ام ولد: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اُمّ وَلَد''' کنیزی است که از مالک خود دارای فرزند شده باشد. فرزند به دنیا آمده از ام ولد، آزاد خواهد بود و بردگی مادرش به او سرایت نمی‌کند. به نقل [[شیخ مفید]] مادر هفت تن از [[امامان شیعه]] از جمله [[امام سجاد(ع)]] و [[امام مهدی(ع)]] ام ولد بوده‌اند.  

ام ولد به‌معنای مادر فرزند، [[کنیز|کنیزی]] است که از مالک خود دارای فرزند شده باشد.<ref> علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۴۲۰، ج۴، ص۲۸۵.</ref> در کتب فقهی از واژه استیلاد نیز برای اشاره به ام ولد و احکام آن استفاده می‌شود.<ref>مجلسی، یک دوره فقه کامل، ۱۴۰۰ق، ص۱۷۱؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۴۷۴.</ref> استیلاد در معنای خاص خود بر کنیزی گفته می‌شود که از مولای (مالک) خود صاحب فرزند شده است.<ref>مجلسی، یک دوره فقه کامل، ۱۴۰۰ق، ص۱۷۱.</ref> و از آن در چند [[ابواب فقه|باب فقه]] از جمله [[تجارت]]، [[وصیت]]، [[طلاق]]، [[ارث]] و [[قصاص]] بحث شده است.<ref> انصاری، الموسوعة الفقهیة المیسرة، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۶۵؛ هاشمی شاهرودی، المعجم الفقهی لکتب الشیخ الطوسی، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲۸۴؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۴۷۴-۴۷۵.</ref> البته استیلاد به معنای استعداد باردار کردن یا باردار شدن نیز آمده است که شامل زن و مرد آزاد و برده می‌شود و احکام آن در [[نکاح|باب نکاح]] می‌آید.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۴۷۵.</ref>  

به گفته [[شیخ مفید]]، مادر هفت تن از [[امامان شیعه]]، ام ولد بوده‌اند و آنها عبارتند از: [[شهربانو]] مادر [[امام سجاد(ع)]]،<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۷.</ref> [[حمیده همسر امام صادق(ع)|حمیده]] مادر [[امام کاظم(ع)]]،<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۵.</ref> [[نجمه‌خاتون|نجمه]] مادر امام رضا،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۴۷.</ref> [[سبیکه]] مادر [[امام جواد(ع)]]،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷۳.</ref> [[سمانه مغربیه|سمانه]] مادر [[امام هادی(ع)]]<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۷.</ref>، [[حدیث (مادر امام حسن عسکری)|حدیث]] مادر [[امام حسن عسکری علیه السلام|امام حسن عسکری(ع)]]<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۱۳.</ref> و [[نرجس]] مادر [[امام مهدی]].<ref>مفید، إرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ۳۳۹.</ref>

بحث از مسئله ام ولد به تبع از بحث از اماء و عبید به دلیل عدم موضوعیت و کاربرد نداشتن در زمان حاضر از کتاب‌های فقهی حذف شده است.<ref>«فقه الامام الصادق(ع) اثری ارزشمند در فقه شیعی»، ص۲۹۰.</ref> به عنوان نمونه در کتاب فقه الجواهر برگرفته از [[کتاب جواهر الکلام]]، مسئله اماء و عبید، حذف شده است.<ref>[https://razaviac.razavi.ir/fa/60533 معرفی کتاب فقه الجواهر المنتقی من جواهر الکلام] سایت دانشگاه علوم اسلامی رضوی.</ref>

* استیلاد (فرزنددار شدن) کنیز موجب محدود شدن اختیارات مولا (مالک) دربارۀ او است؛<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶، ج۱، ص۴۷۵.</ref> بر این اساس فروختن ام ولد یا هبه کردن آن به دیگری جایز نیست، مگر در شرایط که مالک قیمت کنیز را بدهکار باشد و توان پرداخت آن را جز با فروختن کنیز نداشته باشد.<ref>حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۸۷؛ شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۳۷۲؛ نجفی، جواهر الكلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۲، ص۳۷۳ و ج۳۴، ص۳۷۸.</ref>

* فرزند به دنیا آمده از ام ولد، آزاد است و بردگی مادرش به او سرایت نمی‌کند.<ref> حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۸۵.</ref>  

* طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران، المکتبه المرتضویه، بی‌‎تا.

* علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الأحكام الشرعیة على مذهب الإمامیة، محقق ابراهیم بهادری، قم، مؤسسه امام صادق، ۱۴۲۰ق.

* مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.

* هاشمی شاهرودی، سید محمود، المعجم الفقهی لکتب الشیخ الطوسی، قم، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ۱۳۸۳ش.

* هاشمی شاهرودی، محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام‌، قم، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی، ۱۴۲۶ق.