جابر بن حیان: تفاوت میان نسخه‌ها

{{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}}

{{جعبه زندگینامه

| عنوان =

| نام = جابر بن حیان

| پانویس =

}}

'''جابر بْن حَیّان کوفی'''، دانشمند [[شیعه|شیعی]] ''[[قرن دوم]]'' [[هجری قمری]] که مجموعه بزرگی از آثار علمی در کیمیا، [[فلسفه]]، طب، ریاضیات، [[نجوم]] و [[موسیقی]] به او نسبت داده شده است؛ هرچند شهرت او به سبب کیمیا است. آثار منسوب به او چارچوبی شیعی دارد. جابر کیمیا را علمی [[الله|الهی]] و برترین علم می‌داند که [[سلوک|سالک]] باید بعد از خواندن ریاضی و فلسفه به آن دست يابد.

در همان دوره، [[ابن ندیم]] با تألیف [[الفهرست (ابن ندیم)|الفهرست]] در سال ۳۷۷، تلاش کرد تشکیکاتی را که در آن زمان در مورد جابر وجود داشت، برطرف کند؛<ref>ر.ک:ابن ندیم، ص۴۲۰.</ref> اما شبهه در مورد وجود جابر همچنان ادامه یافت.<ref>ر.ک:صفدی، ۱۴۱۱، ج۱، ص۲۵.</ref> در آثار کیمیایی [[ابن امیل|ابن اُمَیل]] (متوفی ح ۳۵۰) و [[ابن وحشیه]] (قرن چهارم)، از آثار جابر نام برده شده است.<ref>ر.ک: د.اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه‍.</ref> ابن ندیم [[کنیه]] ابوعبدالله را برای جابر ذکر کرده و رازی در آثار کیمیایی‌اش از او با عنوان «استاد ما، ابوموسی» یاد کرده است.<ref>ابن ندیم، ص۴۲۰ـ ۴۲۱.</ref>

==زادگاه==

==درگذشت==

در سال ۱۸۸ق، با افول برمکیان در زمان [[هارون عباسی]]، جابر زندگی مخفیانه‌اش را در [[کوفه]] ادامه داد. طبق روایتی، او تا زمان [[خلافت]] [[مأمون]] (حکومت:۱۹۸ـ ۲۱۸) زنده بوده است. در روایتی دیگر، او در [[سال ۲۰۰ هجری قمری|سال ۲۰۰]] در شهر [[طوس]] درگذشت در حالی که کتاب الرّحمة را زیر بالین داشت.<ref>ر.ک:هولمیارد، ص۶۶.</ref>

==شاگرد امام صادق(ع) ==

درباره این مطلب که آیا جابر شاگرد [[امام جعفر صادق(ع)]] بوده یا نه، بحث‌های بسیاری شده است. در مهم‌ترین منابع رجالی شیعی، از قبیل [[رجال نجاشی|رجال النجاشی]] و [[رجال طوسی|رجال الطوسی]] (هر دو تألیف شده در [[قرن پنجم]])، در میان اصحابِ امام جعفر صادق(ع) هیچ ذکری از فردی به نام جابربن حیان به میان نیامده است اما شماری از مؤلفان، از جمله [[ابن خلکان|ابن خَلَّکان]]،<ref>ابن خلّکان، ج۱، ص۳۲۷.</ref> [[ابن ندیم]]،<ref>ابن ندیم، ص۴۲۰ـ ۴۲۱.</ref> [[ابن طاووس]] (متوفی ۶۴۴ق)<ref>ابن طاووس، ص۱۴۶.</ref>، [[صفدی|صَفَدی]] (متوفی ۷۶۴ق)،<ref>الوافی بالوفیات، ج۱۱، ص۳۴.</ref> [[سید محسن امین|امین]] (متوفی ۱۳۳۱ش)<ref>امین، ج۴، ص۳۰.</ref> و [[صدیق حسن خان]] (متوفی ۱۳۰۷)،<ref>صدیق خان، ج۲، ص۴۶۲.</ref> جابر را از شاگردان امام جعفر صادق(ع) دانسته‌اند.