پرش به محتوا

محتشم کاشانی: تفاوت میان نسخه‌ها

۷۱۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۵ مارس ۲۰۲۱
جز
ویکی سازی
جز (اصلاح جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده)
جز (ویکی سازی)
خط ۳۱: خط ۳۱:
}}
}}
'''کمال‌الدین علی مُحْتَشَم کاشانی''' (<small>۹۰۵ -۹۹۶  ه‍ ق</small>)، شاعر فارسی‌سرای سدهٔ دهم در عهد [[صفویه|صفوی]] (<small>سده دهم</small>) است.
'''کمال‌الدین علی مُحْتَشَم کاشانی''' (<small>۹۰۵ -۹۹۶  ه‍ ق</small>)، شاعر فارسی‌سرای سدهٔ دهم در عهد [[صفویه|صفوی]] (<small>سده دهم</small>) است.
معروف‌‌ترین اثرش، [[دوازده بند محتشم|ترکیب بند]] اوست که در ایام عزاداری [[امام حسین (ع)|سید الشهدا «ع»]]، [[مسجد|مساجد]]، [[تکیه|تکایا]] و مجالس [[سوگواری محرم|سوگواری]] را با کتیبه‌های منقوش به این اشعار، سیاهپوش می‌کنند. این ترکیب‌بند در دوازده بند، سروده شده و پس از او شاعران بسیاری در استقبال از این ترکیب‌بند شعر سروده‌اند. محتشم با آنکه در عصر شاعران سبک هندی بوده، از پیروان مکتب وقوع است. او در [[کاشان]] به بزازی یا شَعربافی مشغول بوده است. محتشم کاشانی در ۹۱  سالگی درگذشت و در زادگاهش، کاشان دفن شد.
معروف‌‌ترین اثرش، [[دوازده بند محتشم|ترکیب بند]] اوست که در ایام عزاداری [[امام حسین (ع)|سید الشهدا «ع»]]، [[مسجد|مساجد]]، [[تکیه|تکایا]] و مجالس [[سوگواری محرم|سوگواری]] را با کتیبه‌های منقوش به این اشعار، سیاهپوش می‌کنند. این ترکیب‌بند در دوازده بند، سروده شده و پس از او شاعران بسیاری در استقبال از این ترکیب‌بند شعر سروده‌اند. محتشم با آنکه در عصر شاعران سبک هندی بوده، از پیروان مکتب وقوع است. او در [[کاشان]] به بزازی یا شَعربافی مشغول بوده است. محتشم کاشانی در ۹۱  سالگی درگذشت و در زادگاهش، کاشان [[دفن]] شد.


==زندگی نامه==
==زندگی نامه==
خط ۳۸: خط ۳۸:
محتشم به دلیل درد مزمن پا، سفرهای زیادی نداشته ولی در شمار سفرهای او، چند سفر به [[اصفهان]]، [[عتبات عالیات]] و [[خراسان]] را نوشته‌اند. قصاید او در این سفرها خواندنی است.<ref>محمدزاده، دانشنامه شعر عاشورایی، ۱۳۸۶ش، ص۸۰۳.</ref>
محتشم به دلیل درد مزمن پا، سفرهای زیادی نداشته ولی در شمار سفرهای او، چند سفر به [[اصفهان]]، [[عتبات عالیات]] و [[خراسان]] را نوشته‌اند. قصاید او در این سفرها خواندنی است.<ref>محمدزاده، دانشنامه شعر عاشورایی، ۱۳۸۶ش، ص۸۰۳.</ref>


او اشعاری در مدح سلاطین و شاهزادگان صفوی، به ویژه شاه طهماسب و فرزندان او سرود. همچنین شش [[رباعی (شعر)|رباعی]] در تاریخ جلوس [[شاه اسماعیل دوم]] به سلطنت سروده که مشهور است و از آنها  ۱۱۲۸  مادۀ تاریخ به دست می‌آید. [[وقار شیرازی]] (م ۱۲۹۸ هجری) رساله‌ای در شرح این شش رباعی نوشته است. محتشم در دورۀ گسترش روابط شعرای ایرانی با شبه قارۀ [[هندوستان]] می‌زیست   و با اینکه خود به هندوستان نرفت، ولی اشعارش توسط برادرش عبد الغنی به نزد سلاطین آن خطّه فرستاده شد.<ref>محمدزاده، دانشنامه شعر عاشورایی، ۱۳۸۶ش، ص۸۰۳</ref> او اشعاری در مدح شاهان و امرای هند مانند اکبر شاه و [[عبد الرحیم خان خانان|عبد الرحیم خان، خان خانان]] دارد.<ref>نصیری، اثرآفرینان، ۱۳۸۴ش، ج۴، ص۱۴۰</ref>
او اشعاری در مدح سلاطین و شاهزادگان صفوی، به ویژه [[شاه طهماسب]] و فرزندان او سرود. همچنین شش [[رباعی (شعر)|رباعی]] در تاریخ جلوس [[شاه اسماعیل دوم]] به سلطنت سروده که مشهور است و از آنها  ۱۱۲۸  مادۀ تاریخ به دست می‌آید. [[وقار شیرازی]] (م ۱۲۹۸ هجری) رساله‌ای در شرح این شش رباعی نوشته است. محتشم در دورۀ گسترش روابط شعرای ایرانی با شبه قارۀ [[هندوستان]] می‌زیست   و با اینکه خود به هندوستان نرفت، ولی اشعارش توسط برادرش عبد الغنی به نزد سلاطین آن خطّه فرستاده شد.<ref>محمدزاده، دانشنامه شعر عاشورایی، ۱۳۸۶ش، ص۸۰۳</ref> او اشعاری در مدح شاهان و امرای هند مانند اکبر شاه و [[عبد الرحیم خان خانان|عبد الرحیم خان، خان خانان]] دارد.<ref>نصیری، اثرآفرینان، ۱۳۸۴ش، ج۴، ص۱۴۰</ref>


==زمینه‌های ادبی==
==زمینه‌های ادبی==
خط ۶۲: خط ۶۲:
«باز این چه شورش است که در خلق عالم است»
«باز این چه شورش است که در خلق عالم است»


محتشم به مصرع «هست از ملال گر چه بری ذات ذوالجلال» رسید و در ادامه درماند تا شبی [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|صاحب الزّمان -عج-]] را در خواب دید که فرمودند: «او در دل است و هیچ دلی نیست بی‌ملال» و شعر را تکمیل کرد.<ref>واله داغستانی، تذکره ریاض الشعراء، ۱۳۸۴ش، ج۴، ص۲۰۵۸-۲۰۵۹</ref>
محتشم به مصرع «هست از ملال گر چه بری ذات ذوالجلال» رسید و در ادامه درماند تا شبی [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|صاحب الزّمان (عج)]] را در خواب دید که فرمودند: «او در دل است و هیچ دلی نیست بی‌ملال» و شعر را تکمیل کرد.<ref>واله داغستانی، تذکره ریاض الشعراء، ۱۳۸۴ش، ج۴، ص۲۰۵۸-۲۰۵۹</ref>
[[پرونده:کتیبه باز این چه شورش است.jpg|850px|بندانگشتی|وسط|نمونه‌ای از کتیبه‌های افقی که در مجالس عزاداری استفاده می‌شود]]
[[پرونده:کتیبه باز این چه شورش است.jpg|850px|بندانگشتی|وسط|نمونه‌ای از کتیبه‌های افقی که در مجالس عزاداری استفاده می‌شود]]
[[پرونده:مقبره محتشم.jpg|بندانگشتی|200px|مقبره محتشم کاشانی]]
[[پرونده:مقبره محتشم.jpg|بندانگشتی|200px|مقبره محتشم کاشانی]]
خط ۷۰: خط ۷۰:
{{ب|گویا طلوع می‌کند از مغرب آفتاب!|کآشوب در تمامی ذرات عالم است}}{{ب|گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست|این رستخیز عام که نامش محرّم است}}{{ب|در بارگاه قدس که جای ملال نیست|سرهای قدسیان، همه بر زانوی غم است}}{{ب|جن و ملک، بر آدمیان نوحه می‌کنند|گویا عزای اشرف اولاد آدم است}}{{ب|خورشید آسمان و زمین، نور مشرقین|پروردۀ کنار رسول خدا، حسین<ref>مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۷-۱۶۱ به نقل از دیوان محتشم ، ص ۲۸۰- ۲۸۵ </ref>}}{{پایان شعر}}
{{ب|گویا طلوع می‌کند از مغرب آفتاب!|کآشوب در تمامی ذرات عالم است}}{{ب|گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست|این رستخیز عام که نامش محرّم است}}{{ب|در بارگاه قدس که جای ملال نیست|سرهای قدسیان، همه بر زانوی غم است}}{{ب|جن و ملک، بر آدمیان نوحه می‌کنند|گویا عزای اشرف اولاد آدم است}}{{ب|خورشید آسمان و زمین، نور مشرقین|پروردۀ کنار رسول خدا، حسین<ref>مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۷-۱۶۱ به نقل از دیوان محتشم ، ص ۲۸۰- ۲۸۵ </ref>}}{{پایان شعر}}


در دیوان محتشم علاوه بر ترکیب بند او، قصیده‌ای در مرثیه امام حسین (ع) وجود دارد که با این ابیات می‌آغازد؛
در دیوان محتشم علاوه بر ترکیب بند او، قصیده‌ای در مرثیه [[امام حسین (ع)]] وجود دارد که با این ابیات می‌آغازد؛
{{شعر}}{{ب|این زمین پربلا را نام دشت کربلاست|ای دل بی‌درد! آهِ آسمان سوزت کجاست؟<ref>مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۶</ref>}}{{پایان شعر}}
{{شعر}}{{ب|این زمین پربلا را نام دشت کربلاست|ای دل بی‌درد! آهِ آسمان سوزت کجاست؟<ref>مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۶</ref>}}{{پایان شعر}}


خط ۱۱۷: خط ۱۱۷:
  | توضیحات =  
  | توضیحات =  
}}</onlyinclude>
}}</onlyinclude>
[[Category:مدفونان در کاشان]]
[[Category:مرثیه‌سرایان عاشورا قرن ۱۰ (قمری)]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:شاعران شیعه دوره صفویه]]
[[Category:مدفونان در کاشان]]
[[Category:مرثیه‌سرایان عاشورا قرن ۱۰ (قمری)]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:شاعران شیعه دوره صفویه]]
[[Category:مدفونان در کاشان]]
[[Category:مرثیه‌سرایان عاشورا قرن ۱۰ (قمری)]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:شاعران شیعه دوره صفویه]]


[[رده:مدفونان در کاشان]]
[[رده:مدفونان در کاشان]]
confirmed، templateeditor
۱۲٬۲۷۶

ویرایش