خمس: تفاوت میان نسخه‌ها

خمس (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۹ مارس ۲۰۱۸، ساعت ۱۲:۳۲

۱٬۵۳۴ بایت حذف‌شده ، ‏۱۹ مارس ۲۰۱۸

تکمیل و تصحیح منابع.

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Mortezanazarzadeh

@@ خط ۳۰: / خط ۳۰: @@
 |
 {{ستون-شروع|2}}
-* نسل پاک<ref> لتطیب ولادتهم، کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۷.</ref>
+* نسل پاک<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۷.</ref>
-* تقویت دین<ref> امام رضا(ع): الخمس عوننا علی دیننا، حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۳۸.</ref>
+* تقویت دین<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۳۸.</ref>
-* یاری اهل بیت<ref> امام رضا(ع): الخمس عوننا علی دیننا، حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۳۸.</ref>
+* یاری اهل بیت<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۳۸.</ref>
-* پاکی مال<ref> امام صادق(ع): ما ارید بذلک الا ان تطهروا، حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۴۸۴.</ref>
+* پاکی مال<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۴۸۴.</ref>
-* حفظ آبرو در برابر تهدید مخالفان<ref> امام رضا(ع): و ما نبذله و نشتری من اعراضنا ممن نخاف سطوته، حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج ۹، ص۵۳۸.</ref>
+* حفظ آبرو در برابر تهدید مخالفان<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۳۸.</ref>
-* فقر زدائی از فرزندان اهل بیت<ref> امام کاظم(ع): خداوند نیمی از خمس را برای فقر زدائی از بستگان پیامبر که از زکات و صدقات محرومند قرار داد. و جعل للفقراء قرابة الرسول نصف الخمس فاغناهم به عن صدقات الناس... حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج ۹، ص۵۱۴.</ref>
+* فقر زدائی از فرزندان اهل بیت<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۱۴.</ref>
-* کفّاره گناهان و ذخیره قیامت<ref> امام رضا(ع): فان اخراجه... تمحیص ذنوبکم و ما تمهدون لانفسکم لیوم فاقتکم، حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج ۹، ص۵۳۸.</ref>
+* کفّاره گناهان و ذخیره قیامت<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۳۸.</ref>
-* ضمانت بهشت<ref> شخصی نزد امام باقر علیه‌السلام آمد و خمس مال خود را پرداخت، امام فرمود: بر من و پدرم لازم است که بهشت را برای شما ضمانت کنیم. «ضمنت لک علی و علی ابی الجنّة» حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج ۹، ص۵۲۸.</ref>
+* ضمانت بهشت<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۲۸.</ref>
-* دعای امام<ref> امام رضا علیه‌السلام فرمود: خمس، کمک ما بر حفظ مکتب است، سپس فرمود: تا می‌توانید خودتان را از دعای ما محروم نکنید. «ولا تحرموا انفسکم دعاءنا ما قدرتم علیه» حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۳۸.</ref>
+* دعای امام<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۳۸.</ref>
-* کلید رزق<ref> امام رضا علیه‌السلام فرمود: پرداخت خمس کلید رزق شماست. «فان اخراجه مفتاح رزقکم» حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۳۸.</ref>
+* کلید رزق<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۳۸.</ref>
 {{پایان}}
 |-
@@ خط ۴۵: / خط ۴۵: @@
 == پیشینه خمس در سنت اسلامی ==
-بیشتر فقها و [[تفسیر|مفسرین]] [[تشریع]] خمس در اسلام را در سال دوم هجرت، هنگام [[جنگ بدر]] دانسته‌اند. غنیمت‌های فراوان به دست آمده در این جنگ مناقشات و اختلاف نظرهایی را بر سر تقسیم غنایم میان جنگ آوران و گردآورندگان غنایم به دنبال داشت. در عرب پیش از [[اسلام]] قاعده این بود که معمولا فرمانده جنگ یک چهارم غنایم را دریافت می‌کرد.<ref>: خلیل بن احمد، العین، ۱۴۰۹ق، ج ۲، ص۱۳۳.</ref>
+بیشتر فقها و [[تفسیر|مفسرین]] [[تشریع]] خمس در اسلام را در سال دوم هجرت، هنگام [[جنگ بدر]] دانسته‌اند. غنیمت‌های فراوان به دست آمده در این جنگ مناقشات و اختلاف نظرهایی را بر سر تقسیم غنایم میان جنگ آوران و گردآورندگان غنایم به دنبال داشت. در عرب پیش از [[اسلام]] قاعده این بود که معمولا فرمانده جنگ یک چهارم غنایم را دریافت می‌کرد.<ref>فراهیدی، العین، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۱۳۳.</ref>
 با نزول [[آیه انفال]]، همۀ [[انفال]] از آن [[پیامبر(ص)|رسول خدا]] اعلام شد. سپس آیه خمس تملک غنایم را پس از کسر یک پنجم آن به غنیمت گیرندگان اجازه داد. [[محمد بن جریر طبری|طبری]] نخستین دریافت خمس از جانب پیامبر اکرم را به [[غزوه بنی قینقاع]] نسبت داده است. از پیامبر اکرم [[حدیث|احادیث]] و نامه‌های متعددی در زمینۀ خمس نقل شده است. از [[امامان شیعه]] نیز احادیث بسیاری در موضوع خمس نقل شده است که مهم‌ترین مستند احکام فقهی خمس به شمار می‌رود.
-رساله‌ها و آثار متعددی را نیز برخی شاگردان امامان شیعه و نیز فقهای دوران [[غیبت صغری]]، مانند [[حسین بن سعید اهوازی]]، [[علی بن مهزیار اهوازی]]، [[محمد بن اورمه قمی]] و [[محمد بن حسن صفار]] دربارۀ خمس نگاشته‌اند. نگارش رساله و کتاب در این باره و در ادوار بعد نیز مورد توجه [[:رده:فقهای شیعه|فقهای شیعه]] بوده است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج ۱، ص۴۷۲.</ref>
+رساله‌ها و آثار متعددی را نیز برخی شاگردان امامان شیعه و نیز فقهای دوران [[غیبت صغری]]، مانند [[حسین بن سعید اهوازی]]، [[علی بن مهزیار اهوازی]]، [[محمد بن اورمه قمی]] و [[محمد بن حسن صفار]] دربارۀ خمس نگاشته‌اند. نگارش رساله و کتاب در این باره و در ادوار بعد نیز مورد توجه [[:رده:فقهای شیعه|فقهای شیعه]] بوده است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۴۷۲.</ref>
 == احکام خمس ==
@@ خط ۵۵: / خط ۵۵: @@
 در [[آیه خمس]]، به شش گروه که صاحبان خمس هستند اشاره شده است: ۱.خداوند (لِلهِ)، ۲.رسول خدا (لِلرّسولِ)، ۳.ذی القُربی، ۴.یتیمان، ۵.مسکینان، ۶.کسانی که در سفر به فقر گرفتار شده‌اند.
-«ذی القُربی» در لغت به همه خویشاوندان شخص گفته می‌شود ولی با توجه به روایات، منظور از [[ذوی القربی|ذی القربی]] در این آیه امامان [[اهل بیت]] هستند.<ref> حر عاملی، وسائل الشیعه جلد ۹ بحث خمس </ref>
+«ذی القُربی» در لغت به همه خویشاوندان شخص گفته می‌شود ولی با توجه به روایات، منظور از [[ذوی القربی|ذی القربی]] در این آیه امامان [[اهل بیت]] هستند.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، جلد ۹ بحث خمس.</ref>
 :'''سهم امام:''' «سهم خدا» و «سهم پیامبر» و «سهم ذی القربی» مطابق [[روایات]] متعلق به امام جامعه اسلامی (پیامبر یا امام معصوم) بوده و به «سَهم امام» مشهور است که در زمان [[غیبت کبرا]] مراجع تقلید به عنوان نائبان عام [[امام زمان]] آن را دریافت کرده و در اموری که مطابق تاریخ و روایات، خود [[اهل بیت]] صرف می‌کردند هزینه می‌کنند.{{مدرک}}
 :'''سهم سادات:''' بحث دیگر اين است که در آيه شريفه، آيا مراد از «يتامی»، «مساكين» و «ابن السبيل» مطلق اين افراد هستند؛ يعني هر كسي كه عنوان يتيم، يا مسكين و يا ابن السبيل بر او صدق کند؟ و يا اين كه مراد، خصوص يتيمان و مساکین و در راه ماندگان از نزدیکان پیامبر ‌و آل رسول است؟
-علمای امامیه قائل‌اند: مراد، يتيمان، مستمندان، و در راه ماندگان از [[بنی هاشم|بنی‌هاشم‌اند]].<ref>فاضل لنکرانی، خمس، انفال، فيء در قرآن کريم، ص۹۲</ref> از این رو، این بخش را «[[سهم سادات]]» می‌نامند.
+علمای امامیه قائل‌اند: مراد، يتيمان، مستمندان، و در راه ماندگان از [[بنی هاشم|بنی‌هاشم‌اند]].<ref>فاضل لنکرانی، خمس، ۱۳۹۲ش، ص۹۲.</ref> از این رو، این بخش را «[[سهم سادات]]» می‌نامند.
 با توجه به تقسیم مصرف خمس به دو بخش عمده «[[سهم امام]]» و «سهم سادات»، گاهی از خمس با عبارت «سَهْمَین» یاد می‌شود.
@@ خط ۸۶: / خط ۸۶: @@
 ===سال خمسی===
 {{اصلی|سال خمسی}}
-هر فرد [[بلوغ|بالغی]] لازم است روزی را برای محاسبه سال خمسی خود قرار دهد. برخی مراجع تقلید آغاز سال خمسی را اولین مالی که به انسان می‌رسد(هدیه، حقوق،...) می‌دانند، برخی دیگر اولین درآمد و برخی اولین روز آغاز کار.<ref> توضیح المسائل مراجع، م۱۷۵۲ و م۱۷۵۳ </ref> هنگامی که از آغاز سال خمسی یک سال گذشت، آن روز وقت حساب سال است. کیفیت اجمالی محاسبه خمس به [[فتوا|فتوای]] بیشتر مراجع چنین است:
+هر فرد [[بلوغ|بالغی]] لازم است روزی را برای محاسبه سال خمسی خود قرار دهد. برخی مراجع تقلید آغاز سال خمسی را اولین مالی که به انسان می‌رسد(هدیه، حقوق،...) می‌دانند، برخی دیگر اولین درآمد و برخی اولین روز آغاز کار.<ref> توضیح المسائل مراجع، ۱۳۷۵ش، م۱۷۵۲-۱۷۵۳ </ref> هنگامی که از آغاز سال خمسی یک سال گذشت، آن روز وقت حساب سال است. کیفیت اجمالی محاسبه خمس به [[فتوا|فتوای]] بیشتر مراجع چنین است:
-چیزهایی که برای خوراک و مانند آن مورد استفاده قرار می‌گیرد و عین آن از بین می‌رود (مانند خوراکیها، مواد شوینده،...) چنانچه تا آخر سال خمسی زیاد بیاید باید خمس (یک پنجم) آن را به قیمت روز بپردازند و چیزهایی از مخارج زندگی که مورد نیاز انسان است و با استفاده از بین نمی‌رود (مانند فرش، یخچال، وسیله نقلیه و...) اگر آنها را از درآمد بین سال تهیه کرده هر چند سال هم بر آنها بگذرد خمس به آنها تعلق نمی‌گیرد مگر این که نیازش از آن برطرف شود، اما اگر اصل این وسائل را از درآمد آخر سال که خمس آن داده نشده تهیه کرده  باید خمس آن را بپردازد.<ref> استفتاآت امام خمینی، ج ۱، س ۱۹۷ و ۱۹۱ و ۱۸۴ و ۱۲۰ و ۱۲۱ - اجوبة الاستفتاآت، س ۹۰۶ و ۹۰۹ و ۹۱۲ و ۸۵۱ تا ۸۵۳ - العروة الوثقی، ج ۲، باب الخمس، م ۶۷ </ref>
+چیزهایی که برای خوراک و مانند آن مورد استفاده قرار می‌گیرد و عین آن از بین می‌رود (مانند خوراکیها، مواد شوینده،...) چنانچه تا آخر سال خمسی زیاد بیاید باید خمس (یک پنجم) آن را به قیمت روز بپردازند و چیزهایی از مخارج زندگی که مورد نیاز انسان است و با استفاده از بین نمی‌رود (مانند فرش، یخچال، وسیله نقلیه و...) اگر آنها را از درآمد بین سال تهیه کرده هر چند سال هم بر آنها بگذرد خمس به آنها تعلق نمی‌گیرد مگر این که نیازش از آن برطرف شود، اما اگر اصل این وسائل را از درآمد آخر سال که خمس آن داده نشده تهیه کرده  باید خمس آن را بپردازد.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل، دفتر نشر اسلامی، ج۱، س ۱۹۷ و ۱۹۱ و ۱۸۴ و ۱۲۰ و ۱۲۱؛ خامنه ای، اجوبة الاستفتائات، ۱۳۹۱ش، س ۹۰۶ و ۹۰۹ و ۹۱۲ و ۸۵۱ تا ۸۵۳ ؛ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، باب الخمس، م ۶۷.</ref>
 ===چند نکته در احکام خمس===
-* کسی که شغل ندارد، اگر اتفاقاً معامله‌ای کند و سودی ببرد - بعد از آنکه یک سال از وقتی که فایده برده، بگذرد - باید خمس مقداری را که از خرج سالش زیاد آمده بدهد.<ref> توضیح المسائل مراجع، م ۱۷۶۵؛ نوری، توضیح المسائل، م ۱۷۶۱؛ وحید، توضیح المسائل، م ۱۷۷۳ </ref>
+* کسی که شغل ندارد، اگر اتفاقاً معامله‌ای کند و سودی ببرد - بعد از آنکه یک سال از وقتی که فایده برده، بگذرد - باید خمس مقداری را که از خرج سالش زیاد آمده بدهد.<ref> توضیح المسائل مراجع، ۱۳۷۵ش، م ۱۷۶۵؛ نوری، توضیح المسائل، ۱۳۷۵ش، م ۱۷۶۱؛ وحید، توضیح المسائل، ۱۴۱۹ق، م ۱۷۷۳ </ref>
 * درباره خمس بعضی از درآمدها (مانند: هدیه، جایزه بانکی و...) میان مراجع تقلید اختلاف نظر است.
 * چنانچه در هزینۀ سالانه خود زیاده‌روی کرده باشد خمس آن بخش را نیز باید بپردازد.
@@ خط ۹۸: / خط ۹۸: @@
 ===دست گردان کردن خمس===
-در مواردی ممکن است شخص در زمان پرداخت خمس خود نتواند همه یا بخشی از آن را بپردازد، از طرف دیگر استفاده از اموالی که به آنها خمس تعلق گرفته نیز ممنوع است، در اینجا مرجع تقلید یا نماینده او می‌تواند با توجه به شرایطی که شخص در آن قرار دارد خمس او را دریافت کند تا با پرداخت خمس، شخص وظیفه دینی خود را انجام داده باشد و بتواند در اموال خود تصرف [[حلال]] کند و سپس همه یا بخشی از خمس دریافت شده را به عنوان [[قرض]] به خود او بازمی‌گرداند تا پس از رفع مشکل آن قرض را بازپس دهد، به این عمل «دست گردان» کردن می‌گویند.<ref>آیت الله خامنه‏ اى، اجوبةالاستفتات، س 924 و مجمع المسائل، ج۱، ص۳۶۴</ref>
+در مواردی ممکن است شخص در زمان پرداخت خمس خود نتواند همه یا بخشی از آن را بپردازد، از طرف دیگر استفاده از اموالی که به آنها خمس تعلق گرفته نیز ممنوع است، در اینجا مرجع تقلید یا نماینده او می‌تواند با توجه به شرایطی که شخص در آن قرار دارد خمس او را دریافت کند تا با پرداخت خمس، شخص وظیفه دینی خود را انجام داده باشد و بتواند در اموال خود تصرف [[حلال]] کند و سپس همه یا بخشی از خمس دریافت شده را به عنوان [[قرض]] به خود او بازمی‌گرداند تا پس از رفع مشکل آن قرض را بازپس دهد، به این عمل «دست گردان» کردن می‌گویند.<ref>خامنه‏ اى، اجوبةالاستفتات، ۱۳۹۱ش، س ۹۲۴.</ref>
 == وجوب خمس مازاد درآمد ==
-از جمله مناقشاتی که پیرامون خمس مازاد درآمد (ارباح مکاسب) شکل گرفته است آن است که در منابع تاریخی و حدیثی تا زمان [[امام باقر(ع)]] و [[امام صادق]](ع) گزارش‌های دریافت خمس به گستردگی گزارش‌های دریافت زکات نقل نشده است. این اشکال پاسخ‌های دامنه دار و تفصیلی را از سوی فقهای قائل به وجوب خمس ارباح مکاسب به همراه داشته است. مضمون پاسخ  فقها آن است که ادلۀ خمس به ویژه تعابیر احادیث به خوبی نشان می‌دهد که وجوب خمس حکمی کلی، قانونی و ثابت است که اختصاص به زمان معینی ندارد.<ref> مکارم شیرازی، ناصر، انوارالفقاهه، کتاب الخمس و الانفال، ص۲۹۱-۲۹۲</ref> مدافعان قول به تعلق خمس به ارباح مکاسب همچنین مدعی شده‌اند که اگر فقرای [[بنی هاشم]] از خمس ارباح مکاسب محروم باشند، با توجه به اختصاص یافتن [[زکات]] به غیر بنی هاشم، راهی برای تأمین زندگی آن‌ها وجود نخواهد داشت.<ref>بروجردی،مرتضی، المستند فی شرح عروة الوثقی ص۲۰۰-۲۰۱</ref>
+از جمله مناقشاتی که پیرامون خمس مازاد درآمد (ارباح مکاسب) شکل گرفته است آن است که در منابع تاریخی و حدیثی تا زمان [[امام باقر(ع)]] و [[امام صادق]](ع) گزارش‌های دریافت خمس به گستردگی گزارش‌های دریافت زکات نقل نشده است. این اشکال پاسخ‌های دامنه دار و تفصیلی را از سوی فقهای قائل به وجوب خمس ارباح مکاسب به همراه داشته است. مضمون پاسخ  فقها آن است که ادلۀ خمس به ویژه تعابیر احادیث به خوبی نشان می‌دهد که وجوب خمس حکمی کلی، قانونی و ثابت است که اختصاص به زمان معینی ندارد.<ref> مکارم شیرازی، انوار الفقاهه، ۱۴۱۶ق، ص۲۹۱-۲۹۲</ref> مدافعان قول به تعلق خمس به ارباح مکاسب همچنین مدعی شده‌اند که اگر فقرای [[بنی هاشم]] از خمس ارباح مکاسب محروم باشند، با توجه به اختصاص یافتن [[زکات]] به غیر بنی هاشم، راهی برای تأمین زندگی آن‌ها وجود نخواهد داشت.<ref>بروجردی، المستند فی شرح عروة الوثقی، ۱۴۲۱ق، ص۲۰۰-۲۰۱</ref>
 == خمس در زمان غیبت==
-یکی از مباحث خمس، چگونگی حکم خمس در زمان [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت امام معصوم]] است. نظر مشهور فقهای معاصر آن است که [[سهم امام]] در زمان [[غیبت امام زمان|غیبت]] در مواردی مصرف شود که مرجع تقلید علم یا ظن معتبر دارد که اگر امام معصوم ظاهر باشد، آن را در همان موارد به کار می‌برد، همچون تقویت اسلام و [[حوزه علمیه|حوزه های علمیه]]، تبلیغ اسلام، بنای [[مسجد|مساجد]] در موارد لزوم، امور کتابخانه‌ها و مدارس، رسیدگی به مستمندان و به عبارتی همۀ امور خیر به ترتیب اولویت و اهمیت دینی آنها.<ref> بروجردی،مرتضی، المستند فی شرح عروة الوثقی، ص۳۳۰؛ مکارم شیرازی، ناصر، انوارالفقاهه، کتاب الخمس و الانفال، ص۴۸۳</ref> در گذشته، اقوال غیرمشهوری نیز درباره خمس وجود داشته است؛ مانند ساقط شدن خمس،<ref> فیض کاشانی، الوافی، ج ۱۰، ص۳۴۴</ref> وجوب کنار گذاشتن سهم امام<ref>مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۶.</ref> و وجوب دفن خمس<ref>نراقی،  مستند الشیعه فی احکام اشریعه، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۱۲۸.</ref>
+یکی از مباحث خمس، چگونگی حکم خمس در زمان [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت امام معصوم]] است. نظر مشهور فقهای معاصر آن است که [[سهم امام]] در زمان [[غیبت امام زمان|غیبت]] در مواردی مصرف شود که مرجع تقلید علم یا ظن معتبر دارد که اگر امام معصوم ظاهر باشد، آن را در همان موارد به کار می‌برد، همچون تقویت اسلام و [[حوزه علمیه|حوزه های علمیه]]، تبلیغ اسلام، بنای [[مسجد|مساجد]] در موارد لزوم، امور کتابخانه‌ها و مدارس، رسیدگی به مستمندان و به عبارتی همۀ امور خیر به ترتیب اولویت و اهمیت دینی آنها.<ref> بروجردی، المستند فی شرح عروة الوثقی، ۱۴۲۱ق، ص۳۳۰؛ مکارم شیرازی، انوار الفقاهه، ۱۴۱۶ق، ص۴۸۳</ref> در گذشته، اقوال غیرمشهوری نیز درباره خمس وجود داشته است؛ مانند ساقط شدن خمس،<ref> فیض کاشانی، الوافی، ۱۴۰۶ق، ج۱۰، ص۳۴۴</ref> وجوب کنار گذاشتن سهم امام<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۶.</ref> و وجوب دفن خمس<ref>نراقی، مستند الشیعه فی احکام اشریعه، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۱۲۸.</ref>
-دربارۀ [[سهم سادات]] در زمان [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] نیز مشهور فقها قائل به وجوب پرداخت سهم آنان هستند؛ اما تعداد کمی نیز قائل به مباح‌بودن خمس برای شیعیان و ساقط شدن وجوب آن هستند. این قول را در اصطلاح قول به تحلیل خمس می‌نامند.<ref> مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۵؛ بحرانی،الحدائق الناظره فی احکام العترة الطاهرة، ج ۱۲، ص۴۳۹</ref> از دیگر آراء غیر مشهور فقهی شیعه دربارۀ سهم سادات در زمان غیبت می‌توان به قول به وجوب دفن خمس تا زمان [[ظهور]] امام(ع) و نیز وجوب حفظ خمس و وصیت کردن به نگهداری آن اشاره کرد.
+دربارۀ [[سهم سادات]] در زمان [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] نیز مشهور فقها قائل به وجوب پرداخت سهم آنان هستند؛ اما تعداد کمی نیز قائل به مباح‌بودن خمس برای شیعیان و ساقط شدن وجوب آن هستند. این قول را در اصطلاح قول به تحلیل خمس می‌نامند.<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۵؛ بحرانی،الحدائق الناظره، ۱۴۰۵ق، ج۱۲، ص۴۳۹</ref> از دیگر آراء غیر مشهور فقهی شیعه دربارۀ سهم سادات در زمان غیبت می‌توان به قول به وجوب دفن خمس تا زمان [[ظهور]] امام(ع) و نیز وجوب حفظ خمس و وصیت کردن به نگهداری آن اشاره کرد.
 == خمس و مالیات ==
@@ خط ۱۱۴: / خط ۱۱۴: @@
 == خمس در فقه اهل سنت ==
-موضوع خمس در منابع فقهی [[اهل سنت]] عمدتا در بخش تقسیم غنایم جنگی در ذیل مبحث [[جهاد]] مطرح شده است. فقهای اهل سنت همچون فقیهان شیعه با استناد به آیۀ خمس و [[حدیث متواتر|احادیث متواتر]]، در وجوب پرداخت خمس اتفاق نظر دارند. اختلاف نظر میان آنان در موارد وجوب خمس و نیز مصارف آن است. در میان [[مذاهب اهل سنت]] مهم‌ترین موارد وجوب خمس، غنایم جنگی است. مستند اصلی آنان آیۀ خمس است که [[شأن نزول]] آن بر پایۀ تفاسیر به جنگ بدر باز می‌گردد. با این حال فقهای اهل سنت گنج را نیز با شرایطی خاص از جمله موارد وجوب خمس دانسته‌اند. در باب وجوب خمس در [[فیء]] و نیز در مواردی همچون انواع معادن و یا خرید زمین از [[مسلمان]] توسط [[ذمی]] میان فقهای اهل سنت اختلاف نظر وجود دارد.<ref>ابن رشد، بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۱۳-۳۱۴.</ref>
+موضوع خمس در منابع فقهی [[اهل سنت]] عمدتا در بخش تقسیم غنایم جنگی در ذیل مبحث [[جهاد]] مطرح شده است. فقهای اهل سنت همچون فقیهان شیعه با استناد به آیۀ خمس و [[حدیث متواتر|احادیث متواتر]]، در وجوب پرداخت خمس اتفاق نظر دارند. اختلاف نظر میان آنان در موارد وجوب خمس و نیز مصارف آن است. در میان [[مذاهب اهل سنت]] مهم‌ترین موارد وجوب خمس، غنایم جنگی است. مستند اصلی آنان آیۀ خمس است که [[شأن نزول]] آن بر پایۀ تفاسیر به جنگ بدر باز می‌گردد. با این حال فقهای اهل سنت گنج را نیز با شرایطی خاص از جمله موارد وجوب خمس دانسته‌اند. در باب وجوب خمس در [[فیء]] و نیز در مواردی همچون انواع معادن و یا خرید زمین از [[مسلمان]] توسط [[ذمی]] میان فقهای اهل سنت اختلاف نظر وجود دارد.<ref>ابن رشد، بدایة المجتهد، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۱۳-۳۱۴.</ref>
 ==جُستارهای وابسته==
@@ خط ۱۲۷: / خط ۱۲۷: @@
 {{منابع}}
 {{ستون|2}}
-* ابن رشد، بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، بیروت، چاپ خالد عطار، ۱۴۱۵ق.
+* ابن رشد، بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، بیروت، تصحیح خالد عطار، بی نا، ۱۴۱۵ق.
-* ابن زهره حلبی، حمزة بن علی، غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع. قم، موسسه امام صادق، ۱۴۱۷ق.
+* آقا بزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، قم، بی نا، ۱۴۰۳ق.
-* آقا بزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، قم، چاپ علینقی منزوی و احمد منزوی، ۱۴۰۳ق.
+* امام خمینی، سید روح‌ الله، توضیح المسائل، قم، دفتر نشر اسلامی، بی نا.
 * بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناظره فی احکام العترة الطاهرة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۵ق.
-* بروجردی،مرتضی، المستند فی شرح عروة الوثقی (الخمس) در موسوعة الامام الخوئی ج۲۵، قم، موسسة احیاء آثار الامام الاخوئی، ۱۴۲۱ق.
+* بروجردی، مرتضی، المستند فی شرح عروة الوثقی، تقریرات درس آیت الله خوئی، قم، موسسة احیاء آثار الامام الاخوئی، ۱۴۲۱ق.
-* توضیح السمائل مراجع، به کوشش سید محمدحسن بنی‌هاشمی، قم، دفتر نشر اسلامی.
+* توضیح المسائل مراجع، به کوشش سید محمد حسن بنی‌ هاشمی، قم، دفتر نشر اسلامی، ۱۳۷۵ش.
 * حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۰۹ق.
-* خامنه‌ای، سید علی، اجوبة الاستفتاءات.
+* خامنه‌ای، سید علی، اجوبة الاستفتاءات، قم، انتشارات زمزم هدایت، ۱۳۹۱ق.
-* خلیل بن احمد، العین، قم، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، ۱۴۰۹.
+* فاضل لنکرانی، محمدجواد، خمس انفال و فیء در قرآن کریم، تنظیم سید جواد حسینی خواه، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، ۱۳۹۲ش.
-* خمینی (امام)، سید روح‌الله، استفتاءات، قم، دفتر نشر اسلامی.
+* فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، تصحیح مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم، دار الهجره ۱۴۰۵ق.
-* خویی، سید ابوالقاسم، منهاج الصالحین، قم، ۱۴۱۰ق.
-* طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم، موسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۷ق.
-* فاضل لنکرانی، محمدجواد، خمس انفال و فیء در قرآن کریم، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، ۱۳۹۲ق.
 * فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، الوافی، اصفهان، کتابخانه امیر المومنین، ۱۴۰۶ق.
-* مفید، محمد بن محمد، المقنعه، قم، ۱۴۱۰ق.
+* مفید، محمد بن محمد، المقنعه، قم، دفتر نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق.
 * مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهه کتاب الخمس و الانفال، قم، مدرسة الامام علی بن ابیطالب، ۱۴۱۶ق.
 * کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
-* نراقی، احمد بن محمدمهدی، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۱۵ق.
+* نراقی، احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۱۵ق.
-* نوری همدانی، حسین، رساله توضیح المسائل، قم.
+* نوری همدانی، حسین، رساله توضیح المسائل، قم، مؤسسه مهدی موعود، ۱۳۷۵ش.
-* وحید خراسانی، حسین، رساله توضیح السمائل، قم.
+* وحید خراسانی، حسین، رساله توضیح السمائل، قم، مدرسة باقر العلوم، ۱۴۱۹ق.
 * یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی. بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۹ق.
 {{پایان}}