یوشع (پیامبر): تفاوت میان نسخه‌ها

'''یوشَع بن نون''' از [[پیامبران]] قوم [[بنی‌اسرائیل]] و جانشین [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی(ع)]]. او از نسل [[یوسف (پیامبر)|یوسف(ع)]] بود. یوشع را از یاران وفادار موسی(ع) دانسته‌اند. او همچنین یکی از رهبران [[اسباط دوازده‌گانه]] بنی‌اسرائیل بود.

در [[قرآن]] به نام یوشع تصریح نشده است اما [[تفسیر قرآن|مفسران]] [[آیه|آیاتی]] از سوره [[سوره مائده|مائده]] و [[سوره کهف|کهف]] را درباره وی دانسته‌اند. عده‌ای وی را همان [[ذوالکفل]] ‌می‌دانند. براساس منابع، در [[داستان خضر و موسی]] یوشع موسی(ع) را همراهی می‌کرد. در برخی کتب ادعیه شیعی دعایی به یوشع منسوب است.

یوشع شهر [[بیت المقدس]] را فتح کرد و وعده خدا برای سکونت بنی‌اسرائیل در بیت المقدس را محقق ساخت.  یوشع از جمله انبیائی است که معجزه [[رد الشمس|رَدّ الشّمس]] برای او انجام شد. براساس [[حدیث|روایات]]، یوشع در زمان [[ظهور امام زمان|ظهور امام مهدی(عج)]] [[رجعت]] خواهد کرد.

درباره محل دفن وی چند دیدگاه وجوددارد. [[محمد بن جریر بن یزید طبری|طبری]] قبر وی را در کوه افرائیم در [[فلسطین]] ذکر کرده است.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۴۴۲.</ref> هروی و شماری از مورخان مدفن وی را در روستای کفل حارس<ref>هروی، الإشارات الی معرفة الزیارات، ۱۴۲۳ق،‏ ص۱۸ و ۳۱.</ref> در جنوب غربی نابلس در فلسطین را ذکر کرده‌اند.<ref>ابوالیمن علیمی، الأنس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل،‏ ۱۴۲۰ق،‏ ج۱، ص۲۰۲.‏</ref> منابع دیگری قبر وی را در قبرستان [[تخت فولاد]] در [[اصفهان]] دانسته‌اند.<ref>بی آزار شیرازی، باستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن،‏ ۱۳۸۰ش‏، ص۴۲۷.</ref> در برخی منابع تاریخی و روایی درگذشت یوشع را مصادف با [[۲۱ رمضان]] و ایام شهادت [[امام علی(ع)]]، دانسته‌‌‌اند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۳۵۹؛ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۴۴۲.</ref> در دوره کنونی مقامی به نام یوشع در شهر سلطه در نزدیکی شهر [[امان]]، پایتخت کشور [[اردن]]، قرار دارد. همچنین در استان [[طرابلس (لبنان)|طرابلس]] در شمال کشور [[لبنان]] مقامی به وی منسوب است.<ref>[http://www.irna.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=2000299759 «نگاهی به مقام حضرت یوشع نبی(ع)»]، خبرگزاری ایرنا.</ref>

[[تفسیر قرآن|مفسران]] بر اساس [[آیه]] ۲۳ سوره [[سوره مائده|مائده]] وی را فردی خداترس معرفی کرده‌اند.<ref>هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، ۱۳۸۳ش، ج۱۳، ص۱۷۷.</ref> در منابع تفسیری یوشع به سبب همراه نشدن با گروه نافرمان در [[بنی‌اسرائیل]] در جریان دستور [[موسی(ع)]] به جنگ با ظالمان، وفادار به موسی معرفی شده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۷۹.</ref> در قرآن به نام یوشع تصریح نشده است اما مفسران آیاتی از سوره مائده و [[سوره کهف|کهف]] را درباره وی دانسته‌اند.<ref>طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۴۸۶؛ ج۷، ص۶۵ و ۶۶؛ تفسیر الطبری، ج۵، ص۲۹۴؛ ج۶، ص۱۱۲؛ ج۱۰، ص۱۷۶؛ ج۱۵، ص۱۷۶ و ۱۷۷؛ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۳، ص۳۳۸-۳۴۱.</ref> در برخی کتب ادعیه منسوب به [[شیعه|شیعیان]] [[دعا|دعایی]] به یوشع منسوب است.<ref>ابن‌‌طاووس، مهج الدعوات، ۱۴۱۱ق، ص۳۰۹.</ref>

منابع تاریخی یوشع را در زمان [[موسی (پیامبر)|موسی(ع)]] فردی وفادار به وی و از یاران او توصیف کرده‌اند.<ref>بی آزار شیرازی، باستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن،‏ ۱۳۸۰ش‏، ص۴۲۷.</ref> [[تورات]] یوشع را در زمان موسی فرمانده وی در یکی از نبردها یاد کرده است.<ref>عهد عتیق، کتاب تثنیه، باب ۱، آیه ۳۵ - ۳۸.</ref> بر اساس تورات، یوشع در زمانی که موسی برای دریافت [[ده فرمان]] به بالای [[طور سینا|کوه سینا]] رفته بود همراه وی بود.<ref>عهد عتیق، کتاب خروج، باب ۲۳، آیه۱۳.</ref> در ماجرای سرپیچی قوم [[بنی‌اسرائیل]] از فرمان موسی برای جنگ، تنها یوشع و چند نفر دیگر مورد غضب خدا قرار نگرفتند. از این رو از سوی [[خدا]] وعده حضور آنان در سرزمین موعود داده شد.<ref>عهد عتیق، کتاب تثنیه، باب ۱، آیه۳۵-۳۸.</ref>

بر اساس منابع تاریخی و تفسیری یوشع همان فرد جوانی است که در جریان ملاقات موسی با [[حضرت خضر|خِضر(ع)]] همراهی وی بوده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۳۴۰؛ ج۱۲، ص۳۸۰؛ قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۳۷؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۷۴۱.</ref> در [[قرآن]] به همراهی جوانی با موسی در زمان ملاقات وی با خضر اشاره شده است.<ref>سوره کهف، آیه۶۰.</ref>

منابع متعددی به [[نبوت]] وی تصریح شده است.<ref>مقدسی، آفرینش و تاریخ، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۴۱۵.</ref> [[موسی (پیامبر)|موسی(ع)]] پس از مرگ برادرش [[هارون]]، یوشع را جانشین خود کرد.<ref>مقدسی، آفرینش و تاریخ، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۴۶۶ و ۴۶۸.</ref> وی چند روز مانده به وفاتش، الواح مقدس را که احکام خدا بر آن نوشته شده بود به همراه زره به یوشع سپرد. جانشین شدن وی در سن ۹۰ سالگی بوده است. مدت نبوت یوشع را از ۲۷ سال،<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۳۶۵.</ref> تا ۳۰ سال ذکر کرده‌اند.<ref>شبستری، اعلام القرآن، ۱۳۷۹ش، ص۱۰۸۲.</ref>

==فتح بیت المقدس و تحقق سکونت در سرزمین موعود==

یوشع در کنار [[داوود (پیامبر)|داوود(ع)]]، [[سلیمان (پیامبر)|سلیمان]] و پیامبر اسلام(ص) از معجزه [[ردالشمس|رَدّ الشّمس]] برخوردار شد. معجزه رد الشمس در جریان فتح [[بیت المقدس]] به وقوع پیوست.

فتح بیت المقدس در غروب جمعه و نزدیک شب شنبه اتفاق افتاد. بر اساس برخی منابع یوشع نگران بود جنگ از روز [[جمعه]] به شب شنبه کشیده نشود. این منابع دلیل نگرانی وی را اجازه نداشتن برای جنگ در روز [[شنبه]] دانسته‌‌اند.<ref>مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۳۱.</ref> وی از [[خدا]] خواست غروب خورشید را به تأخیر بیاندازد تا آنان بتوانند عملیات فتح بیت المقدس را کامل کنند. به امر خدا غروب خورشید برای فتح بیت المقدس به تأخیر افتاد.<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۲۸۱؛ بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۴۰۴.</ref> به این پدیده [[رد الشمس|رَدُّ الشَّمس]] گفته شده است. بر اساس منابع تاریخی [[معجزه]] رد الشمس تنها در دوره [[نبوت]] چند نفر [[پیامبران]] از جمله [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] اتفاق افتاده است.<ref>[http://rasekhoon.net/article/show/۱۶۰۵۵۰ مظفری‌زاد، «بررسی حدیث رد الشمس»]، سایت راسخون.</ref> در برخی گزارش‌ها علت درخواست یوشع برای تأخیر غروب آن بود که با تاریکی هوا امکان شکست یوشع از باقیمانده سپاه دشمن وجود داشت.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۳۵۱.</ref> برخی‌ها این ماجرا را درباره فتح شهر بلقا ذکر کرده‌‌اند.<ref>مقدسی، مطهر بن طاهر، آفرینش و تاریخ، ترجمه محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، آگه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۴۶۸.</ref> طبری نام شهری که موسی آن را فتح کرد اریحا دانسته‌ است.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۳۴۷.</ref>یوشع پس از فتح [[فلسطین]] و [[شام|شامات]]، این مناطق را میان [[اسباط بنی‌اسرائیل]] تقسیم کرد.<ref>شبستری، اعلام القرآن‏، ۱۳۷۹ش‏، ص۱۰۸۲.</ref>

بخشی از عهد عتیق در کتاب مقدس به یوشع نامگذاری شده است. در بخش یوشع، که به کتاب یوشع مشهور است، به زندگی و وقایع دوره [[نبوت]] وی پرداخته شده است. این کتاب پس از کتاب تثنیه و پیش از کتاب داوران ذکر شده است. فتح سرزمین [[شام]]، سرزمین [[فلسطین]] و چگونگی بازگشت قوم [[بنی‌اسرائیل]] به سرزمین خود از جمله وقایع منتشر شده در کتاب یوشع است.<ref>رجوع کنید به: کتاب مقدس، کتاب یوشع، باب ۱-۲۴.</ref>

==یکی از اسباط دوازده گانه==

* ابن کثیر دمشقی، ابو الفداء اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۷ق.

* ابن کثیر دمشقی، ابو الفداء اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۷ق.

* بی آزار شیرازی، عبد الکریم، باستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن،‏ ‏تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی‏، چاپ سوم، ۱۳۸۰ش‏.

* بیهقی، ابوبکر احمد بن حسین، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة، تحقیق عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.

* طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق.

* طبری، ابوجعفر محمدبن جریر، تاریخ الطبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.

* طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، چاپ پنجم، ۱۳۷۵ش.

* طوسی، محمدبن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مصحح: احمدحبیب عاملی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا.

* مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین، التنبیه و الإشراف، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، شركت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم، ۱۳۶۵ش.

* مسعودی، أبوالحسن علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمه ابو القاسم پاینده، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش.

* مقریزی، تقی الدین احمد بن علی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، تحقیق محمد عبد الحمید نمیسی، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.