زید بن حسن بن علی: تفاوت میان نسخه‌ها

زید بن حسن بن علی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۱۴، ساعت ۱۳:۴۹

۱۰۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۱۴

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Aghaie

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{در دست ویرایش ۲|ماه=سپتامبر|روز=۲۳|سال=۲۰۱۴|چند = 2}}
-زید بن حسن بن علی علیه السلام، بزرگترین فرزند [[امام حسن مجتبی(ع)]]، و متولی صدقات حضرت علی بود، وی شخصی کریم  کنیه وی ابوالحسن بوده و در منازعات سیاسی زمان جانب احتیاط و تقیه را نگه می داشته است، وی هیچگاه ادعای امامت نداشته و کسی نیز از شیعه به امامت وی معتقد نیست، علمای رجالی اهل سنت وی را توثیق کرده و علمای رجالی شیعه وی را از اصحاب [[امام سجاد(ع)]] دانسته اند، او شخصی جليل القدر كريم الطبع عزيز النفس كثير البر معرفی شده است، زید در سن 90سالگی در گذشته و در [[بقیع]] به خاک سپرده شد.
+زید بن حسن بن علی علیه‌السلام، بزرگترین فرزند [[امام حسن مجتبی(ع)]]، و متولی صدقات حضرت علی بود، وی شخصی کریم کنیه وی ابوالحسن بوده و در منازعات سیاسی زمان جانب احتیاط و تقیه را نگه می‌داشته است، وی هیچگاه ادعای امامت نداشته و کسی نیز از شیعه به امامت وی معتقد نیست، علمای رجالی اهل سنت وی را توثیق کرده و علمای رجالی شیعه وی را از اصحاب [[امام سجاد(ع)]] دانسته‌اند، او شخصی جلیل القدر کریم الطبع عزیز النفس کثیر البر معرفی شده است، زید در سن ۹۰سالگی در گذشته و در [[بقیع]] به خاک سپرده شد.
 ==پدر و مادر==
-کنیه زید، ابوالحسن <ref>رجال الطوسي، ص: 113</ref><ref>مجمع الرجال، ص78</ref> یا ابوالحسن <ref>رجال الطوسي، ص: 113</ref> <ref> معجم ‏رجال ‏الحديث ج، 7، ص 340 </ref>بوده و وی فرزند ارشد امام حسن مجتبی(ع) است، مادرش [[ام بشیر بنت ابی مسعود البدری]] بوده است.<ref>الطبقات‏ الكبرى،ج‏5،ص:244</ref> <ref>أنساب ‏الأشراف،ج‏3،ص:73(چاپ ‏زكار،ج‏3،ص:304)</ref><ref>تاريخ‏ يعقوبى/ترجمه،ج‏2،ص:159</ref>
+کنیه زید، ابوالحسن <ref>رجال الطوسی، ص: ۱۱۳؛ مجمع الرجال، ص۷۸</ref> یا ابوالحسن <ref>رجال الطوسی، ص: ۱۱۳؛  معجم ‏رجال ‏الحدیث ج، ۷، ص۳۴۰ </ref>بوده و وی فرزند ارشد امام حسن مجتبی(ع) است، مادرش [[ام بشیر بنت ابی مسعود البدری]] بوده است.<ref>الطبقات‏ الکبری، ج‏۵، ص:۲۴۴؛ أنساب ‏الأشراف، ج‏۳، ص:۷۳ (چاپ ‏زکار، ج‏۳، ص:۳۰۴)؛ تاریخ‏ یعقوبی/ترجمه، ج‏۲، ص:۱۵۹</ref>
-ام بشیر علاوه بر زید دختری به نام [[ام الحسن بنت الحسن علیه السلام|ام الحسن]] از امام حسن مجتبی داشته که خواهر تنی زید محسوب می شود. <ref>أنساب‏ الأشراف،ج‏3،ص:73(چاپ ‏زكار،ج‏3،ص:304)</ref> [[شیخ صدوق]] و [[شیخ مفید]] خواهر دیگری نیز به نام [[ام الحسین بنت امام حسن علیه السلام|ام الحسین]] برای زید نام می برند. <ref>الخصال، ترجمه مدرس گيلانى، ج‏2، ص: 305</ref><ref>الارشاد، ج ۲، ص 21</ref>
+ام بشیر علاوه بر زید دختری به نام [[ام الحسن بنت الحسن علیه‌السلام|ام الحسن]] از امام حسن مجتبی داشته که خواهر تنی زید محسوب می‌شود. <ref>أنساب‏ الأشراف، ج‏۳، ص:۷۳ (چاپ ‏زکار، ج‏۳، ص:۳۰۴) </ref> [[شیخ صدوق]] و [[شیخ مفید]] خواهر دیگری نیز به نام [[ام الحسین بنت امام حسن علیه‌السلام|ام الحسین]] برای زید نام می‌برند. <ref>الخصال، ترجمه مدرس گیلانی، ج‏۲، ص: ۳۰۵؛ الارشاد، ج۲، ص۲۱</ref>
 ==تولد==
-تاریخ تولد زید مبهم است و هيچ يك از مورّخان و علماى رجال اشاره اى به آن نداشته اند
+تاریخ تولد زید مبهم است و هیچ یک از مورّخان و علمای رجال اشاره‌ای به آن نداشته‌اند
-ولی با توجه به اینکه وفات وی را در سال 120ق دانسته اند،<ref>تهذیب التهذیب، ج3ص 350</ref><ref>اعيان الشيعة، ج ۷، ص ۹۵</ref> و یاد آور شده اند که هنگام وفات 100 یا 95 سال داشته است، <ref>اعيان الشيعة، ج ۷، ص ۹۵ </ref> می توان گفت وی در سال20 الی 25ق متولد شده است.
+ولی با توجه به اینکه وفات وی را در سال ۱۲۰ق دانسته‌اند، <ref>تهذیب التهذیب، ج۳ص ۳۵۰؛ اعیان الشیعة، ج۷، ص۹۵</ref> و یاد آور شده‌اند که هنگام وفات ۱۰۰ یا ۹۵ سال داشته است، <ref>اعیان الشیعة، ج۷، ص۹۵ </ref> می‌توان گفت وی در سال۲۰ الی ۲۵ق متولد شده است.
 ==حضور در واقعه عاشورا==
-بعضی از مورخان از حضور زید در [[واقعه عاشورا]] سخنی به میان نیاورده و حتی گزارشی است که عدم حضور وی در کربلا را نقل می کند، <ref>عمده الطالب ص89</ref> و عده ای  به همین جهت وی را مورد طعن قرار داده،<ref>راویان مشترک، ج1ص 352</ref> ولی [[علی بن موسی بن جعفر بن طاووس|سید بن طاوس]] <ref>لهوف، ص 191 </ref>و [[ابوالفرج اصفهانی]] که قدیمی ترین منبع درباره شهدای [[آل ابی طالب]] است، زید را جز [[اسرای کربلا]] دانسته اند.<ref>مقاتل‏ الطالبيين،ص:119</ref>
+بعضی از مورخان از حضور زید در [[واقعه عاشورا]] سخنی به میان نیاورده و حتی گزارشی است که عدم حضور وی در کربلا را نقل می‌کند، <ref>عمده الطالب ص۸۹</ref> و عده‌ای به همین جهت وی را مورد طعن قرار داده، <ref>راویان مشترک، ج۱ص ۳۵۲</ref> ولی [[علی بن موسی بن جعفر بن طاووس|سید بن طاوس]] <ref>لهوف، ص۱۹۱ </ref>و [[ابوالفرج اصفهانی]] که قدیمی‌ترین منبع درباره شهدای [[آل ابی طالب]] است، زید را جز [[اسرای کربلا]] دانسته‌اند.<ref>مقاتل‏ الطالبیین، ص:۱۱۹</ref>
 ==ویژگی ها==
-شیخ مفید در مورد ویژگیهای زید بن حسن می گوید: « او مردى والاقدر و بزرگوار و خوش نفس و پرخیر بود، و شاعران او را ستایش‏ بسیار کرده، و مردمان از جاهاى دور و نزدیک بخاطر بهره ‏گیرى از او بسویش رهسپار بودند».<ref>شیخ مفید، ارشاد، ص:۲۰ تا ص:۲۲.</ref><ref> منتهی المقال،ج 3ص ، 286</ref> [[علی بن عیسی اربلی|اربلی]] وی را  او مردى بود جليل القدر كريم الطبع عزيز النفس كثير البر معرفی کرده است. <ref>كشف الغمة في معرفة الأئمة (ط-القديمة)، ج‏1، ص: 576</ref>
+شیخ مفید در مورد ویژگی‌های زید بن حسن می‌گوید: «‌او مردی والاقدر و بزرگوار و خوش نفس و پرخیر بود، و شاعران او را ستایش‏ بسیار کرده، و مردمان از جاهای دور و نزدیک بخاطر بهره ‏گیری از او بسویش رهسپار بودند ».<ref>شیخ مفید، ارشاد، ص:۲۰ تا ص:۲۲؛ منتهی المقال، ج۳ص، ۲۸۶</ref> [[علی بن عیسی اربلی|اربلی]] وی را او مردی بود جلیل القدر کریم الطبع عزیز النفس کثیر البر معرفی کرده است. <ref>کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط-القدیمة)، ج‏۱، ص۵۷۶</ref>
-[[محمد بن بشير]] در مدح زید سروده که:
+[[محمد بن بشیر]] در مدح زید سروده که:
-إذا نَزَلَ ابْنُ الْمُصْطَفى
+إذا نَزَلَ ابْنُ الْمُصْطَفی
-بَطْنَ طَلْعَةٍنَفَى جَدْبَها
+بَطْنَ طَلْعَةٍنَفَی جَدْبَها
 وَاخْضَرَّ بِالنَّبْتِ غُودُها ۰ ۰
-وَ زَيْدٌ رَبيعُ النّاسِ في كُلِّ شَتْوَةٍ
+وَ زَیدٌ رَبیعُ النّاسِ فی کلِّ شَتْوَةٍ
 إذا اخْلَفَتْ انْوارُها وَرُعُودُها ۰ ۰
-حَمُولٌ لِأَشْناقِ الدَّياتِ كَأنَّهُ
+حَمُولٌ لِأَشْناقِ الدَّیاتِ کأنَّهُ
-سِراجُ الدُّجى إذْ قارَنَتْهُ سُعُودُها الارشاد، <ref>شيخ مفيد، ج ۲، ص ۲۱</ref><ref>أنساب الأشراف، ج ۳، ص ۷۲ ـ ۸۴ </ref> <ref>اعيان الشيعة، ج ۷، ص ۹۵ ـ ۹۷ </ref><ref>بحارالأنوار، ج ۴۴، ص ۱۶۳</ref>
+سِراجُ الدُّجی إذْ قارَنَتْهُ سُعُودُها الارشاد، <ref>شیخ مفید، ج۲، ص۲۱؛ أنساب الأشراف، ج۳، ص۷۲ ـ ۸۴؛ اعیان الشیعة، ج۷، ص۹۵ ـ ۹۷؛ بحارالأنوار، ج۴۴، ص۱۶۳</ref>
-هنگامى كه پسر مصطفى به سرزمينى درآيد
+هنگامی که پسر مصطفی به سرزمینی درآید
-خشكسالى آن را بزدايد
+خشکسالی آن را بزداید
-و چوب خشك آن وادى به سبزى بگرايد
+و چوب خشک آن وادی به سبزی بگراید
-در هر زمستانى كه نزولات و بارندگى نباشد
+در هر زمستانی که نزولات و بارندگی نباشد
-زيد بهار مردم است.
+زید بهار مردم است.
-همه خونبهاها را مى پردازد
+همه خونبهاها را می‌پردازد
-گويى هنگامى كه ستاره سعد او برآيد
+گویی هنگامی که ستاره سعد او برآید
-چون چراغى در تاريكى ها است
+چون چراغی در تاریکی‌ها است
-در بعضی از منابع آمده زيد بن حسن (ع) وقتی به «[[سوق الظهر]]» مى آمد و در آنجا توقّف مى كرد. مردم را در اطرافش جمع مى شدند و به او نگاه مى كردند و از هيكل
+در بعضی از منابع آمده زید بن حسن(ع) وقتی به «‌[[سوق الظهر]]‌» می‌آمد و در آنجا توقّف می‌کرد. مردم را در اطرافش جمع می‌شدند و به او نگاه می‌کردند و از هیکل
-درشت او در شگفت مى شدند و به يكديگر مى گفتند: اين پسر [[رسول خدا(ص)]] است.<ref>باقر شريف قريشى، زندگانى حسن بن على عليه السلام ، ج ۲، ص ۵۷۲ .</ref>
+درشت او در شگفت می‌شدند و به یکدیگر می‌گفتند: این پسر [[رسول خدا(ص)]] است.<ref>باقر شریف قریشی، زندگانی حسن بن علی علیه‌السلام، ج۲، ص۵۷۲.</ref>
-==متولی صدقات پیامبر(ص)==
+==متولی صدقات پیامبر(ص) ==
-بیشتر مروخان می گویند: زيد بن حسن(ع) امور مربوط به صدقات رسول اللّه (ص) را بر عهده داشت.<ref>تهذیب التهذیب، ج3ص 350</ref><ref> منتهی المقال، ج3،ص 286</ref>
+بیشتر مروخان می‌گویند: زید بن حسن(ع) امور مربوط به صدقات رسول اللّه(ص) را بر عهده داشت.<ref>تهذیب التهذیب، ج۳ص ۳۵۰؛ منتهی المقال، ج۳، ص۲۸۶</ref>
-شيخ مفيد در اين باره مى نويسد: زيد بن حسن، امور مربوط به صدقات پيامبر صلى الله عليه و آله را بر عهده داشت. <ref>الارشاد، ج ۲، ص ۱۷۶</ref>
+شیخ مفید در این باره می‌نویسد: زید بن حسن، امور مربوط به صدقات پیامبر صلی الله علیه و آله را بر عهده داشت. <ref>الارشاد، ج۲، ص۱۷۶</ref>
 ===عزل از تولیت===
-هنگامى كه [[سليمان بن عبدالملك]] به حكومت رسيد به عاملش در [[مدينه]] چنين نوشت: «هرگاه اين نامه به دست تو رسيد، زيد را از توليت صدقات رسول خدا عزل كن و آن را به يكى از خويشاوندانش واگذار و او را در اين امر يارى كن». عامل سليمان فرمان او را اجرا كرد.<ref>الارشاد، ج ۲، ص 21</ref>
+هنگامی که [[سلیمان بن عبدالملک]] به حکومت رسید به عاملش در [[مدینه]] چنین نوشت: «‌هرگاه این نامه به دست تو رسید، زید را از تولیت صدقات رسول خدا عزل کن و آن را به یکی از خویشاوندانش واگذار و او را در این امر یاری کن ». عامل سلیمان فرمان او را اجرا کرد.<ref>الارشاد، ج۲، ص۲۱</ref>
 ===ابقای دوباره===
-زید از مقام تولیت صدقات معزول شد تا هنگامیکه [[عمر بن عبدالعزيز]] به خلافت رسيد، نامه اى بدين مضمون براى عامل مدينه نوشت:زيد بن حسن(ع) ، (شخصيّت) شريف [[بنى هاشم]] و مسن ترين آنان است؛ وقتى كه اين نامه به دست تو رسيد، صدقات پيامبر(ص) را به او بازگردان و در اين كار او را يارى كن.<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۱۷۶</ref>
+زید از مقام تولیت صدقات معزول شد تا هنگامیکه [[عمر بن عبدالعزیز]] به خلافت رسید، نامه‌ای بدین مضمون برای عامل مدینه نوشت:زید بن حسن(ع)، (شخصیت) شریف [[بنی هاشم]] و مسن‌ترین آنان است؛ وقتی که این نامه به دست تو رسید، صدقات پیامبر(ص) را به او بازگردان و در این کار او را یاری کن.<ref>الارشاد، ج۲، ص۱۷۶</ref>
 ===اختلاف با دیگر علویان بر سر تولیت صدقات===
-در برخی از منابع آمده که [[امام علی علیه السلام|حضرت على (ع)]] مقرّر داشته بود كه بايد توليت صدقات او در دست اهل فضل و كمال از فرزندان او باشد. راوى گويد: توليت صدقات آن حضرت در زمان [[وليد بن عبدالملك]] به زيد بن حسن (ع) رسيد. در اين هنگام بين او و ابوهاشم عبداللّه بن محمد حنفيه بر سر تصدّى امور صدقات اختلاف پيدا شد. ابوهاشم به زيد گفت: تو مى دانى كه ما در حَسَب و نَسَب با هم فرقى نداريم. تنها فضيلت تو بر من، اين است كه تو از فرزندان [[حضرت فاطمه زهرا سلام‌ الله علیها|فاطمه زهرا(س)]] هستى و من از اين شرف بهره اى ندارم. ولى اين صدقات از آنِ فاطمه زهرا(س) نيست؛ بلكه به امير مؤمنان على بن أبي طالب عليه السلام تعلّق دارد. علاوه بر اين، حضرت علی(ع) شرط كرده است كه بايد توليت اين صدقات در دست فاضل ترين و داناترين فرزندان او باشد و من از شما فقيه تر و داناتر هستم. هنگامى كه اين اختلاف پيش آمد، زيد روانه [[دمشق]] شد و خليفه اموى را از ماجرا آگاه كرد و ولید بن نفع زید بن حسن(ع) حکم کرد.<ref>عبدالعظيم الحسني عليه السلام حياته و مسنده، ص ۷۵ </ref>
+در برخی از منابع آمده که [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] مقرّر داشته بود که باید تولیت صدقات او در دست اهل فضل و کمال از فرزندان او باشد. راوی گوید: تولیت صدقات آن حضرت در زمان [[ولید بن عبدالملک]] به زید بن حسن(ع) رسید. در این هنگام بین او و ابوهاشم عبداللّه بن محمد حنفیه بر سر تصدّی امور صدقات اختلاف پیدا شد. ابوهاشم به زید گفت: تو می‌دانی که ما در حَسَب و نَسَب با هم فرقی نداریم. تنها فضیلت تو بر من، این است که تو از فرزندان [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه زهرا (س)]] هستی و من از این شرف بهره‌ای ندارم. ولی این صدقات از آنِ فاطمه زهرا (س) نیست؛ بلکه به امیر مؤمنان علی بن أبی طالب علیه‌السلام تعلّق دارد. علاوه بر این، حضرت علی(ع) شرط کرده است که باید تولیت این صدقات در دست فاضل‌ترین و داناترین فرزندان او باشد و من از شما فقیه‌تر و داناتر هستم. هنگامی که این اختلاف پیش آمد، زید روانه [[دمشق]] شد و خلیفه اموی را از ماجرا آگاه کرد و ولید بن نفع زید بن حسن(ع) حکم کرد.<ref>عبدالعظیم الحسنی علیه‌السلام حیاته و مسنده، ص۷۵ </ref>
 ==مذهب==
-شیخ مفید درباره وی می گوید: زيد بن حسن بدون آنكه ادعاى امامتى بكند از دنيا برفت، و هيچ يك از گروه شيعه و نه ديگران چنين ادعائى در باره او نكردند، <ref>ارشاد، ج‏2، ص: 22</ref>از آن سوی در طول عمر زید بن حسن سه گروه از شیعه زندگی می کردند، [[امامیه]]، [[کیسانیه]] و [[زیدیه]].
+شیخ مفید درباره وی می‌گوید: زید بن حسن بدون آنکه ادعای امامتی بکند از دنیا برفت، و هیچ یک از گروه شیعه و نه دیگران چنین ادعائی درباره او نکردند، <ref>ارشاد، ج‏۲، ص: ۲۲</ref>از آن سوی در طول عمر زید بن حسن سه گروه از شیعه زندگی می‌کردند، [[امامیه]]، [[کیسانیه]] و [[زیدیه]].
-قطعا زید بن حسن نمی تواند جز کیسانیه باشد چون بیشتر کیسانیه پیروان ابوهاشم بن [[محمد بن حنفیه]] بودند <ref>بغدادی، الفرق بین الفرق، صص28-27</ref>  ولی رابطه زید با [[عبدالله بن محمد بن حنفیه|ابوهاشم]] بن محمد بن حنفیه خوب نبود تا جاییکه وفتی ابوهاشم مدعی تولیت صدقات شد، زید از او شکایت کرد.<ref>عبدالعظيم الحسني عليه السلام حياته و مسنده، ص ۷۵</ref>
+قطعا زید بن حسن نمی‌تواند جز کیسانیه باشد چون بیشتر کیسانیه پیروان ابوهاشم بن [[محمد بن حنفیه]] بودند <ref>بغدادی، الفرق بین الفرق، صص۲۸-۲۷</ref> ولی رابطه زید با [[عبدالله بن محمد بن حنفیه|ابوهاشم]] بن محمد بن حنفیه خوب نبود تا جاییکه وفتی ابوهاشم مدعی تولیت صدقات شد، زید از او شکایت کرد.<ref>عبدالعظیم الحسنی علیه‌السلام حیاته و مسنده، ص۷۵</ref>
-زید بن حسن جزء زیدیه هم نمی تواند باشد، چون اگر زیدیه باشد یا باید امام زیدیه باشد و یا پیرو.
+زید بن حسن جزء زیدیه هم نمی‌تواند باشد، چون اگر زیدیه باشد یا باید امام زیدیه باشد و یا پیرو.
-با توجه به اینکه   یکی از شرایط امامت در زیدیه ادعای امامت است و حال آنکه زید هیچگاه ادعای امامت نکرده است، نمی تواند امام زیدیه باشد <ref>كشف الغمة في معرفة الأئمة (ط-القديمة)، ج‏1، ص: 576</ref>  و از آنجا که پیروان فرقه زیدیه [[تقیه]] را حرام می دانستند و تاریخ زندگی زید نشان از تقیه با بنی امیه را دارد نمی توان وی را پیرو فرقه زیدیه دانست.
+با توجه به اینکه یکی از شرایط امامت در زیدیه ادعای امامت است و حال آنکه زید هیچگاه ادعای امامت نکرده است، نمی‌تواند امام زیدیه باشد <ref>کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط-القدیمة)، ج‏۱، ص: ۵۷۶</ref> و از آنجا که پیروان فرقه زیدیه [[تقیه]] را حرام می‌دانستند و تاریخ زندگی زید نشان از تقیه با بنی امیه را دارد نمی‌توان وی را پیرو فرقه زیدیه دانست.
-شیخ مفید نیز قائل به تقیه زید در مقابل [[بنی امیه]] است که این فقط با مذهب امامیه سازگاری دارد.<ref>ارشاد، ج‏2، ص: 22</ref> در بعضی از منابع به صراحت از امامی بودن وی سخن به میان آمده است.  <ref>كشف الغمة في معرفة الأئمة (ط - القديمة)، ج‏1، ص: 578</ref>
+شیخ مفید نیز قائل به تقیه زید در مقابل [[بنی امیه]] است که این فقط با مذهب امامیه سازگاری دارد.<ref>ارشاد، ج‏۲، ص: ۲۲</ref> در بعضی از منابع به صراحت از امامی بودن وی سخن به میان آمده است. <ref>کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط - القدیمة)، ج‏۱، ص: ۵۷۸</ref>
 ==زید و نقل حدیث==
@@ خط ۸۰: / خط ۸۰: @@
 [[جابر بن عبدالله انصاری]]
-[[عبدالله عباس]] <ref>تهذيب التهذيب، ج ۳، ص 350</ref>
+[[عبدالله عباس]] <ref>تهذیب التهذیب، ج۳، ص۳۵۰</ref>
 ===شاگردان===
@@ خط ۸۹: / خط ۸۹: @@
 عبداللّه بن عمرو بن خدّاش
-عبدالملک  بن زكريّا انصارى
+عبدالملک بن زکریا انصاری
 ابومعشر
-يزيد بن عیاض بن جعدبه.<ref> تهذیب التهذیب،ج3ص 350</ref>
+یزید بن عیاض بن جعدبه‍.<ref> تهذیب التهذیب، ج۳ص ۳۵۰</ref>
 ===توثیق===
-[[شیخ طوسی]] وی را از اصحاب امام سجاد(ع) دانسته <ref>نقدالرجال، ج2، ص282</ref> و
+[[شیخ طوسی]] وی را از اصحاب امام سجاد(ع) دانسته <ref>نقدالرجال، ج۲، ص۲۸۲</ref> و
-ابن حبّان، وی را در زمره  ثقات آورده و روايت او را قبول کرده است. <ref>تهذیب التهذیب، ج3ص 350</ref> <ref>اعيان الشيعة، ج ۷، ص ۹۶</ref>ابن حجر در كتاب [[تهذیب التهذيب]] آورده: زيد، فردى هاشمى، مدنى، جليل القدر و بزرگوار بود.<ref>تهذیب التهذیب، ج 3ص 350</ref>
+ابن حبّان، وی را در زمره ثقات آورده و روایت او را قبول کرده است. <ref>تهذیب التهذیب، ج۳ص ۳۵۰؛ اعیان الشیعة، ج۷، ص۹۶</ref>ابن حجر در کتاب [[تهذیب التهذیب]] آورده: زید، فردی هاشمی، مدنی، جلیل القدر و بزرگوار بود.<ref>تهذیب التهذیب، ج۳ص ۳۵۰</ref>
-در ذم وی روایتی در [[بحارالانوار|بحار]] به نقل از [[الخرائج و الجرائح (کتاب) |خرائج]] رواندی <ref>بحارالأنوار، ج ۴۶، ص ۳۲۹ </ref> <ref>الخرائج و الجرائح، ج‏2، ص601</ref>آمده که وی را متهم به نقش داشتن در شهادت [[امام باقر(ع)]] می کند و نزد خلیفه، امام را متهم با سحر می نماید، ولی [[سید ابوالقاسم خویی|آیه الله خویی]] این روایت را به دلیل مرسل بودن و اشکال محتوایی نمی پذیرد. <ref>معجم‏ رجال‏ الحديث، ج 7، ص 340 </ref>
+در ذم وی روایتی در [[بحارالانوار|بحار]] به نقل از [[الخرائج و الجرائح (کتاب) |خرائج]] رواندی <ref>بحارالأنوار، ج۴۶، ص۳۲۹؛ الخرائج و الجرائح، ج‏۲، ص۶۰۱</ref>آمده که وی را متهم به نقش داشتن در شهادت [[امام باقر(ع)]] می‌کند و نزد خلیفه، امام را متهم با سحر می‌نماید، ولی [[سید ابوالقاسم خویی|آیه الله خویی]] این روایت را به دلیل مرسل بودن و اشکال محتوایی نمی‌پذیرد. <ref>معجم‏ رجال‏ الحدیث، ج۷، ص۳۴۰ </ref>
 ==وفات==
-در اينكه زيد در چه تاريخى  وفات کرده اختلاف است. شيخ مفيد گفته است كه وى در سن نود سالگى وفات يافت <ref>الارشاد، ج ۲، ص ۲۲</ref> <ref>المجدى في انساب الطالبين، ص ۲۰</ref> و [[علامه محمدباقر مجلسی|علاّمه مجلسى]] نيز اين عقيده را پسنديده است <ref>بحارالأنوار، ج ۴۴، ص ۱۶۳؛ </ref>
+در اینکه زید در چه تاریخی وفات کرده اختلاف است. شیخ مفید گفته است که وی در سن نود سالگی وفات یافت <ref>الارشاد، ج۲، ص۲۲؛ المجدی فی انساب الطالبین، ص۲۰</ref> و [[علامه محمدباقر مجلسی|علاّمه مجلسی]] نیز این عقیده را پسندیده است <ref>بحارالأنوار، ج۴۴، ص۱۶۳؛ </ref>
-[[سيد محسن امين]] وفات وی را در سال  ۱۲۰ ق در سن نود يا صد و يا نودوپنج سالگى می داند.<ref>اعيان الشيعة، ج ۷، ص ۹۵</ref> حاجز در 6 میلی مدینه است.<ref> تاریخ کبیر، ج3، ص392</ref>
+[[سید محسن امین]] وفات وی را در سال ۱۲۰ ق در سن نود یا صد و یا نودوپنج سالگی می‌داند.<ref>اعیان الشیعة، ج۷، ص۹۵</ref> حاجز در ۶ میلی مدینه است.<ref> تاریخ کبیر، ج۳، ص۳۹۲</ref>
-وی در سرزمينى ميان مكّه و مدينه به نام «حاجز» نزديك «ثغره»، كه محلّى در حجاز است، وفات يافت. <ref>الارشاد، ج ۲، ص ۲۱</ref> <ref>اعيان الشيعة، ج ۷، ص ۹۵ </ref>
+وی در سرزمینی میان مکه و مدینه به نام «‌حاجز‌» نزدیک «‌ثغره »، که محلّی در حجاز است، وفات یافت. <ref>الارشاد، ج۲، ص۲۱؛ اعیان الشیعة، ج۷، ص۹۵ </ref>
 ===تشییع جنازه===
-در تشییع جنازه زید، برادر زاده هایش [[حسن بن حسن بن حسن |حسن بن حسن]] و [[ابراهیم بن حسن بن حسن |ابراهیم بن حسن]] زیر تابوت را گرفته بودند <ref>تاریخ کبیر، ج 3، ص392</ref> و عبدالله بن حسن المثنی معروف به [[عبدالله  بن حسن بن حسن|عبدالله محض]] پیشاپیش جنازه پیاده حرکت کرد، و به احترام وی دیگران نیز از مرکبها پیاده شدند،تا جنازه را وارد منزل كردند و در آنجا غسل دادند. سپس آن را به قبرستان [[بقيع]] بردند و همان جا به خاك سپردند.<ref>عبدالعظيم الحسني عليه السلام حياته و مسنده، ص ۸۴ </ref>
+در تشییع جنازه زید، برادر زاده هایش [[حسن بن حسن بن حسن |حسن بن حسن]] و [[ابراهیم بن حسن بن حسن |ابراهیم بن حسن]] زیر تابوت را گرفته بودند <ref>تاریخ کبیر، ج۳، ص۳۹۲</ref> و عبدالله بن حسن المثنی معروف به [[عبدالله بن حسن بن حسن|عبدالله محض]] پیشاپیش جنازه پیاده حرکت کرد، و به احترام وی دیگران نیز از مرکبها پیاده شدند، تا جنازه را وارد منزل کردند و در آنجا غسل دادند. سپس آن را به قبرستان [[بقیع]] بردند و همان جا به خاک سپردند.<ref>عبدالعظیم الحسنی علیه‌السلام حیاته و مسنده، ص۸۴ </ref>
 ===در رثای زید===
-مرگ وى بر بسيارى از مردمان حجاز گران آمد؛ زيرا او تنها حامى محرومان و مظلومان بود. از اين رو، شعرا در وفاتش مرثيه ها سرودند؛ از جمله [[قدامة بن موسى الجحمى]] شعر زیبایی در رثای وی سرود.<ref>بلاذرى، أنساب الأشراف، ج ۳، ص ۷۲ ـ ۷۳؛ </ref><ref>تاريخ دمشق، ج ۶، ص ۳۰۲ </ref><ref>حدائق الوردية، ص ۱۰۷</ref>
+مرگ وی بر بسیاری از مردمان حجاز گران آمد؛ زیرا او تنها حامی محرومان و مظلومان بود. از این رو، شعرا در وفاتش مرثیه‌ها سرودند؛ از جمله [[قدامة بن موسی الجحمی]] شعر زیبایی در رثای وی سرود.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ج۳، ص۷۲ ـ ۷۳؛ تاریخ دمشق، ج۶، ص۳۰۲؛ حدائق الوردیة، ص۱۰۷</ref>
 ==همسر و فرزندان==
-پس از شهادت [[حضرت عباس علیه السلام |حضرت عباس(ع)]] همسر ایشان [[لبابه بنت عبیدالله بن عباس]] با زید بن حسن ازدواج کرد، <ref>الطبقات‏ الكبرى،ج‏5،ص:244 </ref><ref>سر السلسلة العلويّة، ص ۲۸</ref> وی دو پسر به نام [[محمد  بن زید بن حسن(ع)|محمد]] و [[حسن بن زید بن حسن|حسن]] و یک دختر به نام [[نفسیه بنت زید بن حسن|نفسیه]] داشت، ولی نسلش فقط از حسن بن زید ماند، <ref>تاريخ ‏ابن‏ خلدون/ترجمه‏ متن،ج‏3،ص:161</ref>از محمد بن زید نسلی باقی نماند، <ref>الطبقات‏ الكبرى،ج‏5،ص:244</ref> اما همانطور که گفته شد حسن بن زید دارای فرزند شد و نسلش در معادلات اجتماعی زمان عباسیان نقشهای زیادی ایفا کرده، از جمله خود حسن بن زید از طرف منصور والی مدینه شد. <ref>الطبقات الكبرى،ج‏5،ص:244</ref>
+پس از شهادت [[حضرت عباس علیه‌السلام |حضرت عباس(ع)]] همسر ایشان [[لبابه بنت عبیدالله بن عباس]] با زید بن حسن ازدواج کرد، <ref>الطبقات‏ الکبری، ج‏۵، ص۲۴۴؛ سر السلسلة العلویة، ص۲۸</ref> وی دو پسر به نام [[محمد بن زید بن حسن(ع) |محمد]] و [[حسن بن زید بن حسن|حسن]] و یک دختر به نام [[نفسیه بنت زید بن حسن|نفسیه]] داشت، ولی نسلش فقط از حسن بن زید ماند، <ref>تاریخ ‏ابن‏ خلدون/ترجمه‏ متن، ج‏۳، ص:۱۶۱</ref>از محمد بن زید نسلی باقی نماند، <ref>الطبقات‏ الکبری، ج‏۵، ص:۲۴۴</ref> اما همانطور که گفته شد حسن بن زید دارای فرزند شد و نسلش در معادلات اجتماعی زمان عباسیان نقش‌های زیادی ایفا کرده، از جمله خود حسن بن زید از طرف منصور والی مدینه شد. <ref>الطبقات الکبری، ج‏۵، ص:۲۴۴</ref>
-بعضی برای زید فرزندی به نام یحیی نیز نام برده و گفته اند در مصر مدفون است. <ref>المجدی، ص20</ref>
+بعضی برای زید فرزندی به نام یحیی نیز نام برده و گفته‌اند در مصر مدفون است. <ref>المجدی، ص۲۰</ref>
-===برجسته ترین افراد از نسل زید===
+===برجسته‌ترین افراد از نسل زید===
-[[حسن بن زید بن حسن ]] والی مدینه از طرف [[منصور دوانقی]] <ref>تاريخ‏ ابن‏ خلدون،ترجمه‏ متن،ج‏3،ص:161</ref><ref>الطبقات‏ الكبرى،ج‏5،ص:244</ref>
+[[حسن بن زید بن حسن]] والی مدینه از طرف [[منصور دوانقی]] <ref>تاریخ‏ ابن‏ خلدون، ترجمه‏ متن، ج‏۳، ص۱۶۱</ref><ref>الطبقات‏ الکبری، ج‏۵، ص۲۴۴</ref>
-[[سیده نفیسه ]] بنت حسن بن زید <ref>الأعلام،ج‏8،ص:44</ref><ref>معجم‏ البلدان،ج‏5،ص:143</ref>
+[[سیده نفیسه]] بنت حسن بن زید <ref>الأعلام، ج‏۸، ص۴۴؛ معجم‏ البلدان، ج‏۵، ص۱۴۳</ref>
-[[عبدالعظیم حسنی]] <ref>رجال الطوسي، ص: 229</ref><ref>وسائل الشيعة، ج‏30، ص: 403</ref>
+[[عبدالعظیم حسنی]] <ref>رجال الطوسی، ص۲۲۹؛ وسائل الشیعة، ج‏۳۰، ص۴۰۳</ref>
-محمد بن حسن بن محمد بن الحسن بن محمد بن ابراهيم بن حسن بن- زيد بن حسن بن على. او در ايام [[معتمد بالله |معتمد]] در مدينه قيام كرد.<ref>تاريخ‏ ابن ‏خلدون،ترجمه‏ متن،ج‏3،ص:161</ref>
+محمد بن حسن بن محمد بن الحسن بن محمد بن ابراهیم بن حسن بن- زید بن حسن بن علی. او در ایام [[معتمد بالله |معتمد]] در مدینه قیام کرد.<ref>تاریخ‏ ابن ‏خلدون، ترجمه‏ متن، ج‏۳، ص:۱۶۱</ref>
+[[حسن بن زید بن محمد]] بن اسماعیل بن الحسن بن زید که در طبرستان قیام کرد و برادرش [[محمد زید بن محمد|محمد]].<ref>تاریخ‏ ابن‏ خلدون، ترجمه‏ متن، ج‏۳، ص۱۶۱؛ تاریخ ‏قم، ص۲۱۱</ref>
+[[حسن بن قاسم]] بن علی بن- عبد الرحمان بن القاسم بن محمد البطحانی بن القاسم بن حسن بن زید معروف به [[حسن بن قاسم|داعی صغیر]] که در سال ۳۱۷ کشته شد.<ref>تاریخ‏ ابن‏ خلدون، ترجمه‏ متن، ج‏۳، ص۱۶۱</ref>
+قاسم بن علی بن اسماعیل یکی از سرداران حسن بن زید.<ref>تاریخ‏ ابن‏ خلدون، ترجمه‏ متن، ج‏۳، ص۱۶۱</ref>
-[[حسن بن زید بن محمد]] بن اسماعيل بن الحسن بن زيد كه در طبرستان قيام كرد و برادرش [[محمد  زید بن محمد|محمد]].<ref>تاريخ‏ ابن‏ خلدون،ترجمه‏ متن،ج‏3،ص:161</ref> <ref>تاريخ ‏قم،ص:211</ref>
-[[حسن بن قاسم]] بن على بن- عبد الرحمان بن القاسم بن محمد البطحانى بن القاسم بن حسن بن زيد معروف به [[حسن بن قاسم|داعی صغیر]] که در سال 317 كشته شد.<ref>تاريخ‏ ابن‏ خلدون،ترجمه‏ متن،ج‏3،ص:161</ref>
-قاسم بن على بن اسماعيل يكى از سرداران حسن بن زيد.<ref>تاريخ‏ ابن‏ خلدون،ترجمه‏ متن،ج‏3،ص:161</ref>
 ==پانویس==