کاربر ناشناس
سید کاظم رشتی: تفاوت میان نسخهها
جز
←حیات علمی
imported>Sama جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Sama جز (←حیات علمی) |
||
خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
در باب معاد که از آراء پرمناقشه احسایی بود، کوشید تا رأی خاص او را در پرتو اعتقاد به جسمانی بودن معاد، تأویل و تفسیر کند.<ref>رک: شرح القصیدة، ص ۱۲۸؛ کشف الحق، ص ۱۲۷-۱۲۸؛ دلیل المتحیرین، ص ۶۶-۶۹</ref> | در باب معاد که از آراء پرمناقشه احسایی بود، کوشید تا رأی خاص او را در پرتو اعتقاد به جسمانی بودن معاد، تأویل و تفسیر کند.<ref>رک: شرح القصیدة، ص ۱۲۸؛ کشف الحق، ص ۱۲۷-۱۲۸؛ دلیل المتحیرین، ص ۶۶-۶۹</ref> | ||
رشتی به پیروی از عقیده خاص استادش، جایگاهی از سببیت و قیومیت را به پیامبر نسبت میدهد.<ref> شرح القصیدة، ص ۲۸۱</ref> و اهل بیت علیهم السلام را وارثان شئون آن حضرت در اکوان و اعیان و همه قوای ظاهر و باطن در مراتب مختلف تکوین به شمار می آورد.<ref> شرح القصیدة، ص ۶۵-۶۶</ref> از دیدگاه او، در انتقال این ولایت تفاوتی میان تشریع و تکوین نیست،<ref>شرح الخطبة الطتنجیة، ص ۱۸</ref> همچنانکه صاحب این مقام از ید مبسوطی در تخصیص نعمتها و تقدیر امور خلایق برخوردار است.<ref>شرح الخطبة الطتنجیة، ص ۱۴۰،۱۴۹؛ همو شرح القصیدة، ص ۳۰۴-۳۰۵</ref> | رشتی به پیروی از عقیده خاص استادش، جایگاهی از سببیت و قیومیت را به پیامبر نسبت میدهد.<ref> شرح القصیدة، ص ۲۸۱</ref> و اهل بیت علیهم السلام را وارثان شئون آن حضرت در اکوان و اعیان و همه قوای ظاهر و باطن در مراتب مختلف تکوین به شمار می آورد.<ref> شرح القصیدة، ص ۶۵-۶۶</ref> از دیدگاه او، در انتقال این ولایت تفاوتی میان تشریع و تکوین نیست،<ref>شرح الخطبة الطتنجیة، ص ۱۸</ref> همچنانکه صاحب این مقام از ید مبسوطی در تخصیص نعمتها و تقدیر امور خلایق برخوردار است.<ref>شرح الخطبة الطتنجیة، ص ۱۴۰،۱۴۹؛ همو شرح القصیدة، ص ۳۰۴-۳۰۵</ref> | ||
اعتقاد به ضرورت حضور ناطقی در هر عصر که نخستین بار شیخ احمد احسایی <ref>۱۳۵۵ش، ج ۳، ص ۱۵۰-۱۵۱</ref> به آن اشاره هایی کرده بود، در آثار سید کاظم رشتی صراحت بیشتری می یابد. وی مراتبی از برگزیدگان خداوند را، با تعابیری مناسب اندیشه تصوف، برمیشمارد که طبقه ای از ایشان در دوران غیبت امام، حامل علوم و اسرار او و نیز واسطه فیض میان او و سایر مردم اند.<ref>رشتی، مجموعة الرسائل، ج ۲، ص ۷۹-۸۰</ref> | اعتقاد به ضرورت حضور ناطقی در هر عصر که نخستین بار شیخ احمد احسایی <ref>۱۳۵۵ش، ج ۳، ص ۱۵۰-۱۵۱</ref> به آن اشاره هایی کرده بود، در آثار سید کاظم رشتی صراحت بیشتری می یابد. وی مراتبی از برگزیدگان خداوند را، با تعابیری مناسب اندیشه تصوف، برمیشمارد که طبقه ای از ایشان در دوران غیبت امام، حامل علوم و اسرار او و نیز واسطه فیض میان او و سایر مردم اند.<ref>رشتی، مجموعة الرسائل، ج ۲، ص ۷۹-۸۰</ref> | ||
در شرح القصیده او، بر اساس روایتی درباره ظهور سرآمدی در رأس هر سده، شیخ احسایی با تأویل اسم احمد، به تلویح، صاحب ریاست سده سیزدهم و مبین احکام ظاهری و باطنی معرفی شده است.<ref>شرح القصیده، ص ۲۹۷۰۲۹۸</ref> | |||
تأکید بر حضور نایب خاص در عصر غیبت امام عصر، واکنش برخی علما را برانگیخت و او را به نوعی انحراف از اصول تشیع متهم کردند.<ref>جاپلقی بروجردی، ص ۵۷؛ آل کاشف الغطاء، ۱۳۴۵، ص ۱۸</ref> | |||
آراء و اندیشه های سید کاظم، زمینه ساز تحولات دینی-سیاسی در عراق و ایران شد و چنین می نماید که اوضاع اجتماعی عراق آن روز،که از یک سو، گرفتار استبداد حاکمان عثمانی بود و از سوی دیگر، وضع خاص پیروان سید کاظم که بر اثر نزاعهای فرقه ای در معرض تهدید و تکفیر قرار داشتند آنان را به ظهور امام منجی برای اصلاح امور امیدوارتر می ساخت. پافشاری سید کاظم بر نزدیک بودن ظهور موعود و اینکه او شاید از همین رو جانشینی برای خود برنگزیده بود. <ref>نبیل زرندی، ص ۲۵-۲۶</ref> زمینه را برای ادعای بابیت سید علی محمد شیرازی معروف به باب هموار ساخت و نخستین گروندگان به او همین گروه از شیخیه بودند. بابیان و سپس بهائیان میپنداشتند که خود سید کاظم در نوشته ها و گفته هایش به ظهور باب و بهاء الله اشاره کرده است. <ref>حاجی میرزاجانی کاشانی، ص ۱۰۳؛ نبیل زرندی، ص ۳۳؛ آیتی، ج ۱، ص ۳۴، ۳۷</ref> | |||
برخورداری رشتی از حوزه نافذ درس و ارشاد و وضع خاص شیخیه در دوران پس از او موجب شده است که در میان انتساب برخی شاگردان به او، آشفتگیهایی رخ دهد. از میان کسانی که بر شاگردی آنها نزد وی میتوان صحه گذارد، این عده در خور ذکرند: | |||
* ملاحسن گوهر قراچه داغی (متوفی ۱۲۶۶)، وصی سید کاظم و جانشین او در کربلا<ref>گوهر، ص ۱۳۹-۱۴۱، مقدمه اسکوئی حائری، ص ۴</ref> | |||
* میرزا حسن دهلوی عظیم آبادی (متوفی ۱۲۶۰) عامل مهم ترویج افکار شیخیه در بلاد هند <ref>کرمانی، ص ۱۸؛ حسنی لکهنوی، ج ۷، ص ۱۳۴-۱۳۵؛ آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۳، ج ۶، ص ۳۸۴-۳۸۶؛ همو، ۱۴۰۴، قسم ۲، ص ۳۰۷-۳۰۸</ref> | |||
* حاج محمد کریم خان کرمانی<ref>رضوی شریف، ص ۲۳-۲۴، ۲۶-۲۹؛ مدرسی چهاردهی، ص ۲۵</ref> | |||
* میرزا محمدحسین محیط کرمانی <ref>اعتضادالسلطنه، توضیحات نوائی، ص ۱۷۶؛ آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۳، ج ۵، ص ۲۰۸</ref> | |||
* میرزا محمدشفیع ثقة الاسلام تبریزی (متوفی ۱۳۰۱) حد میرزا علی ثقة الاسلام تبریزی<ref> حسینی اشکوری، ج ۳، ص ۲۶۹-۲۷۰</ref> | |||
* میرزا حسین بن محمد تبریزی، برادر میرزا محمدتقی حجة الاسلام نیر <ref> حسینی اشکوری، ج ۱، ص ۳۰۲؛ مدرسی چهاردهی، ص ۱۱۶</ref> | |||
==اساتید و مشایخ== | ==اساتید و مشایخ== |