پرش به محتوا

روسیه: تفاوت میان نسخه‌ها

۷۷۴ بایت حذف‌شده ،  ‏۸ اوت ۲۰۱۵
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۳۶: خط ۱۳۶:
پس از فروپاشی شوروی، [[جمهوری آذربایجان]] نیز استقلال یافت و شیعیان این اراضی که اصلی‌ترین محل شیعیان اراضی تحت حاکمیت روس‌ها بود تاریخ و سرنوشت مستقلی از شیعیان مقیم در اراضی روسیه کنونی پیدا کردند. فروپاشی شوروی و فضای بازی که پس از این حادثه به وجود آمد شرایط مناسبی برای فعالیت‌های مذهبی و تبلیغات در میان مسلمانان ایجاد کرد. اما با این وجود در میان شیعیان ساکن در اراضی روسیه که عموما آذری‌الاصل بودند حتی پس از فروپاشی شوروی نیز وضعیت دوری از معارف دینی و اعتقادات و اعمال اسلامی هم چنان وجود داشت. اما با بازگشت طلابی که با فروپاشی شوروی به ایران آمده تحصیلات دینی کسب کرده بودند به روسیه، جو دینی و عتقادات اسلامی در میان شیعیان روسیه نیز رشد پیدا کرد. به طور کلی در اراضی روسیه ۱۵ تا ۲۰ میلیون مسلمان ساکن زندگی می‌کنند که از این تعداد شیعیان در حدود ۳ میلیون نفر را شامل می‌شوند. این تعداد افراد نیز بیشتر افراد مهاجری هستند که از آذربایجان به شهرهای مسکو، سن پترزبورگ و منطقه سیبری مهاجرت کرده‌اند. عموما در اکثر شهرهای روسیه آذربایجانی‌ها ساکن هستند.<ref>نخستین شیعیان تحت حاکمیت روس، پایگاه اطلاع رسانی مشرق، www.mashreghnews.ir، تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۳۹۲</ref>
پس از فروپاشی شوروی، [[جمهوری آذربایجان]] نیز استقلال یافت و شیعیان این اراضی که اصلی‌ترین محل شیعیان اراضی تحت حاکمیت روس‌ها بود تاریخ و سرنوشت مستقلی از شیعیان مقیم در اراضی روسیه کنونی پیدا کردند. فروپاشی شوروی و فضای بازی که پس از این حادثه به وجود آمد شرایط مناسبی برای فعالیت‌های مذهبی و تبلیغات در میان مسلمانان ایجاد کرد. اما با این وجود در میان شیعیان ساکن در اراضی روسیه که عموما آذری‌الاصل بودند حتی پس از فروپاشی شوروی نیز وضعیت دوری از معارف دینی و اعتقادات و اعمال اسلامی هم چنان وجود داشت. اما با بازگشت طلابی که با فروپاشی شوروی به ایران آمده تحصیلات دینی کسب کرده بودند به روسیه، جو دینی و عتقادات اسلامی در میان شیعیان روسیه نیز رشد پیدا کرد. به طور کلی در اراضی روسیه ۱۵ تا ۲۰ میلیون مسلمان ساکن زندگی می‌کنند که از این تعداد شیعیان در حدود ۳ میلیون نفر را شامل می‌شوند. این تعداد افراد نیز بیشتر افراد مهاجری هستند که از آذربایجان به شهرهای مسکو، سن پترزبورگ و منطقه سیبری مهاجرت کرده‌اند. عموما در اکثر شهرهای روسیه آذربایجانی‌ها ساکن هستند.<ref>نخستین شیعیان تحت حاکمیت روس، پایگاه اطلاع رسانی مشرق، www.mashreghnews.ir، تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۳۹۲</ref>


=== آذری‌های روسیه ===
== آذری‌های روسیه ==
شیعیان آذربایجانی در چندین مرحله در دوران شوروی و بعد از فروپاشی شوروی به روسیه مهاجرت کردند.
شیعیان آذربایجانی در چندین مرحله در دوران شوروی و بعد از فروپاشی شوروی به روسیه مهاجرت کردند.
* مرحله اول در سالهای بعد از پایان جنگ جهانی دوم رخ داد که با سیاست آباد کردن سیبری و خاور دور ارتباط داشت. این مرحله اواخر سالهای ۱۹۴۰ و اوایل سالهای۱۹۵۰ شروع شده و دربرگیرنده کوچ کردن گسترده متخصصین صنعت نفت آذربایجان به سیبری غربی و شرقی در طول سالهای ۱۹۶۰ است. بسیاری از آذربایجانیهای معروف (ثابت اروجف وزیر صنعت گاز شوروی در سالهای ۱۹۸۱-۱۹۷۲، فرمان سلمانوف وزیر زمین‌شناسی شوروی و عضو وابسته آکادمی علوم شوروی) بنیانگذار صنعت نفت اتحاد شوروی بوده و پایه و اساس زیربنای نفتی و گازی معاصر روسیه را پی ریزی کرده بودند.
* مرحله اول در سالهای بعد از پایان جنگ جهانی دوم رخ داد که با سیاست آباد کردن سیبری و خاور دور ارتباط داشت. این مرحله اواخر سالهای ۱۹۴۰ و اوایل سالهای۱۹۵۰ شروع شده و دربرگیرنده کوچ کردن گسترده متخصصین صنعت نفت آذربایجان به سیبری غربی و شرقی در طول سالهای ۱۹۶۰ است. بسیاری از آذربایجانیهای معروف (ثابت اروجف وزیر صنعت گاز شوروی در سالهای ۱۹۸۱-۱۹۷۲، فرمان سلمانوف وزیر زمین‌شناسی شوروی و عضو وابسته آکادمی علوم شوروی) بنیانگذار صنعت نفت اتحاد شوروی بوده و پایه و اساس زیربنای نفتی و گازی معاصر روسیه را پی ریزی کرده بودند.
خط ۱۴۹: خط ۱۴۹:
* سازمانهای دیگر آذربایجانی‌های مقیم روسیه دربرگیرنده سازمان «خودمختاری قومی-فرهنگی آذربایجانیهای روسی» و انجمن «اجاق» هستند. به گفته نماینده کمیته دولتی جمهوری آذربایجان در زمینه هموطنان مقیم خارج از کشور، در روسیه رسماً ۱۵۰ سازمان اجتماعی آذربایجانیها به ثبت رسیده‌اند که حدود ۱۱۰-۱۰۰ سازمان از این تعداد فعالیت می‌کنند. کنگره آذربایجانی‌ها در بیش از ۷۰ منطقه روسیه شعبه دارد و سازمان خودمختاری فرهنگی در ۲۴ منطقه.<ref>[http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=39311 پژوهه؛ وضعیت شیعیان آذری مسکو]</ref>
* سازمانهای دیگر آذربایجانی‌های مقیم روسیه دربرگیرنده سازمان «خودمختاری قومی-فرهنگی آذربایجانیهای روسی» و انجمن «اجاق» هستند. به گفته نماینده کمیته دولتی جمهوری آذربایجان در زمینه هموطنان مقیم خارج از کشور، در روسیه رسماً ۱۵۰ سازمان اجتماعی آذربایجانیها به ثبت رسیده‌اند که حدود ۱۱۰-۱۰۰ سازمان از این تعداد فعالیت می‌کنند. کنگره آذربایجانی‌ها در بیش از ۷۰ منطقه روسیه شعبه دارد و سازمان خودمختاری فرهنگی در ۲۴ منطقه.<ref>[http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=39311 پژوهه؛ وضعیت شیعیان آذری مسکو]</ref>


=== آمار شیعیان ===
== مراکز و نهاد‌های شیعی روسیه ==
===مرکز مذهبی اسلامی مسلمانان اهل تشیع===
مؤسس این مرکز «آقای فامیل جعفروف»می باشد. وی در سال ۱۹۶۸ در جنوب جمهوری آذربایجان به دنیا آمد. جعفر اف بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه فنی [[باکو]] در سال ۱۹۹۱ به روسیه رفت و تابعیت این کشور را کسب کرد. وی به عنوان یک مسلمان شیعه، در سال ۱۹۹۵ میلادی به جمهوری اسلامی ایران سفر کرد و به مدت ۸ سال در [[مدرسه عالی امام خمینی]](ره) وابسته به [[حوزه علمیه قم]] تحصیل نمود و در سال ۲۰۰۴ میلادی به روسیه بازگشت. هم اکنون علاوه بر تأسیس یک مرکز دینی، یک نشریه و یک سایت فعال، به عنوان "رییس سازمان مذهبی مسلمانان شیعه مسکو" هم فعالیت می‌کند.<ref>پایگاه اطلاع رسانی صدای شیعه، ۱۳۸۸، آدرس اینترنتی: www.sedayeshia.com، تاریخ دسترسی، آذرماه ماه ۱۳۹۳</ref>
 
===مسجد جامع دربند===
این مسجد جزء قدیمی‌ترین مساجد [[جهان اسلام]] است که در داخل قلعه [[دربند]] وجود دارد و در آن برنامه‌های اسلامی برگزار می‌شود.<ref>ابوذر ابراهیمی ترکمان، داغستان دیار آشنای مسلمانان، سایت خبری تابناک، اردیبهشت ۱۳۸۸</ref>
 
===مسجد خامنه در داغستان===
قدیمی‌ترین مسجد ماخاچ قلعه(پایتخت داغستان) و تنها مسجد شیعیان است که بیش از یکصد سال پیش توسط دو برادر تاجر ایرانی به نام‌های حاج اسدالله و حاج لطف الله خامنه‌ای در شهر ماخاچ قلعه ساخته شده است و در دوران شوروی به سالن ورزشی شده تبدیل شده بود که پس از فروپاشی به کاربری مسجد بازگشت و اکنون کلاس‌های گوناگون اصول عقاید و قرآن در این مسجد برگزار می‌شود و در محرم و رمضان عده زیادی از شیعیان گرد هم می‌آیند و مراسم مذهبی خود را اجرا می‌کنند.<ref> ابوذر ابراهیمی ترکمان، داغستان دیار آشنای مسلمانان، سایت خبری تابناک، اردیبهشت ۱۳۸۸</ref>
 
== وضعیت شیعیان==
شیعیان آذربایجان بیشتر به دلیل مشکلات اقتصادی و وضعیت سخت معیشتی مجبور به مهاجرت به روسیه می‌شوند. این وضعیت به حدی رسیده است که تقریبا ۴۰ درصد از ملت آذربایجان مجبور به مهاجرت به سایر کشورها از جمله روسیه شده‌اند. بیشتر این افراد با داد و ستدهای خرد و معاملات کوچک مانند دلالی و خرید و فروش جرئی مشغول‌اند و به خاطر کارشان و سطح معیشتی‌شان از ادامه تحصیل و حضور در دانشگاه‌ها و انجام تحصیلات عالی محروم هستند.
 
به نظر می‌رسد این مساله نیز به نوعی تحت یک سیاست معین و با برنامه ریزی انجام شده است. به این ترتیب که حکومت محلی جمهوری آذربایجان و نیز روس‌ها در صدد آسیمیله کردن هویتی شیعیان و مسلمانان اراضی آذربایجان که بیشترین تاثیرپذیری را از انقلاب اسلامی ایران دارند برنامه‌ریزی کرده‌اند؛ چون انقلاب اسلامی علاوه بر شیعیان در میان اهل تسنن نیز سبب نوعی بازگشت به هویت اسلامی شده است. اما با گذشت زمان متوجه شده‌اند که این سیاست عملی نیست و موج فضای اسلامی بسیار قدرتمندتر از این است که امکان جلوگیری از آن وجود داشته باشد. برای همین هم است که کم کم در صدد تغییر قوانین مهاجرت و سختگیری برای مهاجران آذربایجانی هستند. این افراد مهاجر با ورود از جامعه کوچک و روستایی به جامعه بزرگ و با فرهنگ شهری روس تحت تاثیر جو قرار گرفته و هویت و پیشینه تاریخی خود را منکر می‌شوند که برای همین عقده‌ها و نفرت‌های مختلفی در فرد ایجاد می‌شود. این وضعیت گاهی حتی باعث می‌شود که این جوانان روستایی که خود را در سطح پایین‌تری از میزبانان روس می‌بینند به تغییر دین و گرایش به مسیحیت هم اقدام کنند. البته این مساله خصوصا در سال‌های اخیر بسیار کند شده است و برخی که مسیحی شده بودند دوباره به اسلام روی آورده‌اند.<ref>- نخستین شیعیان تحت حاکمیت روس، پایگاه اطلاع رسانی مشرق، www.mashreghnews.ir، تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۳۹۲</ref>
 
=== وضعیت شیعیان در بخش قفقاز روسیه ===
با توجه به تحقیقات انجام شده در خصوص وضعیت شیعیان این منطقه از روسیه، اسلام توانسته است نقشی کلیدی در شکل گیری هویت قومی این مناطق ایفا نماید. براساس یک نظرسنجی رسمی که در ۵ مرکز جمهوری‌های قفقاز شمالی از جمله چرکس (کارچای چرکسیا)، نالچیک (کاباردینو بالکاریا)، گروزنی (چچن)، نارزان (اینگوشتیا) و ماخاچ قلعه ([[داغستان]]) در سال ۲۰۱۲ میلادی، انجام شده نشان می‌دهد که در قفقاز شمالی حدود 82  درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی بر نقش مذهب در زندگی مردم اعتقاد داشتند.<ref>رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه، اسلام و مسلمانان در فدراسیون روسیه، تهران، مرکز مطالعات فرهنگی بین‌المللی، ۱۳۹۰،صفحه ۴ تا ۶</ref>
 
===آمار شیعیان ===
شیعیان به طور عمده در مناطق مرزی قفقاز شمالی زندگی می‌کنند. آنان در سن پترزبورگ و مسکو نیز حضور دارند. همچنین در اطراف قازان و اقوامی که به آنها لزگی می‌گویند نیز شیعیان وجود دارند.
شیعیان به طور عمده در مناطق مرزی قفقاز شمالی زندگی می‌کنند. آنان در سن پترزبورگ و مسکو نیز حضور دارند. همچنین در اطراف قازان و اقوامی که به آنها لزگی می‌گویند نیز شیعیان وجود دارند.


خط ۱۶۶: خط ۱۸۴:
|  ||  || ۲،۶۰۰،۰۰۰ || ۱/۵ درصد مسلمانان || ویکی‌پدیا به زبان روسی || ۲۰۱۳
|  ||  || ۲،۶۰۰،۰۰۰ || ۱/۵ درصد مسلمانان || ویکی‌پدیا به زبان روسی || ۲۰۱۳
|}
|}
== مراکز و نهاد‌های شیعی روسیه ==
===مرکز مذهبی اسلامی مسلمانان اهل تشیع===
مؤسس این مرکز «آقای فامیل جعفروف»می باشد. وی در سال ۱۹۶۸ در جنوب جمهوری آذربایجان به دنیا آمد. جعفر اف بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه فنی [[باکو]] در سال ۱۹۹۱ به روسیه رفت و تابعیت این کشور را کسب کرد. وی به عنوان یک مسلمان شیعه، در سال ۱۹۹۵ میلادی به جمهوری اسلامی ایران سفر کرد و به مدت ۸ سال در [[مدرسه عالی امام خمینی]](ره) وابسته به [[حوزه علمیه قم]] تحصیل نمود و در سال ۲۰۰۴ میلادی به روسیه بازگشت. هم اکنون علاوه بر تأسیس یک مرکز دینی، یک نشریه و یک سایت فعال، به عنوان "رییس سازمان مذهبی مسلمانان شیعه مسکو" هم فعالیت می‌کند.<ref>پایگاه اطلاع رسانی صدای شیعه، ۱۳۸۸، آدرس اینترنتی: www.sedayeshia.com، تاریخ دسترسی، آذرماه ماه ۱۳۹۳</ref>
===مسجد جامع دربند===
این مسجد جزء قدیمی‌ترین مساجد [[جهان اسلام]] است که در داخل قلعه [[دربند]] وجود دارد و در آن برنامه‌های اسلامی برگزار می‌شود.<ref>ابوذر ابراهیمی ترکمان، داغستان دیار آشنای مسلمانان، سایت خبری تابناک، اردیبهشت ۱۳۸۸</ref>
===مسجد خامنه در داغستان===
قدیمی‌ترین مسجد ماخاچ قلعه(پایتخت داغستان) و تنها مسجد شیعیان است که بیش از یکصد سال پیش توسط دو برادر تاجر ایرانی به نام‌های حاج اسدالله و حاج لطف الله خامنه‌ای در شهر ماخاچ قلعه ساخته شده است و در دوران شوروی به سالن ورزشی شده تبدیل شده بود که پس از فروپاشی به کاربری مسجد بازگشت و اکنون کلاس‌های گوناگون اصول عقاید و قرآن در این مسجد برگزار می‌شود و در محرم و رمضان عده زیادی از شیعیان گرد هم می‌آیند و مراسم مذهبی خود را اجرا می‌کنند.<ref> ابوذر ابراهیمی ترکمان، داغستان دیار آشنای مسلمانان، سایت خبری تابناک، اردیبهشت ۱۳۸۸</ref>
== وضعیت شیعیان در بخش قفقاز روسیه ==
با توجه به تحقیقات انجام شده در خصوص وضعیت شیعیان این منطقه از روسیه، اسلام توانسته است نقشی کلیدی در شکل گیری هویت قومی این مناطق ایفا نماید. براساس یک نظرسنجی رسمی که در ۵ مرکز جمهوری‌های قفقاز شمالی از جمله چرکس (کارچای چرکسیا)، نالچیک (کاباردینو بالکاریا)، گروزنی (چچن)، نارزان (اینگوشتیا) و ماخاچ قلعه (داغستان) در سال ۲۰۱۲ میلادی، انجام شده نشان می‌دهد که در قفقاز شمالی حدود هشتاد و دو درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی بر نقش مذهب در زندگی مردم اعتقاد داشتند. این رقم در میان مردم چچن حدود ۸۱ رصد، اینگوش ۶۸درصد و همزمان در بین ساکنان" کابار دینو بالکار" حدود ۴۲درصد بوده است. بنابراین این اطلاعات در عین این که تأثیر قابل توجه اسلام را بر مردم این منطقه گواهی می‌دهد، نشان دهنده تفاوت‌های جدی میان جمهوری‌های جداگانه قفقاز شمالی و درجه تعهد مردم به ارزش‌های اسلامی است.<ref>رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه، اسلام و مسلمانان در فدراسیون روسیه، تهران، مرکز مطالعات فرهنگی بین‌المللی، ۱۳۹۰،صفحه ۴ تا ۶</ref>
=== وضعیت فرهنگی شیعیان===
شیعیان آذربایجان بیشتر به دلیل مشکلات اقتصادی و وضعیت سخت معیشتی مجبور به مهاجرت به روسیه می‌شوند. این وضعیت به حدی رسیده است که تقریبا ۴۰ درصد از ملت آذربایجان مجبور به مهاجرت به سایر کشورها از جمله روسیه شده‌اند. بیشتر این افراد با داد و ستدهای خرد و معاملات کوچک مانند دلالی و خرید و فروش جرئی مشغول‌اند و به خاطر کارشان و سطح معیشتی‌شان از ادامه تحصیل و حضور در دانشگاه‌ها و انجام تحصیلات عالی محروم هستند.
به نظر می‌رسد این مساله نیز به نوعی تحت یک سیاست معین و با برنامه ریزی انجام شده است. به این ترتیب که حکومت محلی جمهوری آذربایجان و نیز روس‌ها در صدد آسیمیله کردن هویتی شیعیان و مسلمانان اراضی آذربایجان که بیشترین تاثیرپذیری را از انقلاب اسلامی ایران دارند برنامه‌ریزی کرده‌اند؛ چون انقلاب اسلامی علاوه بر شیعیان در میان اهل تسنن نیز سبب نوعی بازگشت به هویت اسلامی شده است. اما با گذشت زمان متوجه شده‌اند که این سیاست عملی نیست و موج فضای اسلامی بسیار قدرتمندتر از این است که امکان جلوگیری از آن وجود داشته باشد. برای همین هم است که کم کم در صدد تغییر قوانین مهاجرت و سختگیری برای مهاجران آذربایجانی هستند. این افراد مهاجر با ورود از جامعه کوچک و روستایی به جامعه بزرگ و با فرهنگ شهری روس تحت تاثیر جو قرار گرفته و هویت و پیشینه تاریخی خود را منکر می‌شوند که برای همین عقده‌ها و نفرت‌های مختلفی در فرد ایجاد می‌شود. این وضعیت گاهی حتی باعث می‌شود که این جوانان روستایی که خود را در سطح پایین‌تری از میزبانان روس می‌بینند به تغییر دین و گرایش به مسیحیت هم اقدام کنند. البته این مساله خصوصا در سال‌های اخیر بسیار کند شده است و برخی که مسیحی شده بودند دوباره به اسلام روی آورده‌اند.<ref>- نخستین شیعیان تحت حاکمیت روس، پایگاه اطلاع رسانی مشرق، www.mashreghnews.ir، تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۳۹۲</ref>
== مطالعه بیشتر ==
آکینر، شیرین، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ترجمه: علی خزاعی فر، آستان قدس رضوی، ۱۳۶۶ش.


== پانویس==
== پانویس==