اجماع: تفاوت میان نسخه‌ها

* به باور سید مرتضی و محقق حلی، اگر یقین حاصل شود که همه فقهای مسلمان یا شیعه، بر حکمی توافق دارند، از این توافق همگانی دانسته می‌شود که نظر رییس فقها، یعنی معصوم یا امام عصر هم همین بوده است.<ref>نراقی، انیس المجتهدین، ج۱، ص۳۵۷.</ref> این شیوه، اجماع دخولی خوانده می‌شود.<ref>نراقی، انیس المجتهدین، ج۱، ص۳۵۷.</ref>

* چنانکه علامه حلی و شیخ طوسی گفته‌اند، از آنجا که فقها در بیشتر احکام با یکدیگر اختلاف دارند، توافق و اجماع آنها در یک حکم، می‌تواند حاکی از حضور نظر معصوم در میان اجماع‌کنندگان باشد.<ref>نراقی، انیس المجتهدین، ج۱، ص۳۵۷.</ref> این شیوه، اجماع حدسی خوانده شده است.<ref>نراقی، انیس المجتهدین، ج۱، ص۳۵۷.</ref>

* راه دیگری که شیخ طوسی برای یافتن اجماع بیان کرده، این است که بنابر روایات متواتر، اگر اجماعی بر نظر خلاف حق به وجود بیاید، بر معصوم واجب است که مانع از آن شود؛ ‌بر این اساس،‌ اگر اجماع وجود داشته باشد و نظری بر خلاف آن نباشد، به معنای بر حق بودن آن اجماع است.<ref>نراقی، انیس المجتهدین، ج۱، ص۳۶۱.</ref> این شیوه، اجماع لطفی دانسته می‌شود.<ref>نراقی، انیس المجتهدین، ج۱، ص۳۶۱.</ref>