Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
یوم الشک: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (افزایش مطلب) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{احکام}} | {{احکام}} | ||
{{مقاله توصیفی فقهی}} | {{مقاله توصیفی فقهی}} | ||
''' | '''یَومُ الشَّک''' اصطلاحی فقهی به معنای روزی از ماه قمری است که به علت عدم [[رؤیت هلال]] معلوم نیست آخرین روز ماه قبلی است یا آغازین روز ماه بعدی. یوم الشک در اصطلاح مشهور غالبا برای روز مشکوک میان آخر ماه [[شعبان]] و اول ماه [[رمضان]] به کار می‌رود. | ||
==تعریف یوم الشک== | ==تعریف یوم الشک== | ||
تعداد روزهای [[ماه قمری|ماه‌های قمری]] بین ۲۹ روز یا ۳۰ روز متغیر است. هرگاه در غروب روز | تعداد روزهای [[ماه قمری|ماه‌های قمری]] بین ۲۹ روز یا ۳۰ روز متغیر است. هرگاه در غروب روز بیست‌ونهم یک ماه قمری، هلال ماه، به علت ابری بودن هوا [[رویت هلال|رویت]] نشود، یا در خصوص رویت ماه اختلاف ایجاد شود آن روز، یوم الشک نامیده می‌شود.<ref>بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۴۰۵ق، ج۱۳، ص: ۴۲</ref> | ||
یوم الشک در فقه احکام خاصی دارد. | یوم الشک در فقه احکام خاصی دارد. | ||
==احکام فقهی == | ==احکام فقهی == | ||
=== آخر ماه شعبان=== | === آخر ماه شعبان=== | ||
طبق قاعده فقهی [[استصحاب]]، این روزِ مشکوک جزء ماه قبلی ([[شعبان]]) بوده و روزۀ آن همچون بقیه روزهای ماه شعبان واجب نیست<ref>خویی، ابوالقاسم، موسوعة الإمام | طبق قاعده فقهی [[استصحاب]]، این روزِ مشکوک جزء ماه قبلی ([[شعبان]]) بوده و روزۀ آن همچون بقیه روزهای ماه شعبان واجب نیست<ref>خویی، ابوالقاسم، موسوعة الإمام الخوئی، ۱۴۱۸ق، ج۲۱، ص۷۴.</ref>، ولی می‌توان نیت روزه [[مستحب|مستحبی]] یا قضا کرد و چنانچه فردی نیت روزه ماه رمضان کند، روزهاش حرام است.<ref>لنکرانی، تفصیل الشریعة، ۱۴۲۶ق، ص۳۳۴.</ref> | ||
روزه یوم الشک به نیت ماه شعبان مستحب است.<ref>سید مرتضی، | روزه یوم الشک به نیت ماه شعبان مستحب است.<ref>سید مرتضی، الانتصار، ۱۴۱۵ق، ص۱۸۳.</ref> | ||
اگر این روز را روزه گرفت و بعدا مشخص شد که ماه رمضان بوده، آن روزه خود به خود روزۀ ماه رمضان حساب می‌شود؛ اما اگر مشخص شد که آخر ماه شعبان بوده، همان روزه مستحبی یا روزه قضایی که نیت کرده محسوب می‌شود.<ref>علامه حلی، | اگر این روز را روزه گرفت و بعدا مشخص شد که ماه رمضان بوده، آن روزه خود به خود روزۀ ماه رمضان حساب می‌شود؛ اما اگر مشخص شد که آخر ماه شعبان بوده، همان روزه مستحبی یا روزه قضایی که نیت کرده محسوب می‌شود.<ref>علامه حلی، تحریر الأحکام، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۴۵۹.</ref> | ||
اگر کسی در روز یوم الشک [[روزه]] نگرفت و قبل از ظهر مشخص شد که آن روز اول [[ماه رمضان]] است، اگر [[مبطلات روزه|مُبطِلات روزه]] (چیزهایی که باعث باطل شدن روزه است) را مرتکب نشده، باید نیت روزه ماه رمضان کند و | اگر کسی در روز یوم الشک [[روزه]] نگرفت و قبل از ظهر مشخص شد که آن روز اول [[ماه رمضان]] است، اگر [[مبطلات روزه|مُبطِلات روزه]] (چیزهایی که باعث باطل شدن روزه است) را مرتکب نشده، باید نیت روزه ماه رمضان کند و روزهاش صحیح است (برخی مراجع قضای روزه را نیز به [[احتیاط واجب]] لازم می‌دانند) و اگر بعد از ظهر مشخص شد که آن روز، روز اول ماه رمضان است و یا یکی از مبطلات را مرتکب شده، روزه آن روز صحیح نیست؛ ولی باید تا [[اذان]] مغرب از کاری که روزه را باطل میکند خودداری نموده و بعد از ماه رمضان آن روز را قضا کند.<ref>محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۵۲.</ref> | ||
[[کلینی]] نیز در کتاب [[الکافی]] از [[امام صادق(ع)]] نقل کرده است: در زمان [[منصور عباسی]] روزی در حیره بر او وارد شدم. آن روز یوم الشک بود و مردم در شک بودند. منصور گفت: یا ابا عبد الله، امروز روزهای؟ گفتم: این مربوط به امام است اگر تو روزه بگیری ما هم روزه می‌گیریم و اگر تو نگیری ما هم نمی‌گیریم». منصور به غلامش گفت: «سفره را بیاور» و من با منصور غذا خوردم و قسم به خدا می‌دانستم که آن روز از ماه رمضان است؛ ولی [[افطار]] یک روزه و گرفتن قضای آن برایم آسان‌تر از این است که گردنم را بزنند و خدا [[عبادت]] نشود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۸۲-۸۳.</ref> | [[کلینی]] نیز در کتاب [[الکافی]] از [[امام صادق(ع)]] نقل کرده است: در زمان [[منصور عباسی]] روزی در حیره بر او وارد شدم. آن روز یوم الشک بود و مردم در شک بودند. منصور گفت: یا ابا عبد الله، امروز روزهای؟ گفتم: این مربوط به امام است اگر تو روزه بگیری ما هم روزه می‌گیریم و اگر تو نگیری ما هم نمی‌گیریم». منصور به غلامش گفت: «سفره را بیاور» و من با منصور غذا خوردم و قسم به خدا می‌دانستم که آن روز از ماه رمضان است؛ ولی [[افطار]] یک روزه و گرفتن قضای آن برایم آسان‌تر از این است که گردنم را بزنند و خدا [[عبادت]] نشود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۸۲-۸۳.</ref> | ||
=== آخر ماه رمضان=== | === آخر ماه رمضان=== | ||
در روزی که شک داریم سی‌امین روز ماه رمضان است یا ماه رمضان تمام شده و عید فطر است، روزِ مشکوک طبق قاعده استصحاب، جزء ماه قبلی (ماه رمضان) محسوب | در روزی که شک داریم سی‌امین روز ماه رمضان است یا ماه رمضان تمام شده و عید فطر است، روزِ مشکوک طبق قاعده استصحاب، جزء ماه قبلی (ماه رمضان) محسوب می‌شود و روزۀ آن واجب است و چنانچه در بین روز مشخص شد که هلال ماه [[شوال]] در غروب شب قبل رؤیت شده باید روزه خود بشکند و [[افطار]] کند چرا که روزه گرفتن در [[عید فطر]] حرام است. | ||
از آنجا که در یوم الشک پایان ماه [[رمضان]] و آغاز ماه [[شوال]] | از آنجا که در یوم الشک پایان ماه [[رمضان]] و آغاز ماه [[شوال]] حکم روزه بین [[واجب]] و [[حرام]] متغیر است، برخی افراد برای رعایت احتیاط در این روز به سفر می‌روند، هرچند اکثریت قریب به اتفاق جامعه به تشخیص و اعلام [[حاکم شرع]] اعتماد می‌کنند. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{ | {{پانویس2}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره، قم، محقق و مصحح: محمد تقی ایروانی و سید عبد الرزاق مقرم، دفتر انتشارات | *بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره، قم، محقق و مصحح: محمد تقی ایروانی و سید عبد الرزاق مقرم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۰۵ق. | ||
*خوئی، ابوالقاسم، موسوعه الامام الخویی، قم، محقق و مصحح: پژوهشگران مؤسسه | *خوئی، ابوالقاسم، موسوعه الامام الخویی، قم، محقق و مصحح: پژوهشگران مؤسسه إحیاء آثار آیة الله العظمی خویی، موسسه احیاء آثار الامام الخوئی، ۱۴۱۸ق. | ||
*سید مرتضی، الانتصار فی انفرادات الامامیه، قم، محقق و مصحح: گروه پژوهش دفتر انتشارات | *سید مرتضی، الانتصار فی انفرادات الامامیه، قم، محقق و مصحح: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۵ق. | ||
*علامه حلی، | *علامه حلی، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (ط - الحدیثة)، قم،محقق و مصحح: ابراهیم بهادری، موسسه امام صادق، ۱۴۲۰ق. | ||
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، مصحح | * کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، مصحح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق. | ||
*فاضل لنکرانی، محمد فاضل موحدی، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۴۲۶ق. | *فاضل لنکرانی، محمد فاضل موحدی، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۴۲۶ق. | ||
*محقق حلی، المعتبر | *محقق حلی، المعتبر فی شرح المختصر، قم، محقق و مصحح: محمد علی حیدری- سید مهدی شمس الدین- سید ابو محمد مرتضوی- سید علی موسوی موسسه سیدالشهداء، ۱۴۰۷ق. | ||
{{ماه رمضان}} | {{ماه رمضان}} | ||