قارون: تفاوت میان نسخه‌ها

'''قارون بن يَصْهُرَ''' از افراد ثروتمند [[بنی‌اسرائیل]] که [[قرآن]] او را در بدکاری در رديف [[فرعون]] و [[هامان]] قرار داده است. وی ابتدا از مخالفان اصلی حضرت [[موسی(ع)]] بود، اما در نهایت به او ایمان آورد و به همراه بنی‌اسرائیل، مصر را ترک کرد.

با گذشت زمان، قارون شروع به نافرمانی‌ نمود و همین امر موجب عذاب الهی و مرگ او گردید. در [[تورات]] داستان قارون و جدالش با حضرت موسی (ع) آمده است.

قارون بن يَصْهُرَ<ref>طبری، تاريخ‏ طبری،۱۳۸۷ق، ج ۱،ص ۴۴۳</ref> از جمله افراد مشهور زمان حضرت موسی (ع) که چهار بار در قرآن از او نام برده شده است.<ref>قصص، ۷۶ و ۷۹؛ عنکبوت، ۳۹؛ غافر، ۲۴.</ref>

با اینکه قارون از [[بنی اسرائیل]] بود<ref>قصص، ۷۶.</ref> و طبق برخی منابع پسر عموی حضرت موسی <ref>ابن أبي حاتم، تفسير القرآن العظيم، ۱۴۱۹ق، ج۹، ص۳۰۰</ref> و طبق برخی منابع دیگر پسر خاله<ref>طبرسی، مجمع البيان فی تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۴۱</ref> وی به شمار می‌رفت، اما در جزو مخالفان حضرت موسی(ع) شد. قرآن او را در بدکاری در رديف فرعون و هامان قرار داده است: «وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسىَ‏ بَِايَتِنَا وَ سُلْطَانٍ مُّبِينٍ*إِلىَ‏ فِرْعَوْنَ وَ هَامَانَ وَ قَارُونَ فَقَالُواْ سَاحِرٌ كَذَّاب؛ و به راستى موسى را با معجزات خود و برهانى آشكار فرستاديم،* به سوى فرعون و هامان و قارون، ولى [آنان‏] گفتند: (موسی) جادوگرى بسيار دروغگوست».<ref>غافر،‌ ۲۳-۲۴.</ref> برخی منابع قارون را عامل فرعون بر [[بنی‌اسرائیل]] دانسته‌اند که بر ایشان ظلم بسیار کرد.<ref> بغوی، معالم التنزيل في تفسير القرآن، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۴۳</ref> برخی از مفسران، قارون را از جمله مصادیق آیه: «الَّذِينَ آذَوْا مُوسی؛ کسانی که موسی را اذیت کردند»<ref>احزاب، ۶۹.</ref> دانسته‌اند.<ref>زمخشری، الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل، ۱۴۰۷، ج۳، ص۵۶۳.</ref>

قرآن؛ ثروت قارون را چنین توصیف می‌کند: «وَ آتَيْناهُ مِنَ الْكُنُوزِ ما إِنَّ مَفاتِحَهُ لَتَنُوأُ بِالْعُصْبَةِ أُولِي الْقُوَّةِ؛ ما آن‌قدر از گنج‌ها به او داده بوديم كه حمل كليدهاى آن براى يك گروه زورمند مشكل بود».<ref>قصص، ۷۶.</ref> {{یادداشت| در معنای این آیه اختلاف وجود دارد؛ برخی از مفسران تعبیر «مَفاتِحَ» را اشاره به اصل صندوق‌ها دانسته‌اند. به اين ترتيب مفهوم آيه چنين می‌شود كه قارون آن قدر طلا و نقره و اموال گرانبها و قيمتى داشت كه صندوق آنها را، گروهى از مردان نيرومند به زحمت جابجا می‌كردند.<ref>مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴، ج‏۱۶، ص۱۵۳</ref>برخی نیز این تعبیر را اشاره به کلید صندوق‌ها دانسته‌اند.<ref>شیخ طوسی، التبيان في تفسير القرآن، ج۸، ص۱۷۶.</ref>}}

همچنین آیه: «فَخَرَجَ عَلىَ‏ قَوْمِهِ فىِ زِينَتِهِ؛ قارون با زيور و تجمل بر قومش وارد شد.»<ref>قصص، ۷۹.</ref> نشان می‌دهد او در آشکار ساختن ثروت خود و فخر فروشی به آن، ابائی نداشت.

==ایمان به حضرت موسی (ع)==

قارون قبل از کوچ بنی‌اسرائیل به سمت سرزمین موعود، به موسی (ع) ایمان آورد و با گذشت زمان، صاحب موقعیتی در میان یهودیان شد و حتی او را عالم به تورات نیز دانسته‌اند.<ref> شیخ طوسی، التبيان في تفسير القرآن، ج۸، ص۱۷۵.</ref> قارون دارای صدای زیبایی بود و تورات را به زیبایی برای یهودیان می‌خواند.<ref> ابن کثیر، البدايةوالنهاية، ۱۴۰۷، ج ۱، ص ۳۰۹.</ref> قارون به همراه بنی‌اسرائیل، [[مصر]] را ترک کرد و به سمت سرزمین موعود حرکت کرد؛ اما به جهت نافرمانی در جنگ، خداوند آن‌ها را سال‌ها در بیابان سرگردان ساخت.<ref>مائده، ۲۴-۲۶.</ref>

قرآن، عذاب الهی که موجب نابودی قارون شد را چنین نقل می‌کند: «فخََسَفْنَا بِهِ وَ بِدَارِهِ الْأَرْضَ؛ پس او و خانه‏‌اش را در زمين فرو برديم»<ref>قصص، ۸۱.</ref>  

* '''عدم پرداخت زکات و تهمت به موسی (ع)''':

«زمانی که [[زکات]] بر بنی‌اسرائیل واجب شد؛ قارون به نزد حضرت موسى (ع) آمد و توافق كرد ... زکات بدهد. سپس به خانه رفت و بعد از حساب، مبلغ زکات را بسیار بالا دانست.... گروهی از بنى اسرائيل (که طرفدار خودش بودند) را جمع کرده و گفت: اى بنى‌اسرائيل؛ موسى شما را به كارهايى فرمان داد كه اطاعت او كرديد و اكنون می‌خواهد مال‌هاى شما را بگيرد. ... فلان روسپى را بياوريد و حقوقی برایش مقرر كنيد تا موسى را متهم كند. ...  

موسی گفت: ... هر كه زنا كند در حالی که زن دارد؛ سنگسارش كنيم تا بميرد.

قارون به موسى گفت: حتی اگر تو این اعمال را انجام داده باشی؟!

قارون: بنى‌اسرائيل گمان می‌کنند با فلان روسپى؛ زنا كرده‏‌اى.

موسی: او را بياوريد. اگر چنين گفت می‌پذیرم. سپس آن زن را آوردند.

زن: نه، دروغ گفته‏‌اند. آن‌ها براى من مزدى قرار دادند تا تو را متهم كنم.... موسى آن‌ها را نفرین کرد و زمین آن‌ها را بلعید».<ref>طبری، تاريخ‏ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۴۴۷؛ ابن اثیر،‌الكامل، ۱۳۸۵ق، ج‏۱، ص ۲۰۵</ref>

* '''جدایی از توبه‌کنندگان و اذیت موسی (ع)'''

«بنی‌اسرائیل در دوران سرگردانی در بیابان؛ مشغول [[توبه]] بودند تا خداوند آنان را ببخشد. اما با گذشت زمان؛ قارون از جمع توبه‌کنندگان جدا شد. حضرت موسی (ع) که قارون را دوست می‌داشت، به نزد او رفته و گفت: ای قارون. قوم تو در حال توبه هستند و تو از آن‌ها جدا شدی. به آن‌ها بپیوند که در غیر این صورت عذاب الهی شامل حال تو خواهد شد. قارون گفتار او را به تمسخر گرفت. ... قارون دستور داد که بر روی موسی(ع) خاکستر بریزند.... زمین، قارون را به همراه اموال و قصرش به درون خود برد.<ref> علی بن ابراهیم، تفسير القمی، ۱۴۰۴، ج۲، ص۱۴۵.</ref>

با اینکه قرآن، از ذكر محل وقوع حادثه كه در مصر اتفاق افتاده يا در صحراى سينا، ساكت است ولى از [[روایات]]، تفاسیر و تورات بر می‌آيد كه عذاب خداوند در صحراى سينا بر قارون اتفاق افتاده است.{{یادداشت| برخی از محققان احتمال داده‌اند این وقائع در مصر اتفاق افتاده و قارون در مصر دچار عذاب الهی گردیده است: «بنى‌اسرائيل در صحرای سينا به صورت بيابان گرد زندگى می‌كردند و وسيله‏‌اى براى كسب ثروت زیاد در آنجا فراهم نبود. همچنین بنى‌اسرائيل در صحرای سينا خيمه‏‌ها و چادرها زده بودند و خيمه اجتماع مجلس شورى و قضاوت و غيره آنان بود ولى لفظ «فَخَسَفْنا بِهِ وَ بِدارِهِ الْأَرْضَ» نشان می‌دهد كه قارون كاخ مجلّلى داشته است؛ لذا احتمال دارد كه قضيه قارون در مصر اتفاق افتاده باشد.<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش،‌ ج۵، ص۳۱۲</ref>}}

تورات از قارون با نام «قورَح» یاد کرده است. بنابر تورات؛ قارون و پیروانش معتقد بودند که خدواند در میان [[بنی‌اسرائیل]] بوده و دیگر نیازی به ریاست و نبوت موسی و [[هارون]] نیست: «(قارون) با اشخاصی كه از فرزندان ييسرائل (اسرائیل) يعنی دويست و پنجاه نفر ... عليه مُشه (موسی) قيام نمودند. * بر ضد مُشه (موسی) و اَهَرُون (هارون) اجتماع نموده به آن‌ها گفتند (فخر فروشی) برای شما كافی است چون كه جمعيت تماماً مقدس هستند و خداوند در ميان آن‌هاست چرا بر جمعيت خداوند فخر می‌فروشيد؟»<ref>اعداد؛ ۱۶: ۲-۳.</ref>

قارون و اقوامش دارای موقعیت مناسبی بوده و حتی خداوند انجام برخی اعمال عبادی را بر عهده آنان سپرده بود: «(موسی در خطاب به قارون و پیروانش) آيا از برای شما كم است كه خداوندِ ييسرائل ([[اسرائیل]]) شما را از جمعيت ييسرائل جدا ساخته تا شما را مقرب درگاه خود كند و خدمت ميشكان خداوند را انجام دهيد و جلو جمعيت ايستاده برای آن‌ها خدمت نماييد؟ *و (به خصوص) تو و برادرانت فرزندان لِوی (خاندان قِهات) را همراه تو مقرب‌تر نمود؟ (حالا) خواستار كُوهِن (کاهن) شدن هم هستيد؟»<ref>اعداد؛ ۱۶: ۹-۱۰.</ref>

در نهایت؛ خداوند قارون و پیروانش را به جهت نافرمانی و مشکلات مهمی که به وجود آوردند، دچار عذاب الهی کرد: «زمينی كه زير (پای) آن‌ها بود شكافته شد. * آن زمین دهان خود را باز كرده آن‌ها و خانه‌ها و تمام اشخاصی را كه متعلق به قُورَح (قارون) بودند و همه دارايی آن‌ها را بلعيد.* آن‌ها و هرچه داشتند زنده به گور رفتند و از ميان جماعت نابود شدند و (شكاف) زمين بر روی آن‌ها بسته شد».<ref>اعداد؛ ۱۶: ۳۱-۳۳</ref>

* ابن اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.

* ابن کثیر دمشقی‏، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۷ق.

* بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، تحقیق: المهدی‏، عبدالرزاق، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.

* زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ق.

* شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه: شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: قصیرعاملی، احمد، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی تا.

* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: بلاغی‏، محمد جواد، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ق.

* طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق: ابراهیم، محمد أبو الفضل، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.

* قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ق.

* قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح: موسوی جزائری، قم، سید طیب،‏ دار الکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴.

* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.