۱۷٬۸۴۳
ویرایش
ذوالجناح: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (←آثار هنری) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==وفاداری== | ==وفاداری== | ||
{{جعبه نقل قول | عنوان = وفاداری ذوالجناح|: {{سخ}}''' | {{جعبه نقل قول | عنوان = وفاداری ذوالجناح|: {{سخ}}''' «''' پس از اینکه [[امام حسین (ع)]] خود را به نهر [[فرات]] رساند درحالیکه چهار هزار جنگجو نگهبانی می‌دادند. آنان را کنار زدند وقتی ذوالجناح به فرات رسید با ولع و اشتیاق زیاد سر خود را به آب نزدیک برد که آب بنوشد امام فرمود تو تشنه‌ای و من تشنه به [[خدا]] سوگند لب به آب نخواهم زد تا اینکه تو سیراب شوی، هنگامی که اسب سخنان امام (ع) را شنید سر خود را بالا گرفت و آب ننوشید گویا سخنان امام (ع) را فهمید سپس امام (ع) امر کردند بنوش و من نیز خواهم نوشید... '''» ''' |تاریخ بایگانی || منبع = <small>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۵۸</small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}} | ||
نویسندگان مقاتل و [[راویان حدیث|راویان]] در وفاداری، هوشمندی و صمیمت ذوالجناح [[حدیث|روایات]] بسیار ذکر کرده‌اند<ref>ر.ک: اخلاقی، تحقیق و پژوهش در تاریخ زندگانی امام حسین، ۱۳۷۷ش، ص۶۸۰،۶۴۷.</ref> و در آثار خود با عظمت از آن نام برده‌اند به ویژه هنگامی که امام (ع) بر اثر عطش و جراحات و خون‌ریزی بی‌حال شده بودند، او با مهارت و چابکی و زیرکی خاص امام را از میدان نبرد خارج نمود که به خیمه‌گاه برساند ولی امام (ع) پیش از رسیدن به خیمه‌گاه از اسب به زمین افتاد. [[عمر بن سعد|ابن سعد]] فریاد زد آن اسب را بگیرید به خدا [[سوگند]] از گرانبهاترین اسب‌های [[پیامبر (ص)]] است. هنگامی که سپاه عمر بن سعد خواستند اسب را بگیرند ذوالجناح به آنان حمله کرد و با لگد آنان را به هلاکت رساند. [[ابن شهر آشوب]] آمار کشتگان توسط ذوالجناح را ۴۰ جنگجو ضبط کرده و دیگران بیش از این تعداد یاد کرده‌اند. ابن سعد فریاد زد او را رها کنید وگرنه همه را به قتل می‌رساند.<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۵۸؛المقرم، مقتل الحسین علیه السلام، ۱۴۲۶ق، ص۲۹۷.</ref> | نویسندگان مقاتل و [[راویان حدیث|راویان]] در وفاداری، هوشمندی و صمیمت ذوالجناح [[حدیث|روایات]] بسیار ذکر کرده‌اند<ref>ر.ک: اخلاقی، تحقیق و پژوهش در تاریخ زندگانی امام حسین، ۱۳۷۷ش، ص۶۸۰،۶۴۷.</ref> و در آثار خود با عظمت از آن نام برده‌اند به ویژه هنگامی که امام (ع) بر اثر عطش و جراحات و خون‌ریزی بی‌حال شده بودند، او با مهارت و چابکی و زیرکی خاص امام را از میدان نبرد خارج نمود که به خیمه‌گاه برساند ولی امام (ع) پیش از رسیدن به خیمه‌گاه از اسب به زمین افتاد. [[عمر بن سعد|ابن سعد]] فریاد زد آن اسب را بگیرید به خدا [[سوگند]] از گرانبهاترین اسب‌های [[پیامبر (ص)]] است. هنگامی که سپاه عمر بن سعد خواستند اسب را بگیرند ذوالجناح به آنان حمله کرد و با لگد آنان را به هلاکت رساند. [[ابن شهر آشوب]] آمار کشتگان توسط ذوالجناح را ۴۰ جنگجو ضبط کرده و دیگران بیش از این تعداد یاد کرده‌اند. ابن سعد فریاد زد او را رها کنید وگرنه همه را به قتل می‌رساند.<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۵۸؛المقرم، مقتل الحسین علیه السلام، ۱۴۲۶ق، ص۲۹۷.</ref> | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
==آثار هنری== | ==آثار هنری== | ||
[[پرونده:تابلوی عصر عاشورا.jpg|200px|بندانگشتی]] | [[پرونده:تابلوی عصر عاشورا.jpg|200px|بندانگشتی]] | ||
از عصر صفوی به بعد و به‌ویژه در دوره قاجار، ذوالجناح در ادبیات و آیین‌های عزاداری حسینی کاربرد نمادین داشته، و نامش به عنوان یکی از شخصیت‌های اثرگذار در واقعه عاشورا مطرح شده است. <ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵، ص۲۳۵.</ref> از‌جمله [[عمان سامانی]] در [[گنجینة الاسرار]]، به عنوان زبان حال امام حسین(ع) خطاب به ذوالجناح، از او چنین تعبیر می‌کند<ref>عمان سامانی، گنجینة الاسرار، ۱۳۷۱ش، ص۱۲۷.</ref>: | از عصر صفوی به بعد و به‌ویژه در دوره قاجار، ذوالجناح در ادبیات و آیین‌های عزاداری حسینی کاربرد نمادین داشته، و نامش به عنوان یکی از شخصیت‌های اثرگذار در واقعه عاشورا مطرح شده است.<ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵، ص۲۳۵.</ref> از‌جمله [[عمان سامانی]] در [[گنجینة الاسرار]]، به عنوان زبان حال امام حسین(ع) خطاب به ذوالجناح، از او چنین تعبیر می‌کند<ref>عمان سامانی، گنجینة الاسرار، ۱۳۷۱ش، ص۱۲۷.</ref>: | ||
{{شعر2 | {{شعر2 | ||
|ای سبک‌پر، ذوالجناح تیز تک | گرد نعلت سرمه چشم ملک | |ای سبک‌پر، ذوالجناح تیز تک | گرد نعلت سرمه چشم ملک | ||
|ای سماوی جلوه قدسی خرام | ای ز مبدأ تا معادت نیم گام | |ای سماوی جلوه قدسی خرام | ای ز مبدأ تا معادت نیم گام | ||
| ای به رفتار از تفکر تیزتر | وز براق عقل چابک‌خیزتر}} | | ای به رفتار از تفکر تیزتر | وز براق عقل چابک‌خیزتر}} | ||
از ذوالجناح در ادب [[عاشورا|عاشورایی]] یاد می‌شود و [[شیعیان]] در اشعار عربی و فارسی و... از هوشمندی و وفای وی به امام نام برده‌اند. در [[روز عاشورا]] اسبی را بدون سرنشین در حالی که او را با رنگ سرخ رنگ نموده و تیر به بدنش آویزان کرده‌اند، به علامت [[شهادت]] [[امام حسین (ع)]] در مقابل [[عزاداری امام حسین|دستۀ عزادار]] و [[حسینیه]]ها به حرکت در می‌آورند. نقاشان شیعه نیز از دیرزمان تصاویر، عکس‌ها و نقاشی بر پارچه و پشت شیشه از ذوالجناح به صورت حزین و دردناک و غمگین کشیده‌اند.<ref>شهیدی صالحی، «ذوالجناح»، ج۸، ص۴۶.</ref> | از ذوالجناح در ادب [[عاشورا|عاشورایی]] یاد می‌شود و [[شیعیان]] در اشعار عربی و فارسی و... از هوشمندی و وفای وی به امام نام برده‌اند. در [[روز عاشورا]] اسبی را بدون سرنشین در حالی که او را با رنگ سرخ رنگ نموده و تیر به بدنش آویزان کرده‌اند، به علامت [[شهادت]] [[امام حسین (ع)]] در مقابل [[عزاداری امام حسین|دستۀ عزادار]] و [[حسینیه]]ها به حرکت در می‌آورند. نقاشان شیعه نیز از دیرزمان تصاویر، عکس‌ها و نقاشی بر پارچه و پشت شیشه از ذوالجناح به صورت حزین و دردناک و غمگین کشیده‌اند.<ref> شهیدی صالحی، «ذوالجناح»، ج۸، ص۴۶.</ref> | ||
[[محمود فرشچیان|فرشچیان]] هنرمند معاصر، تابلوی ذوالجناح به هنگام بازگشت به خیمه‌گاه را که اهل بیت امام حسین در اطراف او گردآمدهاند، به تصویر کشیده است. اصل این تابلو در موزۀ [[آستان قدس رضوی]] نگه‌داری می‌شود و میلیون‌ها نسخه در حجم و اندازه‌های مختلف از آن طبع گردیده و در سراسر مراکز تشیع توزیع شده است.<ref>شهیدی صالحی، «ذوالجناح»، ج۸، ص۴۶.</ref> به واسطه انتشار بسیار گسترده این تصویر به عنوان یکی از نمادهای عاشورا، ذوالجناح در فرهنگ تصویری عاشورا و عزاداری شیعیان حضوری برجسته دارد. <ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۲۳۶.</ref> | [[محمود فرشچیان|فرشچیان]] هنرمند معاصر، تابلوی ذوالجناح به هنگام بازگشت به خیمه‌گاه را که اهل بیت امام حسین در اطراف او گردآمدهاند، به تصویر کشیده است. اصل این تابلو در موزۀ [[آستان قدس رضوی]] نگه‌داری می‌شود و میلیون‌ها نسخه در حجم و اندازه‌های مختلف از آن طبع گردیده و در سراسر مراکز تشیع توزیع شده است.<ref>شهیدی صالحی، «ذوالجناح»، ج۸، ص۴۶.</ref> به واسطه انتشار بسیار گسترده این تصویر به عنوان یکی از نمادهای عاشورا، ذوالجناح در فرهنگ تصویری عاشورا و عزاداری شیعیان حضوری برجسته دارد. <ref> مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۲۳۶.</ref> | ||
==ذوالجناح در آیین‌های سوگواری== | ==ذوالجناح در آیین‌های سوگواری== | ||
در آیین‌های عزاداری در مناطق شیعی کشورهای مختلف نیز معمولاً اسبی نمادین و بدون سرنشین به نشانه ذوالجناح حضور دارد، که پیشاپیش دسته‌های عزادار گردانده می‌شود، و تنش با رنگ قرمز (به نشانه خون) و تیرهای چوبی تزئین می‌شود.<ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۲۳۵.</ref> ذوالجناح نزد شیعیان کشورهای جنوب و شرق آسیا (هند، پاکستان، کشمیر، اندونزی) جایگاه ویژه‌ای دارد، و جزئی ثابت و محوری در آیین‌های عزاداری عاشورا محسوب می‌شود.<ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۲۳۵.</ref> در این مناطق، در محرم هر سال به ویژه در تاسوعاو عاشورا، اسبی را به عنوان ذوالجناح تزئین می‌کنند و پیشاپیش دسته عزاداری حرکت می‌دهند. ذوالجناح‌ها در مناطق مذکور جایگاه بسیار ارزشمندی دارند و عامه شیعیان به آن تبرک می‌جویند، و حتی گاهی تبرک‌‌‌یافتگان، نام «جناح» با ترکیباتی از آن را بر فرزندشان می‌نهند.<ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۲۳۵.</ref> | در آیین‌های عزاداری در مناطق شیعی کشورهای مختلف نیز معمولاً اسبی نمادین و بدون سرنشین به نشانه ذوالجناح حضور دارد، که پیشاپیش دسته‌های عزادار گردانده می‌شود، و تنش با رنگ قرمز (به نشانه خون) و تیرهای چوبی تزئین می‌شود.<ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۲۳۵.</ref> ذوالجناح نزد شیعیان کشورهای جنوب و شرق آسیا (هند، پاکستان، کشمیر، اندونزی) جایگاه ویژه‌ای دارد، و جزئی ثابت و محوری در آیین‌های عزاداری عاشورا محسوب می‌شود.<ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۲۳۵.</ref> در این مناطق، در محرم هر سال به ویژه در تاسوعاو عاشورا، اسبی را به عنوان ذوالجناح تزئین می‌کنند و پیشاپیش دسته عزاداری حرکت می‌دهند. ذوالجناح‌ها در مناطق مذکور جایگاه بسیار ارزشمندی دارند و عامه شیعیان به آن تبرک می‌جویند، و حتی گاهی تبرک‌‌‌یافتگان، نام «جناح» با ترکیباتی از آن را بر فرزندشان می‌نهند.<ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۲۳۵.</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | |||
*[[براق]] | |||
*[[دلدل]] | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۸: | ||
* مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، تهران، خیمه، ۱۳۹۵ش. | * مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، تهران، خیمه، ۱۳۹۵ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||