یوم الشک: تفاوت میان نسخه‌ها

'''یَومُ الشَّک''' اصطلاحی [[فقه|فقهی]] به معنای روزی از [[ماه قمری]] است که به علت عدم [[رؤیت هلال]] معلوم نیست آخرین روز ماه قبلی است یا آغازین روز ماه بعدی. یوم‌الشک غالبا برای روز مشکوک میان آخر [[شعبان|ماه شعبان]] و اول [[رمضان|ماه رمضان]] به‌کار می‌رود.

==تعریف یوم الشک==

تعداد روزهای [[ماه قمری|ماه‌های قمری]] بین ۲۹ روز یا ۳۰ روز متغیر است. هرگاه در غروب روز بیست‌ونهمِ یک ماه قمری، هلال ماه، به علت ابری‌بودن هوا [[رویت هلال|رویت]] نشود، یا در خصوص رویت ماه اختلاف ایجاد شود آن روز، یوم الشک نامیده می‌شود.<ref>بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۴۰۵ق، ج‌۱۳، ص۴۲.</ref>

یوم الشک در فقه احکام خاصی دارد. طبق قاعده فقهی [[استصحاب]]، این روزِ مشکوک جزء ماه قبلی ([[شعبان]]) بوده و روزۀ آن همچون بقیه روزهای ماه شعبان واجب نیست،<ref>خویی، موسوعة الإمام الخوئی، ۱۴۱۸ق، ج‌۲۱، ص۷۴.</ref> ولی می‌توان نیت روزه [[مستحب|مستحبی]] یا قضا کرد و چنانچه فردی نیت روزه ماه رمضان کند، روزه‌اش حرام است.<ref>لنکرانی، تفصیل الشریعة، ۱۴۲۶ق، ص۳۳۴.</ref>

روزه یوم الشک به نیت ماه شعبان مستحب است.<ref>سید مرتضی، الانتصار، ۱۴۱۵ق، ص۱۸۳.</ref>

اگر کسی در روز یوم الشک [[روزه]] نگرفت و قبل از ظهر مشخص شد که آن روز اول [[ماه رمضان]] است، اگر [[مبطلات روزه|مُبطِلات روزه]] (چیزهایی که باعث باطل شدن روزه است) را مرتکب نشده، باید نیت روزه ماه رمضان کند و روزهاش صحیح است (برخی مراجع قضای روزه را نیز به [[احتیاط واجب]] لازم می‌دانند) و اگر بعد از ظهر مشخص شد که آن روز، روز اول ماه رمضان است و یا یکی از مبطلات را مرتکب شده، روزه آن روز صحیح نیست؛ ولی باید تا [[اذان]] مغرب از کاری که روزه را باطل میکند خودداری نموده و بعد از ماه رمضان آن روز را قضا کند.<ref>محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج‌۲، ص۶۵۲.</ref>

[[کلینی]] نیز در کتاب [[الکافی]] از [[امام صادق(ع)]] نقل کرده است: در زمان [[منصور عباسی]] روزی در حیره بر او وارد شدم. آن روز یوم الشک بود و مردم در شک بودند. منصور گفت: یا ابا عبد الله، امروز روزه‌ای؟ گفتم: این مربوط به امام است اگر تو روزه بگیری ما هم روزه می‌گیریم و اگر تو نگیری ما هم نمی‌گیریم». منصور به غلامش گفت: «سفره را بیاور» و من با منصور غذا خوردم و قسم به خدا می‌دانستم که آن روز از ماه رمضان است؛ ولی [[افطار]] یک روزه و گرفتن قضای آن برایم آسان‌تر از این است که گردنم را بزنند و خدا [[عبادت]] نشود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۸۲-۸۳.</ref>

از آنجا که در یوم الشک پایان ماه [[رمضان]] و آغاز ماه [[شوال]] حکم روزه بین [[واجب]] و [[حرام]] متغیر است، برخی افراد برای رعایت احتیاط در این روز به سفر می‌روند، هرچند اکثریت قریب به اتفاق جامعه به تشخیص و اعلام [[حاکم شرع]] اعتماد می‌کنند.