ تا ۲۰ میلیون مسلمان ساکن زندگی می‌کنند که از این تعداد شیعیان در حدود ۳ میلیون نفر را شامل می‌شوند. این تعداد افراد نیز بیشتر افراد مهاجری هستند که از آذربایجان به شهرهای مسکو، سن پترزبورگ و منطقه سیبری مهاجرت کرده‌اند. عموما در اکثر شهرهای روسیه آذربایجانیها ساکن هستند.<ref>نخستین شیعیان تحت حاکمیت | پس از فروپاشی شوروی، [[جمهوری آذربایجان]] نیز استقلال یافت و شیعیان این اراضی که اصلی‌ترین محل شیعیان اراضی تحت حاکمیت روس‌ها بود تاریخ و سرنوشت مستقلی از شیعیان مقیم در اراضی روسیه کنونی پیدا کردند. فروپاشی شوروی و فضای بازی که پس از این حادثه به وجود آمد شرایط مناسبی برای فعالیت‌های مذهبی و تبلیغات در میان مسلمانان ایجاد کرد. اما با این وجود در میان شیعیان ساکن در اراضی روسیه که عموما آذری‌الاصل بودند حتی پس از فروپاشی شوروی نیز وضعیت دوری از معارف دینی و اعتقادات و اعمال اسلامی هم چنان وجود داشت. اما با بازگشت طلابی که با فروپاشی شوروی به ایران آمده تحصیلات دینی کسب کرده بودند به روسیه، جو دینی و عتقادات اسلامی در میان شیعیان روسیه نیز رشد پیدا کرد. به طور کلی در اراضی روسیه ۱۵ تا ۲۰ میلیون مسلمان ساکن زندگی می‌کنند که از این تعداد شیعیان در حدود ۳ میلیون نفر را شامل می‌شوند. این تعداد افراد نیز بیشتر افراد مهاجری هستند که از آذربایجان به شهرهای مسکو، سن پترزبورگ و منطقه سیبری مهاجرت کرده‌اند. عموما در اکثر شهرهای روسیه آذربایجانیها ساکن هستند.<ref>[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/224764 مشرق نیوز؛ نخستین شیعیان تحت حاکمیت روس]</ref> | ||
== آذری‌های روسیه == | == آذری‌های روسیه == | ||
شیعیان آذربایجانی در چندین مرحله در دوران شوروی و بعد از فروپاشی شوروی به روسیه مهاجرت کردند. | شیعیان آذربایجانی در چندین مرحله در دوران شوروی و بعد از فروپاشی شوروی به روسیه مهاجرت کردند. | ||
* مرحله اول در سالهای بعد از پایان جنگ جهانی دوم رخ داد که با سیاست آباد کردن سیبری و خاور دور ارتباط داشت. این مرحله اواخر سالهای ۱۹۴۰ و اوایل سالهای۱۹۵۰ شروع شده و دربرگیرنده کوچ کردن گسترده متخصصین صنعت نفت آذربایجان به سیبری غربی و شرقی در طول سالهای ۱۹۶۰ است. بسیاری از آذربایجانیهای معروف (ثابت اروجف وزیر صنعت گاز شوروی در | * مرحله اول در سالهای بعد از پایان جنگ جهانی دوم رخ داد که با سیاست آباد کردن سیبری و خاور دور ارتباط داشت. این مرحله اواخر سالهای ۱۹۴۰ و اوایل سالهای۱۹۵۰ شروع شده و دربرگیرنده کوچ کردن گسترده متخصصین صنعت نفت آذربایجان به سیبری غربی و شرقی در طول سالهای ۱۹۶۰ است. بسیاری از آذربایجانیهای معروف (ثابت اروجف وزیر صنعت گاز شوروی در سالهای ۱۹۸۱-۱۹۷۲، فرمان سلمانوف وزیر زمین‌شناسی شوروی و عضو وابسته آکادمی علوم شوروی) بنیانگذار صنعت نفت اتحاد شوروی بوده و پایه و اساس زیربنای نفتی و گازی معاصر روسیه را پی ریزی کرده بودند. | ||
* موج دوم مهاجرت از اواخر سالهای ۱۹۷۰ تا اواخر | * موج دوم مهاجرت از اواخر سالهای ۱۹۷۰ تا اواخر سالهای۱۹۸۰ جریان داشت. این مرحله مهاجرت عمدتاً اقتصادی و نامنظم بود. دانشجویان و روشنفکران در مسیر باکو-مسکو رفت و آمد می‌کردند. | ||
*بخش عمده آذربایجانیهایی که در دوران شوروی وارد روسیه شده بودند. پزشکان، معلمان، استادان دانشگاه، مدیران کارخانه‌ها و تجار بزرگ بودند. آذربایجانیها ریاست شرکت‌هایی چون «لوک‌اویل»، «نورت‌گاز»، «نیکویل» و غیره را بر عهده دارند. | *بخش عمده آذربایجانیهایی که در دوران شوروی وارد روسیه شده بودند. پزشکان، معلمان، استادان دانشگاه، مدیران کارخانه‌ها و تجار بزرگ بودند. آذربایجانیها ریاست شرکت‌هایی چون «لوک‌اویل»، «نورت‌گاز»، «نیکویل» و غیره را بر عهده دارند. | ||
* در دوران بعد از فروپاشی شوروی موج جدید مهاجران به روسیه شامل دو گروه اساسی بود، یکی ساکنان باکو که عمدتاً تا اواسط سالهای ۱۹۹۰ جمهوری را ترک کرده بودند و دیگر نمایندگان بخش کشاورزی آذربایجان. آذربایجانیهایی که بعد از فروپاشی شوروی وارد روسیه شدند، با مهاجران مراحل قبلی تفاوت زیادی دارند، ۴۷% آذربایجانیهایی که از مدتها پیش در مسکو زندگی می‌کنند، تحصیلات عالی دارند در حالی که در میان مهاجران جدید این رقم از حد ۲۵% نگذشته است. ۴۸% مهاجران جدید در بخش تجارت و خدمات فعال‌اند و درآمد آنها چندان بالا نیست. | * در دوران بعد از فروپاشی شوروی موج جدید مهاجران به روسیه شامل دو گروه اساسی بود، یکی ساکنان باکو که عمدتاً تا اواسط سالهای ۱۹۹۰ جمهوری را ترک کرده بودند و دیگر نمایندگان بخش کشاورزی آذربایجان. آذربایجانیهایی که بعد از فروپاشی شوروی وارد روسیه شدند، با مهاجران مراحل قبلی تفاوت زیادی دارند، ۴۷% آذربایجانیهایی که از مدتها پیش در مسکو زندگی می‌کنند، تحصیلات عالی دارند در حالی که در میان مهاجران جدید این رقم از حد ۲۵% نگذشته است. ۴۸% مهاجران جدید در بخش تجارت و خدمات فعال‌اند و درآمد آنها چندان بالا نیست. | ||
| خط ۱۴۵: | خط ۱۴۵: | ||
===سازمان‌های آذربایجانیهای روسیه=== | ===سازمان‌های آذربایجانیهای روسیه=== | ||
* '''کنگره آذربایجانی سراسر روسیه'''؛ این سازمان در ماه مارس سال ۲۰۰۰ توسط ۵۰ سازمان اجتماعی آذربایجانی که در روسیه به ثبت رسیده‌اند، تأسیس شد. این سازمان دربرگیرنده بیش از ۷۰ سازمان اجتماعی آذربایجانی، از جمله شعبه‌های منطقه‌ای در ۵۸ منطقه فدراسیون روسیه است. هدف این سازمان اجتماعی، حفظ و تبلیغ سنت‌های ملی، زبان و فرهنگ آذربایجان و مبارزه در راه حقوق جمعیت مهاجر آذربایجانی است. این کنگره، پل ارتباطی بین مقامات دولتی [[باکو]] و آذربایجانیهای مقیم روسیه است. | * '''کنگره آذربایجانی سراسر روسیه'''؛ این سازمان در ماه مارس سال ۲۰۰۰ توسط ۵۰ سازمان اجتماعی آذربایجانی که در روسیه به ثبت رسیده‌اند، تأسیس شد. این سازمان دربرگیرنده بیش از ۷۰ سازمان اجتماعی آذربایجانی، از جمله شعبه‌های منطقه‌ای در ۵۸ منطقه فدراسیون روسیه است. هدف این سازمان اجتماعی، حفظ و تبلیغ سنت‌های ملی، زبان و فرهنگ آذربایجان و مبارزه در راه حقوق جمعیت مهاجر آذربایجانی است. این کنگره، پل ارتباطی بین مقامات دولتی [[باکو]] و آذربایجانیهای مقیم روسیه است. | ||
* سازمان‌های دیگر آذربایجانیهای مقیم روسیه دربرگیرنده سازمان خودمختاری قومی-فرهنگی آذربایجانیهای روسی و انجمن اجاق هستند. به گفته نماینده کمیته دولتی جمهوری آذربایجان در زمینه هموطنان مقیم خارج از کشور، در روسیه رسماً ۱۵۰ سازمان اجتماعی آذربایجانیها به ثبت رسیده‌اند که حدود ۱۱۰-۱۰۰ سازمان از این تعداد فعالیت می‌کنند. کنگره آذربایجانیها در بیش از ۷۰ منطقه و سازمان خودمختاری فرهنگی در ۲۴ منطقه از روسیه شعبه دارند.<ref>[http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID= | * سازمان‌های دیگر آذربایجانیهای مقیم روسیه دربرگیرنده سازمان خودمختاری قومی-فرهنگی آذربایجانیهای روسی و انجمن اجاق هستند. به گفته نماینده کمیته دولتی جمهوری آذربایجان در زمینه هموطنان مقیم خارج از کشور، در روسیه رسماً ۱۵۰ سازمان اجتماعی آذربایجانیها به ثبت رسیده‌اند که حدود ۱۱۰-۱۰۰ سازمان از این تعداد فعالیت می‌کنند. کنگره آذربایجانیها در بیش از ۷۰ منطقه و سازمان خودمختاری فرهنگی در ۲۴ منطقه از روسیه شعبه دارند.<ref>[http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=30311 پژوهه؛ وضعیت شیعیان آذری مسکو]</ref> | ||
== مراکز و نهاد‌های شیعی روسیه == | == مراکز و نهاد‌های شیعی روسیه == | ||
'''مرکز مذهبی اسلامی مسلمانان اهل تشیع'''؛ مؤسس این مرکز فامیل جعفروف است. وی در سال ۱۹۶۸ در جنوب [[آذربایجان (کشور)|آذربایجان]] به دنیا آمد. جعفر اف بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه فنی [[باکو]] در سال ۱۹۹۱ به روسیه رفت و تابعیت این کشور را کسب کرد. وی در سال ۱۹۹۵ میلادی به [[جمهوری اسلامی ایران]] سفر کرد و به مدت ۸ سال در [[مدرسه عالی امام خمینی]](ره) وابسته به [[حوزه علمیه قم]] تحصیل نمود و در سال ۲۰۰۴ میلادی به روسیه بازگشت. هم اکنون علاوه بر تأسیس یک مرکز دینی، یک نشریه و یک سایت فعال، به عنوان رییس سازمان مذهبی مسلمانان شیعه مسکو هم فعالیت می‌کند.<ref>پایگاه اطلاع رسانی صدای شیعه، ۱۳۸۸، آدرس اینترنتی: www.sedayeshia.com، تاریخ دسترسی، آذرماه ماه ۱۳۹۳</ref> | '''مرکز مذهبی اسلامی مسلمانان اهل تشیع'''؛ مؤسس این مرکز فامیل جعفروف است. وی در سال ۱۹۶۸ در جنوب [[آذربایجان (کشور)|آذربایجان]] به دنیا آمد. جعفر اف بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه فنی [[باکو]] در سال ۱۹۹۱ به روسیه رفت و تابعیت این کشور را کسب کرد. وی در سال ۱۹۹۵ میلادی به [[جمهوری اسلامی ایران]] سفر کرد و به مدت ۸ سال در [[مدرسه عالی امام خمینی]](ره) وابسته به [[حوزه علمیه قم]] تحصیل نمود و در سال ۲۰۰۴ میلادی به روسیه بازگشت. هم اکنون علاوه بر تأسیس یک مرکز دینی، یک نشریه و یک سایت فعال، به عنوان رییس سازمان مذهبی مسلمانان شیعه مسکو هم فعالیت می‌کند.<ref>پایگاه اطلاع رسانی صدای شیعه، ۱۳۸۸، آدرس اینترنتی: www.sedayeshia.com، تاریخ دسترسی، آذرماه ماه ۱۳۹۳</ref> | ||
*'''مسجد جامع دربند'''؛ این مسجد جزء قدیمی‌ترین مساجد [[جهان اسلام]] است که در داخل قلعه [[دربند]] قرار دارد.<ref> | *'''مسجد جامع دربند'''؛ این مسجد جزء قدیمی‌ترین مساجد [[جهان اسلام]] است که در داخل قلعه [[دربند]] قرار دارد.<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=۴۵۰۷۷ تابناک داغستان دیار آشنای مسلمانان]</ref> | ||
*'''مسجد خامنه در داغستان'''؛ قدیمی‌ترین مسجد ماخاچ قلعه(پایتخت [[داغستان]]) و تنها مسجد شیعیان است که بیش از یکصد سال پیش توسط دو برادر تاجر ایرانی به نام‌های حاج اسدالله و حاج لطف الله خامنه‌ای ساخته شده است و در دوران شوروی به سالن ورزشی شده تبدیل شده بود که پس از فروپاشی به کاربری مسجد بازگشت و اکنون کلاس‌های مذهبی در این مسجد برگزار می‌شود، در [[محرم]] و [[رمضان]] شیعیان مراسم مذهبی خود را در آن اجرا می‌کنند | *'''مسجد خامنه در داغستان'''؛ قدیمی‌ترین مسجد ماخاچ قلعه(پایتخت [[داغستان]]) و تنها مسجد شیعیان است که بیش از یکصد سال پیش توسط دو برادر تاجر ایرانی به نام‌های حاج اسدالله و حاج لطف الله خامنه‌ای ساخته شده است و در دوران شوروی به سالن ورزشی شده تبدیل شده بود که پس از فروپاشی به کاربری مسجد بازگشت و اکنون کلاس‌های مذهبی در این مسجد برگزار می‌شود، در [[محرم]] و [[رمضان]] شیعیان مراسم مذهبی خود را در آن اجرا می‌کنند<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=45077 تابناک داغستان دیار آشنای مسلمانان]</ref> | ||
*'''انجمن اهل بیت شیعیان'''؛ این انجمن | *'''انجمن اهل بیت شیعیان'''؛ این انجمن در ۱۹۹۶ تأسیس شد، انجمن جوانان صاحب الزمان، انجمن زنان فاطمه زهرا و ده‌ها [[حسینیه]] در مسکو با انجمن اهل بیت همکاری دارند. فعالیت‌های اجتماعی- مذهبی، با تلاش این انجمن در پایتخت روسیه انجام می‌شود. طبق آمار مدیران این انجمن‌ها ۹۰% مسلمانان روس ساکن در مسکو شیعه هستند. اما در کل کشور، شیعیان تنها ۳% مسلمانان را تشکیل می‌دهند. شیعیان روس ابتدا مرکز دین شناسی شیعیان مسکو را تشکیل دادند که ارتباط تنگاتگی با شیعیان ایرانی داشت.<ref>[http://islamworld2020.persianblog.ir/post/454/ بانک مقالات جهان اسلام]</ref> | ||
== وضعیت شیعیان== | == وضعیت شیعیان== | ||
شیعیان آذربایجان بیشتر به دلیل مشکلات اقتصادی و وضعیت سخت معیشتی مجبور به مهاجرت به روسیه می‌شوند. این وضعیت به حدی رسیده است که تقریبا ۴۰ درصد از ملت آذربایجان مجبور به مهاجرت به سایر کشورها از جمله روسیه شده‌اند. بیشتر این افراد با داد و ستدهای خرد و معاملات کوچک مانند دلالی و خرید و فروش جرئی مشغول‌اند و به خاطر کارشان و سطح معیشتی‌شان از ادامه تحصیل و حضور در دانشگاه‌ها و انجام تحصیلات عالی محروم هستند. | شیعیان آذربایجان بیشتر به دلیل مشکلات اقتصادی و وضعیت سخت معیشتی مجبور به مهاجرت به روسیه می‌شوند. این وضعیت به حدی رسیده است که تقریبا ۴۰ درصد از ملت آذربایجان مجبور به مهاجرت به سایر کشورها از جمله روسیه شده‌اند. بیشتر این افراد با داد و ستدهای خرد و معاملات کوچک مانند دلالی و خرید و فروش جرئی مشغول‌اند و به خاطر کارشان و سطح معیشتی‌شان از ادامه تحصیل و حضور در دانشگاه‌ها و انجام تحصیلات عالی محروم هستند. | ||
به نظر می‌رسد این مساله نیز به نوعی تحت یک سیاست معین و با برنامه ریزی انجام شده است. به این ترتیب که حکومت محلی جمهوری آذربایجان و نیز روس‌ها در صدد آسیمیله کردن هویتی شیعیان و مسلمانان اراضی آذربایجان که بیشترین تاثیرپذیری را از انقلاب اسلامی ایران دارند برنامه‌ریزی کرده‌اند؛ چون انقلاب اسلامی علاوه بر شیعیان در میان اهل تسنن نیز سبب نوعی بازگشت به هویت اسلامی شده است. اما با گذشت زمان متوجه شده‌اند که این سیاست عملی نیست و موج فضای اسلامی بسیار قدرتمندتر از این است که امکان جلوگیری از آن وجود داشته باشد. برای همین هم است که کم کم در صدد تغییر قوانین مهاجرت و سختگیری برای مهاجران آذربایجانی هستند. این افراد مهاجر با ورود از جامعه کوچک و روستایی به جامعه بزرگ و با فرهنگ شهری روس تحت تاثیر جو قرار گرفته و هویت و پیشینه تاریخی خود را منکر می‌شوند که برای همین عقده‌ها و نفرت‌های مختلفی در فرد ایجاد می‌شود. این وضعیت گاهی حتی باعث می‌شود که این جوانان روستایی که خود را در سطح پایین‌تری از میزبانان روس می‌بینند به تغییر دین و گرایش به مسیحیت هم اقدام کنند. البته این مساله خصوصا در سالهای اخیر بسیار کند شده است و برخی که مسیحی شده بودند دوباره به اسلام روی آورده‌اند.<ref> | به نظر می‌رسد این مساله نیز به نوعی تحت یک سیاست معین و با برنامه ریزی انجام شده است. به این ترتیب که حکومت محلی جمهوری آذربایجان و نیز روس‌ها در صدد آسیمیله کردن هویتی شیعیان و مسلمانان اراضی آذربایجان که بیشترین تاثیرپذیری را از انقلاب اسلامی ایران دارند برنامه‌ریزی کرده‌اند؛ چون انقلاب اسلامی علاوه بر شیعیان در میان اهل تسنن نیز سبب نوعی بازگشت به هویت اسلامی شده است. اما با گذشت زمان متوجه شده‌اند که این سیاست عملی نیست و موج فضای اسلامی بسیار قدرتمندتر از این است که امکان جلوگیری از آن وجود داشته باشد. برای همین هم است که کم کم در صدد تغییر قوانین مهاجرت و سختگیری برای مهاجران آذربایجانی هستند. این افراد مهاجر با ورود از جامعه کوچک و روستایی به جامعه بزرگ و با فرهنگ شهری روس تحت تاثیر جو قرار گرفته و هویت و پیشینه تاریخی خود را منکر می‌شوند که برای همین عقده‌ها و نفرت‌های مختلفی در فرد ایجاد می‌شود. این وضعیت گاهی حتی باعث می‌شود که این جوانان روستایی که خود را در سطح پایین‌تری از میزبانان روس می‌بینند به تغییر دین و گرایش به مسیحیت هم اقدام کنند. البته این مساله خصوصا در سالهای اخیر بسیار کند شده است و برخی که مسیحی شده بودند دوباره به اسلام روی آورده‌اند.<ref>[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/224764 مشرق نیوز؛ نخستین شیعیان تحت حاکمیت روس]</ref> | ||
=== وضعیت شیعیان در بخش قفقاز روسیه === | === وضعیت شیعیان در بخش قفقاز روسیه === | ||
با توجه به تحقیقات انجام شده در خصوص وضعیت شیعیان این منطقه از روسیه، اسلام توانسته است نقشی کلیدی در شکل گیری هویت قومی این مناطق ایفا نماید. براساس یک نظرسنجی رسمی که در ۵ مرکز جمهوری‌های قفقاز شمالی از جمله چرکس (کارچای چرکسیا)، نالچیک (کاباردینو بالکاریا)، گروزنی (چچن)، نارزان (اینگوشتیا) و ماخاچ قلعه ([[داغستان]]) در سال ۲۰۱۲ میلادی، انجام شده نشان می‌دهد که در قفقاز شمالی حدود | با توجه به تحقیقات انجام شده در خصوص وضعیت شیعیان این منطقه از روسیه، اسلام توانسته است نقشی کلیدی در شکل گیری هویت قومی این مناطق ایفا نماید. براساس یک نظرسنجی رسمی که در ۵ مرکز جمهوری‌های قفقاز شمالی از جمله چرکس (کارچای چرکسیا)، نالچیک (کاباردینو بالکاریا)، گروزنی (چچن)، نارزان (اینگوشتیا) و ماخاچ قلعه ([[داغستان]]) در سال ۲۰۱۲ میلادی، انجام شده نشان می‌دهد که در قفقاز شمالی حدود ۸۲ درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی بر نقش مذهب در زندگی مردم اعتقاد داشتند.<ref>رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه، اسلام و مسلمانان در فدراسیون روسیه، تهران، مرکز مطالعات فرهنگی بین‌المللی، ۱۳۹۰،صفحه ۴ تا ۶</ref> | ||
===آمار شیعیان === | ===آمار شیعیان === | ||
| خط ۱۷۳: | خط ۱۷۳: | ||
| ۱۴۳.۰۰۰.۰۰۰|||| ۲.۲۱۲.۰۰۰|| ۱/۵ درصد جمعیت کشور|| [[مجمع جهانی اهل بیت]]|| ۲۰۰۸ | | ۱۴۳.۰۰۰.۰۰۰|||| ۲.۲۱۲.۰۰۰|| ۱/۵ درصد جمعیت کشور|| [[مجمع جهانی اهل بیت]]|| ۲۰۰۸ | ||
|- | |- | ||
|بیش از ۱۴۵.۰۰۰.۰۰۰|| ۱۶.۴۸۲.۰۰۰||کمتر از ۱۶۵.۰۰۰|| کمتر از ۱ درصد مسلمانان کشور|| مرکز تحقیقات pew || | |بیش از ۱۴۵.۰۰۰.۰۰۰|| ۱۶.۴۸۲.۰۰۰||کمتر از ۱۶۵.۰۰۰|| کمتر از ۱ درصد مسلمانان کشور|| مرکز تحقیقات pew|| ۲۰۰۹ | ||
<ref>[http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,4235A5155.html مجمع جهانی اهل بیت]</ref><ref>تقی زاده داوری، ص۳۹</ref> | <ref>[http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,4235A5155.html مجمع جهانی اهل بیت]</ref><ref>تقی زاده داوری، ص۳۹</ref> | ||
|- | |- | ||
| | ||||| ۲،۲۱۲،۰۰۰|| ۱/۵ درصد مسلمانان|| سایت swivel|| سال۲۰۰۷ | ||
|- | |- | ||
| | ||||| ۲،۶۰۰،۰۰۰|| ۱/۵ درصد مسلمانان|| ویکی‌پدیا به زبان روسی|| ۲۰۱۳ | ||
|} | |} | ||
| خط ۱۸۸: | خط ۱۸۸: | ||
* کولائی، الهه، فدراسیون روسیه، انتشارات وزارت امور خارجه، تهران، ۱۳۷۸ش. | * کولائی، الهه، فدراسیون روسیه، انتشارات وزارت امور خارجه، تهران، ۱۳۷۸ش. | ||
* شیرین هانتر و دیگران، اسلام در روسیه، ترجمه: کولایی، الهه و دیگران، نشر نی، تهران، ۱۳۹۱ش. | * شیرین هانتر و دیگران، اسلام در روسیه، ترجمه: کولایی، الهه و دیگران، نشر نی، تهران، ۱۳۹۱ش. | ||
* | * جمعی از نویسندگان،تاریخ روسیه شوروی، ترجمه حشمت الله کامرانی،جلد اول، مؤسسه چاپ و نشر بیگوند،۱۳۶۱ | ||
* رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه، اسلام و مسلمانان در فدراسیون روسیه، تهران، مرکز مطالعات فرهنگی بین‌المللی، ۱۳۹۰ | * رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه، اسلام و مسلمانان در فدراسیون روسیه، تهران، مرکز مطالعات فرهنگی بین‌المللی، ۱۳۹۰ | ||
* | * ابوذر ابراهیمی ترکمان، داغستان دیار آشنای مسلمانان، سایت خبری تابناک، اردیبهشت ۱۳۸۸ | ||
* صفری، مهدی، ساختار و تحولات سیاسی فدراسیون روسیه و روابط با جمهوری اسلامی ایران، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی امور خارجه، ۱۳۸۴ | * صفری، مهدی، ساختار و تحولات سیاسی فدراسیون روسیه و روابط با جمهوری اسلامی ایران، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی امور خارجه، ۱۳۸۴ | ||
* نخستین شیعیان تحت حاکمیت روس، پایگاه اطلاع رسانی مشرق، www.mashreghnews.ir، تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۳۹۲ | * نخستین شیعیان تحت حاکمیت روس، پایگاه اطلاع رسانی مشرق، www.mashreghnews.ir، تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۳۹۲ | ||
*Алов А.А., Владимиров Н.Г. Мусульманские этносы России // Ислам в России. Вериги.ру. Проверено | *Алов А.А., Владимиров Н.Г. Мусульманские этносы России // Ислам в России. Вериги.ру. Проверено ۱۶ декабря ۲۰۱۳ | ||
* Демьянова А.И. Религиозность: тенденции и особенности проявления , Воронеж, | * Демьянова А.И. Религиозность: тенденции и особенности проявления, Воронеж, ۲۰۱۲ | ||
* Балтанова Г.Р. Ислам в СССР. Анализ зарубежных концепций,Казань, | * Балтанова Г.Р. Ислам в СССР. Анализ зарубежных концепций,Казань, ۱۹۹۱ | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||