شعیب (پیامبر): تفاوت میان نسخه‌ها

'''شُعَیب''' از [[پیامبران]] الهی و از نوادگان [[ابراهیم]] است، او سومین پیامبر عرب بوده که نامش در [[قرآن]] آمده است، سوره‌های [[اعراف]]، [[سوره هود|هود]] و [[سوره شعراء|شعراء]] بیان می‌کند که او پس از [[نوح]]، [[هود]]، [[صالح]] و [[لوط]] به پیامبری برگزیده شد و پیامبر سرزمین یا [[اصحاب مدین|قوم مدین]] و [[اصحاب ایکه|ایکه]] بوده است. [[قرآن]] به جریان [[موسی]] و شعیب اشاره دارد و شعیب را پدر همسر موسی معرفی کرده است، اما برخی از مفسران شعیب پیامبر را با ‌پدرهمسر موسی که نامش در قرآن و تورات آمده یکی ندانسته‌اند. قرآن مشکل قوم شعیب را فساد مالی دانسته است که حتی با تلاش شعیب و آوردن پیمانه و ترازو باز دچار فساد مالی بودند.

شعیب از نوادگان [[ابراهیم(ع)]] بود. پدرش مدین بن ابراهیم و مادرش از فرزندان [[لوط]] است.<ref>نوری، محمد، حضرت شعیب: پیامبر جامعه ساز، ۱۳۹۴ش، ص۱۱.</ref> بعضی نام پدرش را نویب و مدین را پدربزرگ او دانسته و نامش را شعیب بن نویب بن مدین بن ابراهیم آورده‌اند. زیرا ابراهیم پس از [[ساره]] همسری از کنعانیان گرفت و مدین از این همسر است. برخی درباره اینکه آیا یترون پدر زن [[موسی]] که نامش در تورات آمده، همان شعیب پیامبر است یا خیر، اختلاف نظر دارند.<ref>طباطبایی، ترجمه المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۱۶، ص۶۳؛ نوری، حضرت شعیب: پیامبر جامعه‌ساز، ۱۳۹۴ش، ص۱۱.</ref>

===موسی در خانه شعیب===

منابع نقل کردند موسی پس از اینکه در آب دادن حیوان‌ها به دختران شعیب کمک و آنان را تا درب خانه شعیب همراهی کرد، یکی از دختران شعیب پیشنهاد استخدام موسی را داد. شعیب از پیشنهاد دخترش استقبال کرد، رو به [[موسی]] نمود و پیشنهاد کار و ازدواج با دخترش را به موسی داد و او قبول کرد. موسی پس از اتمام قراردادش، با دختر شعیب ازدواج کرد.<ref>نوری، حضرت شعیب: پیامبر جامعه‌ساز، ۱۳۹۴ش، ص۱۰۴.</ref>

در تورات داستان شعیب و قوم او نیامده، تنها یادی که از شعیب کرده این است که بعد از آنکه [[موسی(ع)]] آن مرد قبطی را کشت از [[مصر]] به [[مدین]] فرار کرد (تا آخر داستان) و در آنجا شخصی را ذکر کرده به نام «اعوئیل کاهن مدیان» (و یا به عبارت دیگر عالم دینی شهر مدین).<ref>نوری، محمد، حضرت شعیب: پیامبر جامعه‌ساز، ۱۳۹۴ش، ص۱۴۹.</ref>

[[قرآن کریم]] در بیش از ۴۰ آیه از پنج [[سوره اعراف]]، [[سوره هود|هود]]، [[سوره شعراء|شعراء]]، [[سوره عنکبوت|عنکبوت]] و [[سوره قصص|قصص]] به شرح حال شعیب اشاره می‌کند و فقط در ۱۱ [[آیه]]، کلمه شعیب آمده است. گزارش کرده‌اند بیشتر آیات این [[سوره|سوره‌ها]] دربارۀ رسالت شعیب با موضوعاتی مانند مدیریت؛ حقوق جامعه، اخلاقیات، ترویج فرهنگ توحیدی، اصلاحات اقتصادی، آمده و همچنین این آیات به بررسی وضعیت منکرین شعیب و عذاب آن‌ها پرداخته است.<ref>نوری، حضرت شعیب: پیامبر جامعه‌ساز، ۱۳۹۴ش، ص۲۳و۳۳.</ref>

خداوند در قرآن از شعیب حقایق، معارف و ادب نسبت به پروردگارش و مردم را حکایت کرده تا آنجا که خدا به خاطر ادب او، [[موسی]] را مدتی به خدمتش می‌گذارد.<ref>سوره قصص،آیه ۲۷و۲۸؛ نوری، حضرت شعیب: پیامبر جامعه‌ساز، ۱۳۹۴ش، ص۱۴۸.</ref>

برخی روایات گزارش کردند که مخالفت قوم شعیب در برابر او آنقدر شدید بود که چند نفر از نمایندگان او را به طرز فجیعی کشتند.<ref> مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج ۱۲، ص۳۸۳.</ref> ولی با همۀ این مخالفت‌ها نقل کردند سخن گفتن او با قومش به قدری جذاب و گیرا بوده است که پیامبر اسلام(ص) فرمود  

{{حدیث|کان شعیب خطیب الانبیاء}}، شعیب خطیب و سخنران در بین [[پیامبران]] بود<ref>تفسیر نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۹۴.</ref> [[قطب الدین راوندی|راوندی]] در [[روایت|روایتی]] از [[حضرت سجاد(ع)]] نقل کرده است: نخستین کسی که پیمانه و ترازو برای مردم ساخت حضرت شعیب(ع) بود و آنان با پیمانه و ترازو سروکار پیدا کردند ولی پس از مدتی شروع به کم‌فروشی نمودند و همین سبب [[عذاب]] آنان شد.<ref>راوندی، قصص الأنبیاء، ۱۴۰۹ق، ص۱۴۲. </ref>

دربارۀ شخصیت شعیب کتاب‌ها و مقاله‌های متعددی نگاشته شده است که برای آشنایی بیشتر به برخی آثار پژوهشگران اشاره خواهد شد.

{{ب|بانگ شعیب و ناله‌اش وان اشک همچون ژاله‌اش|چون شد ز حد، از آسمان آمد سحرگاهش ندا<ref>[http://ganjoor.net/index.php?s=%D9%86%D8%A7%D9%84%D9%87+%D8%A7%D8%B4&author=5 مولوی، دیوان شمس، غزلیات، غزل شماره ۳ ]</ref> }}

{{ب|شبان وادی ایمن گهی رسد به مراد|که چند سال به جان خدمت شعیب کند<ref>[http://ganjoor.net/index.php?s=%D8%B4%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C&author=2 حافظ، دیوان،غزلیات،غزلش ۱۸۸]</ref> }}

شعیب بر اساس برخی منابع مانند [[یعقوب]] و [[اسحاق]] نابینا بوده است.<ref>نوری، حضرت شعیب: پیامبر جامعه‌ساز، ۱۳۹۴ش، ص۱۲.</ref>

دانشمندان متعددی چون میبدی در تفسیر کشف الاسرار؛ [[سید هاشم بحرانی]] در [[تفسیر البرهان]]، تفسیر سورآبادی، [[طباطبایی]] در [[المیزان]] و برخی دیگر با استناد به [[آیه]] {{حدیث| وَإِنَّا لَنَرَاکَ فِینَا ضَعِیفًا}}<ref>سوره‌هود، آیه۹۱ </ref> به نابینا بودن وی اشاره کرده‌اند. آنان علت نابینا شدن شعیب را زیادی گریه او برای حُبّ و اشتیاق زیاد به [[خداوند]] دانسته‌اند.<ref>نوری، حضرت شعیب: پیامبر جامعه‌ساز، ۱۳۹۴ش، ص۱۴.</ref>

شعیب بعد از [[یوسف|یوسف بن یعقوب]] و قبل [[موسی|موسی بن عمران]] و معاصر ایشان به پیامبری مبعوث شد.<ref>طباطبایی، المیزان،۱۴۱۷ق، ج۱۰، ص۳۷۳.</ref> نقل شده است که او سومین پیامبر عرب بوده که داستان‌هایی دربارۀ او در قرآن آمده است<ref>طباطبایی، المیزان،۱۴۱۷ق، ج۱۰، ص۳۷۷.</ref>  

«مدین» یا «مدین شعیب» شهری در شرق خلیج عقبه است. شعیب نخست در مدین سکونت داشته و از [[اهل مدین]] خواست [[خداوند]] یکتا را عبادت واز اعمال قبیح پرهیز کنند، امّا آنان انکار کردند و شعیب و پیروانش را از [[مدین]] اخراج کردند. شعیب آنان را نفرین کرد و خداوند هم آنان را به عذاب زلزله مبتلا ساخت و شهر و مردمش نابود را کرد.<ref>سوره اعراف، آیه ۸۵-۹۳.</ref>

سوره شعراء آیات ۱۷۶ و ۱۷۷، اشاره می‌کند که شعیب پس از عذاب اهل مدین، به طرف [[قوم ایکه]] رفت. ظاهراً شهری به نام ایکه هم بوده که نزدیک مدین قرار داشته است. این شهر امروزه به نام [[تبوک]] مشهور است.<ref>نوری، حضرت شعیب: پیامبر جامعه‌ساز،۱۳۹۴ش، ص۲۲. </ref> قرآن اشاره دارد که قوم ایکه نیز به [[کفر]] و [[شرک]] روی آورده بودند و نصایح شعیب را نمی‌پذیرفتند. خداوند ۷ یا ۹ روز محل زندگی آنان را داغ و سپس بر آنان آتش بارید و همه کشته شدند.<ref>سوره شعراء، آیه ۱۷۶.</ref>

[[قرآن]] در آیه {{متن قرآن|فَأَوْفُوا الْکیلَ|سوره=اعراف|آیه=۸۵}} اشاره کرده است که اهالی مدین اهل کم‌فروشی، گران‌فروشی اجناس، عدم رعایت ضوابط تجارت و معامله بودند. شعیب برای اصلاح آنان وسیله‌ اندازه‌گیری کالا در تجارت و معامله آورد ولی آنان قبول نکردند.<ref>قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۴، ص۱۱۴.</ref> برخی بر این عقیده‌اند ترازو و وسایل اندازه‌گیری کالاها ابتکار شعیب است.<ref>نوری، حضرت شعیب: پیامبر جامعه‌ساز، ۱۳۹۴ش، ص۳۴.</ref>

مورخان دربارۀ عمر شعیب اختلاف نظر دارند. بعضی معتقدند، ۲۴۲ سال و کسانی هم عمرش را ۲۵۴ و ۴۰۰ سال نوشته‌اند. و هم‌چنین دربارۀ محل درگذشت و دفن او نیز اختلاف است و چهار مکان برای دفن او ذکر شده است:

*[[فلسطین]] در دهکده‌ای به نام حِطّین

*[[تُستَر]] از شهرهای [[ایران]] باستان<ref>نوری، محمد، حضرت شعیب: پیامبر جامعه‌ساز، ۱۳۹۴ش، ص۲۲.</ref>

{{پانویس۲}}

*شهیدی، جعفر، شرح مثنوی (شهیدی)، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.

*عروسی حویزی عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم، انتشارات اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق.

*علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مکتبة النشر الإسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.

*علامه طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، قم، ناشر دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش.

*قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، چاپ یازدهم، ۱۳۸۳ش.

*قطب الدین راوندی، سعید بن هبة الله، قصص الأنبیاء(ع)، مشهد، مرکز پژوهش‌های اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.

*مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بیروت)،دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق.