پرش به محتوا

ابوعیسی وراق: تفاوت میان نسخه‌ها

۴۵۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۰ مهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۶: خط ۳۶:


مهم‌ترین ویژگی علمی وراق، رویارویی وی با [[معتزله (اصول مذهب)|اندیشه‌های معتزلی]] است. او منتقد بنیاد معرفتی معتزله، یعنی اندیشه‌های توحیدی آنان بود. برخی گفته‌اند به همین دلیل، معتزله نیز او را همفکر [[مشرک|مشرکان]] دانستند.<ref>میرزایی، «ابوعیسی وراق؛ از اعتزال تا گرایش به مدرسه کوفه»، ص۱۱۴.</ref> رویکردها و دیدگاه‌های کلامی او در دوره خود، مورد توجه علما و بزرگان عصرش بوده است.<ref>میرزایی، «ابو عیسی وراق؛ از اعتزال تا گرایش به مدرسه کوفه»، ص۱۱۳.</ref>
مهم‌ترین ویژگی علمی وراق، رویارویی وی با [[معتزله (اصول مذهب)|اندیشه‌های معتزلی]] است. او منتقد بنیاد معرفتی معتزله، یعنی اندیشه‌های توحیدی آنان بود. برخی گفته‌اند به همین دلیل، معتزله نیز او را همفکر [[مشرک|مشرکان]] دانستند.<ref>میرزایی، «ابوعیسی وراق؛ از اعتزال تا گرایش به مدرسه کوفه»، ص۱۱۴.</ref> رویکردها و دیدگاه‌های کلامی او در دوره خود، مورد توجه علما و بزرگان عصرش بوده است.<ref>میرزایی، «ابو عیسی وراق؛ از اعتزال تا گرایش به مدرسه کوفه»، ص۱۱۳.</ref>
[[ابن‌ندیم]] او را از جمله متکلمان صاحب‌نظر شمرده است.<ref>زریاب خویی، «ابو عیسی وراق»، ج۶، ص۸۲.</ref>
[[ابن‌ندیم]] او را از جمله متکلمان صاحب‌نظر شمرده است.<ref>زریاب خویی، ابوعیسی وراق، در دائٰرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۳ش، ج۶، ص۸۲.</ref>


او و کسانی که معتزله را رها کرده‌اند، به «مُخلِط» معروف هستند یعنی کسانی که اول معتزله بوده‌اند، بر اثر اظهار عقاید تازه از اعتزال خالص بیرون آمده و به اصول مکتب و گروه اعتقادی خود وفادار نمانده و هرکدام راهی جداگانه در پیش گرفته‌اند.<ref>زریاب خویی، «ابو عیسی وراق»، ج۶، ص۸۲.</ref>
او و کسانی که معتزله را رها کرده‌اند، به «مُخلِط» معروف هستند یعنی کسانی که اول معتزله بوده‌اند، بر اثر اظهار عقاید تازه از اعتزال خالص بیرون آمده و به اصول مکتب و گروه اعتقادی خود وفادار نمانده و هرکدام راهی جداگانه در پیش گرفته‌اند.<ref>زریاب خویی، ابوعیسی وراق، در دائٰرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۳ش، ج۶، ص۸۲.</ref>


==عقاید==
==عقاید==
مذهب اعتقادی ابوعیسی از مباحث مناقشه برانگیز بوده است. بر پایه گزارش‌های معتزلیان، وی نخست [[معتزلی]] بود و سپس از معتزلیان جدا شد.<ref>خیاط، الانتصار، نشر نیبرج، ص۲۱۹ و ۲۲۴.</ref> برخی می‌گویند به همین دلیل، اظهار نظرهای تند معتزلیان درباره او وجود داشته است.<ref>میرزایی، «ابو عیسی وراق؛ از اعتزال تا گرایش به مدرسه کوفه»، ص۱۱۱.</ref> عده‌ای از معتزله، گرایش او به [[شیعه]] را واقعی ندانستند؛ اما در عین‌حال تصریح می‌کنند وراق در این مسیر خدماتی را به مذهب جدیدش نموده‌است.<ref>اشعری، مقالات الاسلامیین، ۱۴۰۰ق، ص۶۴.</ref>
مذهب اعتقادی ابوعیسی از مباحث مناقشه برانگیز بوده است. بر پایه گزارش‌های معتزلیان، وی نخست [[معتزلی]] بود و سپس از معتزلیان جدا شد.<ref>خیاط، الانتصار، نشر نیبرج، ص۲۱۹ و ۲۲۴.</ref> برخی می‌گویند به همین دلیل، اظهار نظرهای تند معتزلیان درباره او وجود داشته است.<ref>میرزایی، «ابو عیسی وراق؛ از اعتزال تا گرایش به مدرسه کوفه»، ص۱۱۱.</ref> عده‌ای از معتزله، گرایش او به [[شیعه]] را واقعی ندانستند؛ اما در عین‌حال تصریح می‌کنند وراق در این مسیر خدماتی را به مذهب جدیدش نموده‌است.<ref>اشعری، مقالات الاسلامیین، ۱۴۰۰ق، ص۶۴.</ref>


خویی می‌نویسد، ابوعیسی برای دفاع از خود، درباره [[ثنویت]] کتابی نوشت. ولی ظاهراً این کتاب موثر نبود و حتی شاگردش [[ابن راوندی]] به او نسبت بی‌دینی داده است. <ref>زریاب خویی، ابوعیسی وراق، در دائٰرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۳ش، ج۶، ص۸۲.</ref> [[شیخ مفید]] و [[سید مرتضی]]، او را به جهت تالیف کتاب‌هایی درباره [[امامت]] و دفاع از مذهب شیعه، از خود دانسته‌ و از وی دفاع کرده‌اند.<ref>زریاب خویی، «ابو عیسی وراق»، ج۶، ص۸۲.</ref>
خویی می‌نویسد، ابوعیسی برای دفاع از خود، درباره [[ثنویت]] کتابی نوشت. ولی ظاهراً این کتاب موثر نبود و حتی شاگردش [[ابن راوندی]] به او نسبت بی‌دینی داده است. <ref>زریاب خویی، ابوعیسی وراق، در دائٰرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۳ش، ج۶، ص۸۲.</ref> [[شیخ مفید]] و [[سید مرتضی]]، او را به جهت تالیف کتاب‌هایی درباره [[امامت]] و دفاع از مذهب شیعه، از خود دانسته‌ و از وی دفاع کرده‌اند.<ref>زریاب خویی، ابوعیسی وراق، در دائٰرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۳ش، ج۶، ص۸۲.</ref>


به دلیل نبود هیچ‌یک از آثار وراق، اظهارنظر قطعی درباره عقاید، آراء و مذهب کلامی واقعی او، دشوار است.<ref>زریاب خویی، «ابو عیسی وراق»، ج۶، ص۸۲.</ref> [[ابن ندیم]]،‌ او را از کسانی که در ظاهر [[اسلام]] آورده بودند؛ ولی در باطن اعتقادی به اسلام نداشتند دانسته‌ است.<ref>ابن ندیم، فهرست، درالمعرفه، ص۴۷۳.</ref>
به دلیل نبود هیچ‌یک از آثار وراق، اظهارنظر قطعی درباره عقاید، آراء و مذهب کلامی واقعی او، دشوار است.<ref>زریاب خویی، «ابو عیسی وراق»، ج۶، ص۸۲.</ref> [[ابن ندیم]]،‌ او را از کسانی که در ظاهر [[اسلام]] آورده بودند؛ ولی در باطن اعتقادی به اسلام نداشتند دانسته‌ است.<ref>ابن ندیم، فهرست، درالمعرفه، ص۴۷۳.</ref>


==آثار==
==آثار==
[[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]، وراق را متکلمی اندیشه‌نگار و مشهورترین اثرش را مقالات می‌داند.<ref>نجاشی، رجال، ۱۴۱۶ق، ص۳۷۲.</ref> او علاوه بر این کتاب که در آن به آراء و دیدگاه‌های گروه‌های مختلف شیعی اشاره کرده، در آثار بعدی نیز این اندیشه بازتاب داده شده است. از جمله آن آثار، کتابی است با نام اختلاف شیعه که در آن به [[اصول مذهب شیعه|اندیشه‌های کلامی شیعه]] پرداخته است.<ref>زریاب خویی، «ابو عیسی وراق»، ج۶، ص۸۷.</ref>
[[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]، وراق را متکلمی اندیشه‌نگار و مشهورترین اثرش را مقالات می‌داند.<ref>نجاشی، رجال، ۱۴۱۶ق، ص۳۷۲.</ref> او علاوه بر این کتاب که در آن به آراء و دیدگاه‌های گروه‌های مختلف شیعی اشاره کرده، در آثار بعدی نیز این اندیشه بازتاب داده شده است. از جمله آن آثار، کتابی است با نام اختلاف شیعه که در آن به [[اصول مذهب شیعه|اندیشه‌های کلامی شیعه]] پرداخته است.<ref>زریاب خویی، ابوعیسی وراق، در دائٰرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۳ش، ج۶، ص۸۷.</ref>
در منابع رجالی و غیره، کتاب‌های دیگری نیز برای او یاد کرده‌اند از جملة المجالس و برخی کتاب‌های دیگر مانند کتاب الامامة الکبیر و کتاب الامامة الصغیر، نقض العثمانیه، اقتصاص مذاهب اصحاب الاثنین و الرد علیهم.<ref>زریاب خویی، «ابو عیسی وراق»، ج۶، ص۸۷.</ref> کتاب السقیفه،<ref>نجاشی، رجال، ۱۴۱۶ق، ص۳۷۲.</ref>
در منابع رجالی و غیره، کتاب‌های دیگری نیز برای او یاد کرده‌اند از جملة المجالس و برخی کتاب‌های دیگر مانند کتاب الامامة الکبیر و کتاب الامامة الصغیر، نقض العثمانیه، اقتصاص مذاهب اصحاب الاثنین و الرد علیهم.<ref>زریاب خویی، ابوعیسی وراق، در دائٰرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۳ش، ج۶، ص۸۷.</ref> کتاب السقیفه،<ref>نجاشی، رجال، ۱۴۱۶ق، ص۳۷۲.</ref>


زریاب خویی اشاره می‌کند که از کتاب‌ها و مقالات متعددی که به او نسبت می‌دهند. چیزی برجای نمانده و فقط منقولاتی در آثار دیگران مخصوصا مخالفان او باقی مانده است.<ref>زریاب خویی، «ابو عیسی وراق»، ج۶، ص۸۲.</ref> زریاب خویی نقل می‌کند، در کتاب [[مروج الذهب]] که تقریبا یک سده پس از وراق نوشته شده، کتاب‌های ابوعیسی را زیاد و خوب وصف کرده و از کتاب‌های مقالات و المجالس وی نام برده است ؛اما در این کتاب‌ها سخنی از اعتقاد‌های وراق نزده است.<ref>زریاب خویی، «ابو عیسی وراق»، ج۶، ص۸۲.</ref>  
زریاب خویی اشاره می‌کند که از کتاب‌ها و مقالات متعددی که به او نسبت می‌دهند. چیزی برجای نمانده و فقط منقولاتی در آثار دیگران مخصوصا مخالفان او باقی مانده است.<ref>زریاب خویی، ابوعیسی وراق، در دائٰرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۳ش، ج۶، ص۸۲.</ref> زریاب خویی نقل می‌کند، در کتاب [[مروج الذهب]] که تقریبا یک سده پس از وراق نوشته شده، کتاب‌های ابوعیسی را زیاد و خوب وصف کرده و از کتاب‌های مقالات و المجالس وی نام برده است ؛اما در این کتاب‌ها سخنی از اعتقاد‌های وراق نزده است.<ref>زریاب خویی، ابوعیسی وراق، در دائٰرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۳ش، ج۶، ص۸۲.</ref>  


کتاب الدیانات، الحدث و چندین اثر در رد [[مسیحیت]] و [[یهود]] نیز از جمله آثار وی به شمار آمده است.<ref>میرزایی، «ابو عیسی وراق؛ از اعتزال تا گرایش به مدرسه کوفه»، ص۱۱۳. </ref>
کتاب الدیانات، الحدث و چندین اثر در رد [[مسیحیت]] و [[یهود]] نیز از جمله آثار وی به شمار آمده است.<ref>میرزایی، «ابو عیسی وراق؛ از اعتزال تا گرایش به مدرسه کوفه»، ص۱۱۳. </ref>
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۱٬۳۴۶

ویرایش