اصحاب رس: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اَصحاب رَسّ''' از اعلام قرآنی، قومی بودند که پیامبر خود را در چاه انداختند. اصحاب رس گروهی معرفی شده‌اند که از پرستش خدا سر باز زدند و و زنانشان به [[مساحقه]] می‌پرداختند. خدا پیامبری برای هدایت آنان فرستاد، او را در چاه انداختند به همین دلیل خدا آنان را عذاب کرد. درباره این‌که این گروه در چه زمان و مکانی می‌زیسته‌اند و دیگر جزئیات مربوط به آنان از جمله پیامبرشان اختلاف است.

قرآن از اصحاب رس، در کنار اقوامی چون [[قوم عاد|عاد]]، [[قوم ثمود|ثمود]]، و قوم نوح نام برده است: {{متن قرآن|كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَأَصْحَابُ الرَّ‌سِّ وَثَمُودُ|سوره=[[سوره ق|ق]]|آیه =۱۲}} بنابر آیات قرآن، اصحاب رس از پرستش خدا سرباز زده و به عذاب او گرفتار شدند.<ref>سوره فرقان، آیه۱۲.</ref>  

برخی کتاب‌های تفسیری داستان اصحاب رس را با آیه ۴۵ [[سوره حج]] و بئر معطله(چاه‌هاى متروکه) مرتبط دانسته‌اند.<ref> ثعلبی، عرائس المجالس، ۱۴۰۱ق، ج۱۰، ص۱۱۹؛ قرطبی، الجامع الاحکام، ۱۴۰۰ق، ج۱۳، ص۳۳.</ref>

رس واژه‌ای سامی است و در زبان‌های آرامی و عبری به معنای شکافتن و شکستن  به کار می‌رفته<ref>گزنیوس، ۱۹۰۶م، ص۹۴۴.</ref> در زبان عربی نیز به معنای شکافتن، حفر کردن و چاه به کار رفته است  

گفته شده منظور از آن در اصطلاح قرآنی چاه است<ref>ابوطیب، الاضداد ، ۱۳۸۲ق، ج۱، ص۳۱۹. </ref> و اصحاب رس قومی‌ بودند که پیامبر خود را در چاه انداختند.  

همچنین رس نام دیار، کوه، نهر<ref>ثعلبی، عرائس المجالس، ۱۴۰۱ق، ج۱۰، ص۱۵۰؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۹۶۱م، ج۱۰، ص۹۵.</ref>، طایفه و قوم نیز ذکر است.<ref>ازهری، تهذیب اللغه، ۱۳۸۰ق، ج۱۲، ص۲۹۰؛ جوهری، الصحاح، ۱۹۶۰م، ج۲، ص۹۳۴؛ راغب، مفردات، ۱۴۰۳ق، ص۲۰۰؛ میبدی، کشف الاسرار، ۱۳۶۱ش، ج۷، ص۳۲.</ref>  

درباره اینکه اصحاب رس، چه گروهی بودند، روایات مختلفی وجود دارد:

برخی از مفسران اصحاب رس را، [[اصحاب اخدود]] و رس را اُخدود دانسته‌اند.<ref> زمخشری، الکشاف، ۱۳۶۶ق، ج۳، ص۲۸۰؛ ابوالفتوح رازی، تفسیر، ۱۳۸۵ق، ج۸، ص۲۷۲.</ref> گفته شده، گروهی چون کعب الاحبار و مقاتل، رس را نام چاهی در انطاکیه دانسته که اصحاب مؤمن آل یاسین، [[حبیب نجار]] و [[مؤمن آل یاسین]] را کشتند و در آن انداختند.<ref>طوسی، التبیان، بیروت، ج۷، ۴۹۱، ج۹، ص۳۶۱؛ میبدی، کشف الاسرار، ۱۳۶۱ش، ج۷، ص۳۲؛ قرطبی، الجامع الحکام، ۱۴۰۰ق، ج۱۳، ص۳۲.</ref>

همچنین اصحاب رس، طایفه‌ای از [[ثمود]]<ref>فخررازی، التفسیر الکبیر، ۱۳۱۳ق، ج۲۴، ص۸۲؛ طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۲ق، ج۱۹، ص۱۰؛ میبدی، کشف الاسرار، ۱۳۶۱ش، ج۷، ص۳۲.</ref> و اعراب بادیه از قبیله حضورا که پیامبرشان شعیب بن ذی مهرع بوده<ref> ابن خلدون، دیوان المبتدأ و الخبر، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۵۳.</ref> دانسته شده‌اند. در برخی روایات اصحاب رس، چادرنشین و دام‌پرور معرفی شده و از [[شعیب]] به عنوان پیامبر آنان یاد شده است.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۳۶۶ق، ج۳، ص۲۸۰؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۳۱۳ق، ج۲۴، ص۸۴؛ ابوالفتوح رازی، تفسیر، ۱۳۸۵ق، ج۸، ص۲۷۱-۲۷۲.</ref>

زمان اصحاب رس، روزگاری پس از [[نوح]]، [[سلیمان]]،حد فاصل نبوت [[عیسی]] و [[حضرت محمد(ص)]] و حتی در زمان [[خالد بن سنان]] دانسته شده است.<ref> ر.ک. ابن حجر، ج۱، الاصابه، ص۴۶۸؛ ابن بابویه، معانی، ۱۳۸۵ق، ص۴۹-۴۸؛ فخررازی، التفسیر الکبیر، ۱۳۱۳ق، ج۲۴، ص۸۲؛ دمیری، حیاة الحیوان الکبری، ۱۳۵۴ق، ج۲، ص۸۷.</ref> قرآن از واژه قرون در {{متن قرآن|وَعَادًا وَثَمُودَ وَأَصْحَابَ الرَّ‌سِّ وَقُرُ‌ونًا بَيْنَ ذَٰلِكَ كَثِيرً‌ا|سوره=[[سوره فرقان|فرقان]]|آیه =۱۲}} برای اشاره به فاصله زمانی بین اصحاب رس و دیگر اقوام استفاده کرده است. مفسران واژه قرن را برابر ۴۰، ۷۰ یا ۱۲۰ سال تفسیر کرده‌اند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۲۶۷؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۳۱۳ق، ج۲۴، ص۸۳.</ref> [[علامه مجلسی]] به مقایسه اقوال مختلف و طبقه‌بندی زمانی اصحاب رس از سوی نویسندگان پیش از خود پرداخته است. <ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۲ق، ج۱۴، ص۱۵۹.</ref>

در برخی روایات اهل بیت به اصحاب رس و عملکرد آنان اشاره شده است؛ در روایتی [[امام صادق(ع)]]، زنان بدکار اصحاب رس را، [[دوزخ|دوزخی]] خوانده، و عمل بد آنان در حد [[زنا]] توصیف کرده است.<ref> قمی، تفسیر، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۱۱۳-۱۱۴؛‌ابن بابویه، ثواب الاعمال، ۱۳۹۲ق، ص۶۲۸.</ref> بخشی از خطبه ۱۸۲ [[نهج البلاغه]] نیز درباره آنان است که در آن از اصحاب مداین رس به عنوان، قومی سخن به میان آمده که پیامبر خویش را کشتند.<ref>سید رضی، نهج البلاغه، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۸۲، ص۲۶۲.</ref>

بخش شانزدهم [[عیون اخبار الرضا (کتاب)]] <ref>صدوق، عیون اخبارالرضا، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۰۵-۲۰۹.</ref>؛  همچنین قسمتی از جلد دوم [[حیات القلوب (کتاب)|حیات القلوب]] به داستان اصحاب رس اختصاص دارد.{{مدرک}}