پرش به محتوا

آیه سأل سائل: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۰۹ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۰
جز
تمیزکاری
جز (←‏دیدگاه ابن تیمیه: تمیزکاری)
جز (تمیزکاری)
خط ۳۳: خط ۳۳:


برخی از [[مفسران]] [[شأن نزول]] این آیه را مربوط به نضر بن حارث دانسته‌اند<ref> آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۳.</ref> که در [[جنگ بدر]] اسیر و سپس کشته شد.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۷۸.</ref>  نضر بن حارث در [[مسجد الحرام]] با حالتی تمسخرآمیز خطاب به پیامبر(ص) گفت: «خدایا اگر محمّد بر حق است و آنچه می‌گوید از نزد توست، پس سنگى بر ما ببار یا ما را به عذاب الیم گرفتار کن.»<ref>سوره انفال، آیه۳۲.</ref> پس از سخن او این آیه بر پیامبر(ص) نازل شد.<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۸، ص۲۳۵؛ قمی کاشانی، منهج الصادقین، ۱۳۳۰ش، ج۱۰، ص۳؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۷۸.</ref> البته این گروه از مفسران به ماجرای نعمان هم اشاره کرده‌اند، هرچند قول دیگر را ترجیح داده‌اند.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۷۸؛ آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲.</ref> همچنین گفته شده این آیه درباره [[ابوجهل]] نازل شده و آیه «فَأَسْقِطْ عَلَيْنا كِسَفاً مِنَ السَّماءِ إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ»<ref> سوره شعراء، آیه۱۸۷.</ref> نقل قول از زبان او است.<ref>آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲.</ref>
برخی از [[مفسران]] [[شأن نزول]] این آیه را مربوط به نضر بن حارث دانسته‌اند<ref> آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۳.</ref> که در [[جنگ بدر]] اسیر و سپس کشته شد.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۷۸.</ref>  نضر بن حارث در [[مسجد الحرام]] با حالتی تمسخرآمیز خطاب به پیامبر(ص) گفت: «خدایا اگر محمّد بر حق است و آنچه می‌گوید از نزد توست، پس سنگى بر ما ببار یا ما را به عذاب الیم گرفتار کن.»<ref>سوره انفال، آیه۳۲.</ref> پس از سخن او این آیه بر پیامبر(ص) نازل شد.<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۸، ص۲۳۵؛ قمی کاشانی، منهج الصادقین، ۱۳۳۰ش، ج۱۰، ص۳؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۷۸.</ref> البته این گروه از مفسران به ماجرای نعمان هم اشاره کرده‌اند، هرچند قول دیگر را ترجیح داده‌اند.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۷۸؛ آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲.</ref> همچنین گفته شده این آیه درباره [[ابوجهل]] نازل شده و آیه «فَأَسْقِطْ عَلَيْنا كِسَفاً مِنَ السَّماءِ إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ»<ref> سوره شعراء، آیه۱۸۷.</ref> نقل قول از زبان او است.<ref>آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲.</ref>
=== دیدگاه ابن تیمیه===
 
ابن تیمیه بر شأن نزول این آیه درباره جانشینی امام علی(ع) اشکالاتی وارد کرده است: او معتقد است در صورتی که ماجرای نعمان{{یادداشت|البته ابن تیمیه نام این شخص را حارث بن نعمان ذکر کرده است.(ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۴.))}} صحت داشته باشد، میان محتوای آيه ۳۳ انفال(تا زمانی که پیامبر(ص) در میان امتش باشد خدا آنان را عذاب نمی‌کند) و نزول عذاب بر نعمان در زمان حضور [[پیامبر(ص)]]، تعارض وجود دارد.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۶.</ref> چراکه از [[روایات]] به دست می‌آید که «حارث بن نعمان» با اینکه مبانى [[اسلام]] را قبول داشته در زمان حضور پیامبر(ص) عذاب شده است.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۶.</ref> در پاسخ گفته‌اند آیه ۲۳ سوره انفال در خصوص عذاب دسته‌جمعی است و شامل عذاب‌هاى شخصى نمی‌شود.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۲.</ref> چنانکه در تاریخ اسلام نام ابوزمعه، مالک بن طلاله و [[حکم بن ابى‌العاص]] به‌عنوان کسانی که دچار [[عذاب الهی]] شده‌اند، ثبت شده است.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۲-۱۳.</ref> همچنین اعتراض نعمان به امر [[خدا]] خود شدیدترین مرتبه [[کفر]] است و به نوعی [[ارتداد]] به حساب می‌آید.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۳.</ref>
== دیدگاه ابن تیمیه==
آلوسی و ابن تیمیه از مفسران اهل سنت معتقدند که این آیه با [[واقعه غدیر]] ارتباط ندارد چرا که [[سوره معارج]] مکی است و قبل از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر(ص) به مدینه]] نازل شده است، در حالی که [[واقعه غدیر]] در سال دهم قمری و پس از بازگشت [[پیامبر(ص)]] از [[حجة الوداع]] رخ داده است.<ref>آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۳؛ ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۵.</ref> اما [[علامه طباطبایی]] گفته است هرچند سیاق آیات نخست این سوره همانند [[سوره‌های مکی]] و در مورد عذاب [[کفار]] در [[روز قیامت]] است‌، اما در این سوره آیاتی وجود دارد ثابت می‌کند که آیات نخستین آن مدنی‌اند از جمله آیه ۲۴ که در آن سخن از [[زکات]] است و زکات در [[مدینه]] تشریع شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۵-۶.</ref> همچنین به گفته علامه طباطبایی آیات مذکور در مورد [[منافقان]] است و این با مدنی بودن آن بیشتر تطبیق دارد چراکه پیدایش نفاق در [[مدینه]] بوده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶.</ref>
 
ابن تیمیه همچنین معتقد است در صورتی که ماجرای نعمان{{یادداشت|البته ابن تیمیه نام این شخص را حارث بن نعمان ذکر کرده است.(ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۴.))}} صحت داشته باشد، میان محتوای آيه ۳۳ انفال(تا زمانی که پیامبر(ص) در میان امتش باشد خدا آنان را عذاب نمی‌کند) و نزول عذاب بر نعمان در زمان حضور [[پیامبر(ص)]]، ناسازگاری وجود دارد.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۶.</ref> چراکه از [[روایات]] به دست می‌آید که «حارث بن نعمان» با اینکه مبانى [[اسلام]] را قبول داشته در زمان حضور پیامبر(ص) عذاب شده است.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۶.</ref> در پاسخ گفته‌اند آیه ۲۳ سوره انفال در خصوص عذاب دسته‌جمعی است و شامل عذاب‌هاى شخصى نمی‌شود.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۲.</ref> چنانکه در تاریخ اسلام نام ابوزمعه، مالک بن طلاله و [[حکم بن ابى‌العاص]] به‌عنوان کسانی که دچار [[عذاب الهی]] شده‌اند، ثبت شده است.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۲-۱۳.</ref> همچنین اعتراض نعمان به امر [[خدا]] خود شدیدترین مرتبه [[کفر]] است و به نوعی [[ارتداد]] به حساب می‌آید.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۳.</ref>


همچنین ذکر نشدن نام نعمان در برخی از منابع صحابه‌نگاری همچون الاستیعاب و مشهور نبودن ماجرای او مانند [[اصحاب فیل|داستان اصحاب فیل]] از دیگر اشکالات ابن تیمیه است<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۷-۴۶.</ref> در پاسخ او آمده که در منابع صحابه‌نگاری نام تمام [[صحابه]] ذکر نمی‌شود برای نمونه در کتاب «اسدالغابة» که درباره اصحاب پیامبر(ص) نوشته شده، تنها نام ۷۵۰۴ نفر را ذکر کرده، در حالى که در [[حجة الوداع]] ۱۰۰ هزار نفر یا بیشتر در محضر پیامبر(ص) بودند.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۴.</ref> این شأن نزول مشهور است؛ چراکه به گزارش [[تفسیر نمونه]]، در [[کتاب الغدیر]] این روایت از ۳۰ نفر از علمای معروف [[اهل سنت]] نقل‌ شده است.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۷-۸.</ref> البته داستان اصحاب فیل برخلاف ماجرای نعمان یک حادثه عمومی بوده است نه شخصی.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۳.</ref>
همچنین ذکر نشدن نام نعمان در برخی از منابع صحابه‌نگاری همچون الاستیعاب و مشهور نبودن ماجرای او مانند [[اصحاب فیل|داستان اصحاب فیل]] از دیگر اشکالات ابن تیمیه است<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۷-۴۶.</ref> در پاسخ او آمده که در منابع صحابه‌نگاری نام تمام [[صحابه]] ذکر نمی‌شود برای نمونه در کتاب «اسدالغابة» که درباره اصحاب پیامبر(ص) نوشته شده، تنها نام ۷۵۰۴ نفر را ذکر کرده، در حالى که در [[حجة الوداع]] ۱۰۰ هزار نفر یا بیشتر در محضر پیامبر(ص) بودند.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۴.</ref> این شأن نزول مشهور است؛ چراکه به گزارش [[تفسیر نمونه]]، در [[کتاب الغدیر]] این روایت از ۳۰ نفر از علمای معروف [[اهل سنت]] نقل‌ شده است.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۷-۸.</ref> البته داستان اصحاب فیل برخلاف ماجرای نعمان یک حادثه عمومی بوده است نه شخصی.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۳.</ref>


== مکی یا مدنی؟==
برخی از مفسران اهل سنت معتقدند که این آیه با [[واقعه غدیر]] ارتباط ندارد چرا که [[سوره معارج]] مکی است و قبل از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر(ص) به مدینه]] نازل شده است، در حالی که [[واقعه غدیر]] در سال دهم قمری و پس از بازگشت [[پیامبر(ص)]] از [[حجة الوداع]] رخ داده است.<ref>آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۳؛ ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۵.</ref> به گفته [[علامه طباطبایی]] هرچند سیاق آیات نخست این سوره همانند [[سوره‌های مکی]] و در مورد عذاب [[کفار]] در [[روز قیامت]] است‌، اما در این سوره آیاتی وجود دارد ثابت می‌کند که آیات نخستین آن مدنی‌اند از جمله آیه ۲۴ که در آن سخن از [[زکات]] است و زکات در [[مدینه]] تشریع شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۵-۶.</ref>
همچنین به گفته علامه طباطبایی آیات مذکور در مورد [[منافقان]] است و این با مدنی بودن آن بیشتر تطبیق دارد چراکه پیدایش نفاق در [[مدینه]] بوده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶.</ref>
== جستارهای وابسته==
== جستارهای وابسته==
* [[آیه تبلیغ]]
* [[آیه تبلیغ]]