کاربر ناشناس
حدیث سفینه: تفاوت میان نسخه‌ها
←اهمیت
imported>S.j.mousavi جز (درج لینک زبان‌ها) |
imported>M.bahrami (←اهمیت) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''حدیث سفینه'''، [[حدیث|حدیثی]] مشهور از [[پیامبر اسلام(ص)]] که در آن [[اهل بیت]](ع) خود را برای [[مسلمانان]]، به [[کشتی نوح]] تشبیه کرده است. این حدیث یکی از ادلّۀ روایی [[شیعه|شیعیان]] برای اثبات جایگاه ویژه اهل بیت پیامبر اکرم(ص) در هدایت و رهبری مسلمانان است. | '''حدیث سفینه'''، [[حدیث|حدیثی]] مشهور از [[پیامبر اسلام(ص)]] که در آن [[اهل بیت]](ع) خود را برای [[مسلمانان]]، به [[کشتی نوح]] تشبیه کرده است. این حدیث یکی از ادلّۀ روایی [[شیعه|شیعیان]] برای اثبات جایگاه ویژه [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]] [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] در هدایت و رهبری مسلمانان است. | ||
==متن == | ==متن == | ||
حدیث سفینه بنابر نقل [[ابوذر غفاری]] از پیامبر(ص)، این چنین است:{{حدیث|{{قلم رنگ۱|سبز|إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَیتِی فِیکُمْ کَمَثَلِ سَفِینَةِ نُوحٍ، مَنْ دَخَلَهَا نَجَی، وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ}}|ترجمه=مَثَل اهل بیت من در میان شما [[کشتی نوح]] است، هر کس به این کشتی داخل شود نجات می‌یابد، و هر کس جا بماند، غرق می‌شود.}}<ref>شیخ طوسی، الأمالی، ص۶۳۳؛ دیلمی، ارشادالقلوب، ج۲، ص۳۰۶؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۲۷؛ [[شیخ صدوق]]، الأمالی، ص۲۶۹، حدیث ۱۸؛ احمد بن علی طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۲۷۳.</ref> | حدیث سفینه بنابر نقل [[ابوذر غفاری]] از پیامبر(ص)، این چنین است:{{حدیث|{{قلم رنگ۱|سبز|إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَیتِی فِیکُمْ کَمَثَلِ سَفِینَةِ نُوحٍ، مَنْ دَخَلَهَا نَجَی، وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ}}|ترجمه=مَثَل اهل بیت من در میان شما [[کشتی نوح]] است، هر کس به این کشتی داخل شود نجات می‌یابد، و هر کس جا بماند، غرق می‌شود.}}<ref>شیخ طوسی، الأمالی، ص۶۳۳؛ دیلمی، ارشادالقلوب، ج۲، ص۳۰۶؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۲۷؛ [[شیخ صدوق]]، الأمالی، ص۲۶۹، حدیث ۱۸؛ احمد بن علی طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۲۷۳.</ref> | ||
حدیث سفینه از حدود پنجاه طریق روایی، در کتب روایی مختلف با اختلاف اندکی در متن، ذکر شده است؛ به گونه‌ای که می‌توان تواتر معنوی این روایت را استنتاج کرد. این حدیث از طریق شش تن از ائمه (امام | حدیث سفینه از حدود پنجاه طریق روایی، در کتب روایی مختلف با اختلاف اندکی در متن، ذکر شده است؛ به گونه‌ای که می‌توان [[تواتر معنوی|تواتر]] معنوی این روایت را استنتاج کرد. این حدیث از طریق شش تن از ائمه ([[امام علی علیه السلام|امام علی]]،<ref>سیوطی، درالمنثور، ج ۱ ص۱۷۴؛ سلیم بن قیس، کتاب سلیم، ج۲، ص۵۶۰</ref> [[امام حسن]]،<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۴۴ ص۷۶</ref> [[امام سجاد]]<ref>سلیم بن قیس، کتاب سلیم، ج۱، ص۶۱</ref>، [[امام باقر]]،<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص۲۸۱</ref> [[امام صادق]]،<ref>ابن حیون، شرح الاخبار، ج ۳، ص۳؛ نعمانی، الغیبه، ص۱۵۵</ref> و [[امام رضا]]<ref>صدوق، عیون اخبارالرضا، ج ۲، ص۲۷</ref> علیهم السلام)، تعدادی از صحابه ([[ابوذر غفاری|ابوذر]]،<ref>ابن مغازلی، مناقب، ص۱۴۹؛سلیم بن قیس، کتاب سلیم، ج۲، ص۵۶۰، ص۹۳۷؛ شیخ طوسی، الامالی، ص۶۰؛ابن حیون، شرح الاخبار، ج ۳، ص۳</ref> [[مقداد]]،<ref>سلیم بن قیس، کتاب سلیم، ج۲، ص۵۶۰</ref> [[ابو سعید خدری|ابوسعید خدری]]،<ref>ابن حیون، شرح الاخبار، ج ۳، ص۳</ref> [[ابن عباس]]،<ref>حمویی جوینی، فرائد السمطین، ج ۲، ص۲۴۷؛ ابن مغازلی، مناقب، ص۱۴۸</ref> [[انس بن مالک]]،<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج ۱۲، ص۹۰</ref> [[سلمه بن اکوع]]،<ref>ابن مغازلی، مناقب، ص۱۴۸</ref> [[عبدالله بن زبیر]]،<ref>هیثمی، مجمع الزوائد، ج ۹، ص۱۶۸</ref> و [[ابوموسی اشعری]]<ref>ابن حیون، شرح الاخبار، ج ۲، ص۴۰۵</ref>)، و شماری از تابعین نقل شده است. | ||
==اهمیت== | ==اهمیت== | ||
این حدیث از جمله احادیثی است که برای اثبات حقانیت اهل بیت علیهم السلام مورد توجه علمای شیعه بوده است. [[سید عبدالحسین شرف‌الدین|علامه شرف الدین]] در کتاب [[المراجعات (کتاب)|المراجعات]] این حدیث را به عنوان دومین دلیل بر حقانیت ایشان بیان کرده است. | این حدیث از جمله احادیثی است که برای اثبات حقانیت [[ولایت]] [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]] علیهم السلام مورد توجه علمای [[شیعه جعفری|شیعه]] بوده است. [[سید عبدالحسین شرف‌الدین|علامه شرف الدین]] در کتاب [[المراجعات (کتاب)|المراجعات]] این حدیث را به عنوان دومین دلیل بر حقانیت ایشان بیان کرده است. | ||
از این حدیث برای اثبات موارد زیر استفاده شده است: | از این حدیث برای اثبات موارد زیر استفاده شده است: | ||
* '''لزوم اطاعت و تبعیت:''' در این حدیث اهل بیت علیهم السلام به عنوان وسیله نجات معرفی شده‌اند و اطاعت از وسیله نجات برای نجات واجب است. پس تبعیت از اهل بیت علیهم السلام لازم است.<ref>مناوی، التیسیر، ج ۱ ص۳۴۳؛ ملا علی قاری، مرقاة المفاتیح، ج ۹ ص۳۹۸۸؛ سمهودی، جواهر العقدین، ج ۲، ص۱۲۶؛ سید مرتضی، الشافی، ج ۳ ص۱۲۰؛ شرف الدین، مجالس الفاخرة، ص۷۷؛ </ref> | * '''لزوم اطاعت و تبعیت:''' در این حدیث اهل بیت علیهم السلام به عنوان وسیله نجات معرفی شده‌اند و اطاعت از وسیله نجات برای نجات واجب است. پس تبعیت از [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]] علیهم السلام لازم است.<ref>مناوی، التیسیر، ج ۱ ص۳۴۳؛ ملا علی قاری، مرقاة المفاتیح، ج ۹ ص۳۹۸۸؛ سمهودی، جواهر العقدین، ج ۲، ص۱۲۶؛ سید مرتضی، الشافی، ج ۳ ص۱۲۰؛ شرف الدین، مجالس الفاخرة، ص۷۷؛ </ref> | ||
* '''عصمت اهل بیت:''' اگر کسی که پیروی از او واجب است محتمل الخطا باشد، ضمانتی در نجات به کمک او نیست. حال آنکه نجات در این حدیث ضمانت شده است. پس اهل بیت (علیهم السلام) معصوم‌اند.<ref>سید مرتضی، الشافی، ج ۳ ص۱۲۰؛ حلبی، الکافی فی الفقه، ص۹۷</ref> | * '''عصمت اهل بیت:''' اگر کسی که پیروی از او واجب است محتمل الخطا باشد، ضمانتی در نجات به کمک او نیست. حال آنکه نجات در این حدیث ضمانت شده است. پس [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]] (علیهم السلام) معصوم‌اند.<ref>سید مرتضی، الشافی، ج ۳ ص۱۲۰؛ حلبی، الکافی فی الفقه، ص۹۷</ref> | ||
* '''افضلیت اهل بیت:''' اگر دیگرانی بر اهل بیت علیهم السلام فضیلت داشتند آنها به عنوان کشتی نجات معرفی میشدند.<ref>میرحامد حسین، عبقات، ج ۲۳ ص۹۷۷</ref> | * '''افضلیت اهل بیت:''' اگر دیگرانی بر [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]] علیهم السلام فضیلت داشتند آنها به عنوان کشتی نجات معرفی میشدند.<ref>میرحامد حسین، عبقات، ج ۲۳ ص۹۷۷</ref> | ||
* '''محبت اهل بیت:''' استفاده از کشتی نجات بدون محبت ایشان ممکن نیست.<ref>فخرالدین رازی، مفاتیح الغیب، ج ۲۷ ص۵۹۶؛ ابن حجر الهیثمی، الصواعق المحرقه، ج ۲ ص۴۴۵-۴۴۶</ref> | * '''محبت اهل بیت:''' استفاده از کشتی نجات بدون محبت ایشان ممکن نیست.<ref>فخرالدین رازی، مفاتیح الغیب، ج ۲۷ ص۵۹۶؛ ابن حجر الهیثمی، الصواعق المحرقه، ج ۲ ص۴۴۵-۴۴۶</ref> | ||
==در منابع اهل سنت== | ==در منابع اهل سنت== | ||
[[حاکم نیشابوری]] در کتاب [[المستدرک علی الصحیحین (کتاب)|المستدرک]] خود بعد از نقل این حدیث از [[ابوذر غفاری]] تصریح می‌کند که بنا بر معیارهای [[مسلم بن حجاج نیشابوری|مسلم نیشابوری]]، این روایت صحیح است.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک، ج ۲ ص۲۷۳</ref> یعنی این حدیث در ردیف احادیث کتاب [[صحیح مسلم]] است که دومین کتاب معتبر اهل سنّت محسوب می‌شود. | [[حاکم نیشابوری]] در کتاب [[المستدرک علی الصحیحین (کتاب)|المستدرک]] خود بعد از نقل این حدیث از [[ابوذر غفاری]] تصریح می‌کند که بنا بر معیارهای [[مسلم بن حجاج نیشابوری|مسلم نیشابوری]]، این روایت صحیح است.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک، ج ۲ ص۲۷۳</ref> یعنی این حدیث در ردیف احادیث کتاب [[صحیح مسلم]] است که دومین کتاب معتبر [[اهل سنت و جماعت|اهل سنّت]] محسوب می‌شود. | ||
سید علی میلانی در ضمن نقل این حدیث از منابع، تصحیح اهل سنت نسبت به این روایت را نیز بیان کرده است.<ref>میلانی، تشیید المراجعات، ج ۱ ص۱۳۳</ref> | [[سید علی میلانی]] در ضمن نقل این [[حدیث]] از منابع، تصحیح [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نسبت به این [[حدیث|روایت]] را نیز بیان کرده است.<ref>میلانی، تشیید المراجعات، ج ۱ ص۱۳۳</ref> | ||
طیبی معتقد است گرفتن درِ کعبه توسط ابوذر که راوی حدیث است، تأکیدی بر اثبات حدیث است و حضور علنی او در خانه خدا و در برابر مردم، نشانگر اهمیت این روایت برای خود ابوذر است و او با این کار خواسته گرایش مردم به این حدیث را جلب کند. وی در ادامه می‌گوید این حدیث در روایت دیگر این‌گونه آمده است: «من عرفنی قد عرفنی ومن أنکرنی فأنا أبوذر، سمعت النبی...». ابوذر با عبارت «من ابوذر هستم»، به همان حدیث نبوی اشاره کرده که: «آسمان سایه نینداخته و زمین برنداشته کسی را که راستگوتر از ابوذر باشد». در این روایت، رسول خدا(ص) تنها راه رهایی از دنیا و گمراهی‌های آن را همین سفینه دانسته است.<ref>طیبی، الکاشف عن حقائق السنن، ج ۱۲، ص۳۹۱۹</ref> | طیبی معتقد است گرفتن درِ [[کعبه]] توسط [[ابوذر]] که راوی [[حدیث]] است، تأکیدی بر اثبات حدیث است و حضور علنی او در خانه خدا و در برابر مردم، نشانگر اهمیت این روایت برای خود ابوذر است و او با این کار خواسته گرایش مردم به این حدیث را جلب کند. وی در ادامه می‌گوید این حدیث در روایت دیگر این‌گونه آمده است: «من عرفنی قد عرفنی ومن أنکرنی فأنا أبوذر، سمعت النبی...». ابوذر با عبارت «من ابوذر هستم»، به همان حدیث نبوی اشاره کرده که: «آسمان سایه نینداخته و زمین برنداشته کسی را که راستگوتر از ابوذر باشد». در این روایت، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] تنها راه رهایی از دنیا و گمراهی‌های آن را همین سفینه دانسته است.<ref>طیبی، الکاشف عن حقائق السنن، ج ۱۲، ص۳۹۱۹</ref> | ||
سمهودی در کتاب جواهر العقدین می‌گوید سفینه تشبیهی به کشتی نوح است و وجه شباهت، نجات سرنشینان. نتیجه | سمهودی در کتاب جواهر العقدین می‌گوید سفینه تشبیهی به [[کشتی نوح]] است و وجه شباهت، نجات سرنشینان. نتیجه [[حدیث]]، برانگیختن مردم برای گرایش به ریسمان [[اهل بیت (ع)|اهل بیت]] و محبت و گرامی‌داشت مقام آنان است.<ref>سمهودی، جواهر العقدین، ج ۲، ص۱۲۶</ref> | ||
مناوی نیز در کتاب فیض القدیر وجه تشبیه را نجات و راه‌یافتگی دانسته است. یعنی همان طور که سرنشینان کشتی نوح نجات یافتند، نجات امت اسلام نیز در گروِ تمسّک به اهل بیت (علیهم السلام) است؛ زیرا آنها پیشوایان هدایت و چراغ‌های درخشنده‌ای هستند که خداوند به‌واسطه آنها بر بندگان خود احتجاج می‌کند.<ref>مناوی، فیض القدیر، ج ۲، ص۵۱۹</ref> | مناوی نیز در کتاب فیض القدیر وجه تشبیه را نجات و راه‌یافتگی دانسته است. یعنی همان طور که سرنشینان [[کشتی نوح]] نجات یافتند، نجات امت اسلام نیز در گروِ تمسّک به [[اهل بیت (ع)|اهل بیت]] (علیهم السلام) است؛ زیرا آنها پیشوایان هدایت و چراغ‌های درخشنده‌ای هستند که [[خدا|خداوند]] به‌واسطه آنها بر بندگان خود احتجاج می‌کند.<ref>مناوی، فیض القدیر، ج ۲، ص۵۱۹</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||