Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۳۰۵
ویرایش
وجوهات شرعی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{احکام}} | {{احکام}} | ||
{{مقاله توصیفی فقهی}} | {{مقاله توصیفی فقهی}} | ||
'''وجوهات شرعی''' | '''وجوهات شرعی'''به مجموعه پول‌هایی گفته می‌شود که به دلایل شرعی توسط [[مکلف|مکلفان]] پرداخت می‌شود. این اصطلاح عرفی است و در متون اصلی دینی به کار نرفته است. [[خمس]]، [[زکات]]، [[کفارات]]، [[رد مظالم]]، [[نذر|نذورات]]، [[صدقه|صدقات واجب و مستحب]]، [[انفال]] و [[وقف|موقوفات]] از جمله وجوه شرعیه عنوان شده‌اند. بعضی معتقدند که برخی از وجوهات شرعیه مانند وجوهات واجب (خمس و زکات) را باید به [[حاکم شرع]] یا نماینده و وکیل او پرداخت کرد. | ||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
وجوهات جمع وجوه به معنای پول‌هاست.<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۵، ص ۲۳۱۳۱؛ انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۹۰ش، ج۸، ص۸۱۸۵؛ فکری، فرهنگ اصطلاحات حج و عمره، ۱۳۹۳ش، ص۲۷۵.</ref> در لغت‌نامه دهخدا و فرهنگ سخن آمده است که یکی از معانی عرفی وجوهات؛ [[خمس]]، [[زکات]]<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۵، ص ۲۳۱۳۱؛ انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۹۰ش، ج۸، ص۸۱۸۵.</ref> و [[رد مظالم|رد مظالمی]] است که به برخی از [[مجتهد|مجتهدین]] خاص پرداخت می‌شود.<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۵، ص ۲۳۱۳۱.</ref> برخی وجوهات را همان وجوهات بریه<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۵، ص ۲۳۱۳۱.</ref> به معنای پول‌هایی که به خاطر احسان و نیکوکاری به دیگران پرداخت می‌شود، دانسته‌اند. <ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۵، ص ۲۳۱۳۱؛ ج۳، ۴۵۶۸.</ref> | وجوهات جمع وجوه به معنای پول‌هاست.<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۵، ص ۲۳۱۳۱؛ انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۹۰ش، ج۸، ص۸۱۸۵؛ فکری، فرهنگ اصطلاحات حج و عمره، ۱۳۹۳ش، ص۲۷۵.</ref> در لغت‌نامه دهخدا و فرهنگ سخن آمده است که یکی از معانی عرفی وجوهات؛ [[خمس]]، [[زکات]]<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۵، ص ۲۳۱۳۱؛ انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۹۰ش، ج۸، ص۸۱۸۵.</ref> و [[رد مظالم|رد مظالمی]] است که به برخی از [[مجتهد|مجتهدین]] خاص پرداخت می‌شود.<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۵، ص ۲۳۱۳۱.</ref> برخی وجوهات را همان وجوهات بریه<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۵، ص ۲۳۱۳۱.</ref> به معنای پول‌هایی که به خاطر احسان و نیکوکاری به دیگران پرداخت می‌شود، دانسته‌اند. <ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۵، ص ۲۳۱۳۱؛ ج۳، ۴۵۶۸.</ref> | ||
برخی با اشاره به این نکته که [[فقها]] به تعریف و تبیین ماهیت اصطلاح «وجوهات شرعیه» نپرداخته‌اند، عنوان کردهاند که این اصطلاح یک [[اصطلاحات فقهی|اصطلاح فقهی]] نیست، بلکه یک اصطلاح عرفی است، یعنی اصطلاحی است که در میان مردم رایج است.<ref>غفوری، غفوری،«جستاری در ماهیت‌سنجی وجوهات شرعی در پرتو مالیات اسلامی»، ص۴۳-۴۴.</ref> آنها معنای عرفی این اصطلاح را همه پول‌هایی دانسته‌اند که به خاطر احکام و دستورات شرع توسط [[مکلف|مکلفان]] پرداخت می‌شود.<ref>غفوری، غفوری،«جستاری در ماهیت‌سنجی وجوهات شرعی در پرتو مالیات اسلامی»، ص۴۳-۴۴.</ref> | برخی با اشاره به این نکته که [[فقها]] به تعریف و تبیین ماهیت اصطلاح «وجوهات شرعیه» نپرداخته‌اند، عنوان کردهاند که این اصطلاح یک [[اصطلاحات فقهی|اصطلاح فقهی]] نیست، بلکه یک اصطلاح عرفی است، یعنی اصطلاحی است که در میان مردم رایج است.<ref>غفوری، غفوری،«جستاری در ماهیت‌سنجی وجوهات شرعی در پرتو مالیات اسلامی»، ص۴۳-۴۴.</ref> آنها معنای عرفی این اصطلاح را همه پول‌هایی دانسته‌اند که به خاطر احکام و دستورات شرع توسط [[مکلف|مکلفان]] پرداخت می‌شود.<ref>غفوری، غفوری،«جستاری در ماهیت‌سنجی وجوهات شرعی در پرتو مالیات اسلامی»، ص۴۳-۴۴.</ref> برخی نویسندگان وجوهات شرعیه را تنها شامل پرداخت واجبات شرعی دانسته‌اند.<ref>ذاکری، علی اکبر، «لزوم گردآوری وجوه شرعی»، ص۹۵.</ref> و برخی دیگر نیز همه درآمدهای دینی را وجوهات شرعیه دانسته‌اند.<ref>داداشی نیاکی، «مالیات و وجوه شرعیه»، ۱۰۸-۱۱۰.</ref> هر چند این دسته از افراد در تشریح درآمدهای دینی فقط به خمس و زکات اشاره کردهاند.<ref>داداشی نیاکی، «مالیات و وجوه شرعیه»، ۱۰۸-۱۲۰.</ref> | ||
فقهیان شیعه در آثار خود درباره مفهوم و حد و مرزهای اصطلاح «وجوهات شرعیه» بحثی نکرده‌اند، ولی در بسیاری از رساله‌ها، کتاب‌ها و مکاتبات خود از این اصطلاح استفاده کردهاند.<ref>رجوع کنید به نرم افزار جامع فقه اهل بیت.</ref> استفاده فقها از این اصطلاح به حدی پراکنده و مبهم است که تعیین معنای دقیق برای آن و حتی روشن کردن موارد دقیق وجوهات شرعیه از نظر فقها مشکل به نظر می‌رسد.<ref>رجوع کنید به نرم افزار جامع فقه اهل بیت.</ref> | |||
==موارد وجوهات شرعیه== | ==موارد وجوهات شرعیه== | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
برخی نیز معتقدند که وجوهات شرعیه شامل موارد زیر می‌شود:<ref>غفوری، غفوری،«جستاری در ماهیت‌سنجی وجوهات شرعی در پرتو مالیات اسلامی»، ص۴۴-۴۵.</ref> | برخی نیز معتقدند که وجوهات شرعیه شامل موارد زیر می‌شود:<ref>غفوری، غفوری،«جستاری در ماهیت‌سنجی وجوهات شرعی در پرتو مالیات اسلامی»، ص۴۴-۴۵.</ref> | ||
#[[فدیه]]: به دلیل انجام ندادن برخی از وظایف بر برخی از مکلفان واجب می‌شود. به نظر بسیاری از فقها کسی که توانایی روزه گرفتن را ندارد واجب است فدیه بپردازد. | #[[فدیه]]: به دلیل انجام ندادن برخی از وظایف بر برخی از مکلفان واجب می‌شود. به نظر بسیاری از فقها کسی که توانایی روزه گرفتن را ندارد واجب است فدیه بپردازد. فدیه، دادن یک [[مد طعام|مد]] غذا به مستحقان است. | ||
#[[کفاره]]: کفاره جریمه‌ای است که از طرف شرع به دلیل انجام دادن برخی از افعال حرام یا ترک بعضی واجبات به عهده مکلفین قرار داده شده است. مانند کفاره | #[[کفاره]]: کفاره جریمه‌ای است که از طرف شرع به دلیل انجام دادن برخی از افعال حرام یا ترک بعضی واجبات به عهده مکلفین قرار داده شده است. مانند کفاره روزه نگرفتن، قتل، شکستن قسم، ظِهار و ... | ||
#[[خراج]]: به معنای حق مالی است که دولت اسلامی بر زمین‌های خاص وضع کرده است. | #[[خراج]]: به معنای حق مالی است که دولت اسلامی بر زمین‌های خاص وضع کرده است. | ||
#[[خمس]]: به معنای حق شرعی مالی واجب در درآمدهاست که به اندازه یک پنجم از غنائم جنگی، گنج، معادن، غوص، [[ارباح مکاسب]]، مال مختلط به حرام و زمینی که ذمی از مسلمان خریده است، می‌شود. | #[[خمس]]: به معنای حق شرعی مالی واجب در درآمدهاست که به اندازه یک پنجم از غنائم جنگی، گنج، معادن، غوص، [[ارباح مکاسب]]، مال مختلط به حرام و زمینی که ذمی از مسلمان خریده است، می‌شود. | ||
#[[زکات]]: به معنای حق شرعی مالی متعلق به برخی از سرمایه‌های با نصاب خاص به میزان معین و خاص است. | #[[زکات]]: به معنای حق شرعی مالی متعلق به برخی از سرمایه‌های با نصاب خاص به میزان معین و خاص است. | ||
#[[زکات فطره]]: به معنای مال یا پولی است که پرداخت آن بر مکلفان در هنگام غروب شب عید فطر هر سال واجب می‌شود. | #[[زکات فطره]]: به معنای مال یا پولی است که پرداخت آن بر مکلفان در هنگام غروب شب عید فطر هر سال واجب می‌شود. | ||
# [[جزیه]]: به معنای حق شرعی مالیی است که دولت اسلامی هر ساله از برخی اهل ذمه دریافت می‌کند. | # [[جزیه]]: به معنای حق شرعی مالیی است که دولت اسلامی هر ساله از برخی [[اهل ذمه]] دریافت می‌کند. | ||
#[[عُشر]]: به مالی گفته می‌شود که از تجار غیر مسلمان برای تجارت در سرزمین اسلامی گرفته می‌شود. <ref>غفوری، غفوری،«جستاری در ماهیت‌سنجی وجوهات شرعی در پرتو مالیات اسلامی»، ص۴۴-۴۵.</ref> | #[[عُشر]]: به مالی گفته می‌شود که از تجار غیر مسلمان برای تجارت در سرزمین اسلامی گرفته می‌شود. <ref>غفوری، غفوری،«جستاری در ماهیت‌سنجی وجوهات شرعی در پرتو مالیات اسلامی»، ص۴۴-۴۵.</ref> | ||