کاربر ناشناس
ماوراء النهر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تغییر جزئی برای تغییر جعبه ناوبری
Ahmadnazem (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Hasaninasab جز (تغییر جزئی برای تغییر جعبه ناوبری) |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
منطقه ماوراء النهر از مناطق بسیار مهم منطقه‌ای به حساب می‌آمد و از آن جهت که دروازه هجوم اقوام گوناگون به سرزمین‌های اسلامی به خصوص [[ایران]] بوده است از اهمیت فراوانی برخوردار است.<ref> اروجی، ساخت دفاع شهری ماوراءالنهر در قرون نخستین اسلامی (با تأکید بر بخارا و سمرقند)، ۱۳۹۲ش، ص۲۰.</ref> در این منطقه بعد از ظهور [[اسلام]] حکومت‌های مستقل و نیمه مستقل فراوانی شکل گرفت که برخی از آنان در گسترش علم و فرهنگ و تمدن اسلامی نقش به سزایی داشتند که در این زمینه می‌توان به حکومت [[سامانیان]] اشاره نمود.<ref> برای اطلاعات بیشتر رجوع کن به: ناجی، فرهنگ و تمدن اسلامی در قلمرو سامانیان، ۱۳۸۶ش، ص۵۲۳. </ref> | منطقه ماوراء النهر از مناطق بسیار مهم منطقه‌ای به حساب می‌آمد و از آن جهت که دروازه هجوم اقوام گوناگون به سرزمین‌های اسلامی به خصوص [[ایران]] بوده است از اهمیت فراوانی برخوردار است.<ref> اروجی، ساخت دفاع شهری ماوراءالنهر در قرون نخستین اسلامی (با تأکید بر بخارا و سمرقند)، ۱۳۹۲ش، ص۲۰.</ref> در این منطقه بعد از ظهور [[اسلام]] حکومت‌های مستقل و نیمه مستقل فراوانی شکل گرفت که برخی از آنان در گسترش علم و فرهنگ و تمدن اسلامی نقش به سزایی داشتند که در این زمینه می‌توان به حکومت [[سامانیان]] اشاره نمود.<ref> برای اطلاعات بیشتر رجوع کن به: ناجی، فرهنگ و تمدن اسلامی در قلمرو سامانیان، ۱۳۸۶ش، ص۵۲۳. </ref> | ||
بعد از سامانیان ترکان ماوراء النهر که از قدرت بسیار زیادی در این منطقه برخوردار بودند،<ref> برای اطلاعات بیشتر در ارتباط با روند قدرت گیری ترکان رجوع | بعد از سامانیان ترکان ماوراء النهر که از قدرت بسیار زیادی در این منطقه برخوردار بودند،<ref> برای اطلاعات بیشتر در ارتباط با روند قدرت گیری ترکان رجوع کنید به: پرگاری، روند قدرت گیری ترکان در تاریخ ایران، تابستان۱۳۸۱ش. </ref> حکومت را در این منطقه به دست گرفتند.<ref> فروزانی، قراخانیان بنیانگذاران نخستین سلسله ترک مسلمان در فرارود، ۱۳۸۹ش، ص۱.</ref> [[قراخانیان]] نخستین خاندان ترک [[مسلمان]] بودند که توانستند بعد از سامانیان قدرت را به دست بگیرند.<ref> فروزانی، قراخانیان بنیانگذاران نخستین سلسله ترک مسلمان در فرارود، ۱۳۸۹ش، ص۱، ۱۳۸۹ش.</ref> اهمیت قدرت‌یابی قراخانیان از آن جهت بود که توانست زمینه کوچ‌های پی‌درپی بسیاری از ترکان را به منطقه ماوراءالنهر فراهم کند و ساختار جمعیتی منطقه را متحول و اکثریت جامعه را به خود اختصاص دهند.<ref> فروزانی، قراخانیان بنیانگذاران نخستین سلسله ترک مسلمان در فرارود، ۱۳۸۹ش، ص۱-۲.</ref> از دیگر خاندان‌های ترک که قدرت را در این منطقه به دست گرفتند [[غزنویان]] بودند.<ref>برای اطلاعات بیشتر در ارتباط با غزنویان رجوع کن به کیلفورد باثورث، ادموند، تاریخ غزنویان، ۱۳۷۲ش.</ref> همچنین [[سلجوقیان]] ترک که با شکست غزنویان تا مدت‌ها در این منطقه حکومت کردند.<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کن به: حلمی، دولت سلجوقیان، ۱۳۸۴ش.</ref> | ||
در سال [[سال ۶۱۶ هجری قمری|۶۱۶ق]] [[مغول]] از طریق ماوراء النهر به سرزمین‌های اسلامی هجوم آورد و در مرحله اول با شکست [[خوارزمشاهیان]]<ref> خلعتبری، تاریخ خوارزمشاهیان، ۱۳۸۰ش، ص۱۱۱-۱۲۵.</ref> و فتح ماوراء النهر وارد سرزمین‌های اسلامی شد و [[مسلمانان]] زیادی توسط آنان کشته شدند و شهرها یکی پس از دیگری توسط آنها تخریب و غارت شد.<ref> اقبال آشتیانی، تاریخ مغول، ۱۳۸۷ش.</ref> هر چند این ناحیه نخستین کانون مبارزه با مغولان بود<ref> گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۲.</ref> و مردم ماوراء النهر مبارزات فراوانی را با مغولان انجام دادند؛<ref> برای اطلاعات بیشتر رجوع کن به: بایمتف، مبارزات مردم ماوراء النهر در برابر بیداد مغولان، ۱۳۷۹ش.</ref> اما تا مدت‌ها بر این منطقه حکم راندند؛<ref> برای اطلاعات بیشتر رجوع کن به: اقبال آشتیانی، تاریخ مغول، ۱۳۸۷ش.</ref> لذا بعد از آن هیچگاه نتوانست به عنوان یک پایگاه و مرکز علمی و فرهنگی قد علم کند.<ref> گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۳.</ref> | |||
بعد از حکومت مغولان می‌توان به حکومت [[تیموریان]] اشاره نمود که در این دوره، ماوراء النهر جان تازه‌ای یافت و دوباره مرکز علمی و فرهنگی ایران شد که به آن رنسانس عصر تیموری نیز اطلاق شده است.<ref> گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۳.</ref> از دیگر حکومت‌هایی که در این منطقه به حکومت رسیدند و زمینه را برای جدایی کامل ماوراء النهر از ایران و فرهنگ و تمدن آن فراهم آوردند حکومت شیبانیان یا [[ازبکان]] بود که در تقابل با حکومت [[صفوی]] قرار داشت.<ref>قطغان، مسخر البلاد «تاریخ شیبانیان»، ۱۳۸۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۳، ۱۳۸۵ش. </ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۳: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن حوقل، محمد، صورة الأرض، بیروت، دارالصادر، ۱۹۳۸م. | * ابن حوقل، محمد، صورة الأرض، بیروت، دارالصادر، ۱۹۳۸م. | ||
* ابن عبد الحق بغدادی، صفی الدین عبد المومن، مراصد الإطلاع علی أسماء الأمکنة و البقاع، | * ابن عبد الحق بغدادی، صفی الدین عبد المومن، مراصد الإطلاع علی أسماء الأمکنة و البقاع، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق. | ||
* ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست لابن الندیم، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا. | * ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست لابن الندیم، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا. | ||
* اروجی، فاطمه، جواد علیپور، ساخت دفاع شهری ماوراءالنهر در قرون نخستین اسلامی (با تأکید بر بخارا و سمرقند)، پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، سال دوم، شماره دوم، پاییز و زمستان۱۳۹۲ش. | * اروجی، فاطمه، جواد علیپور، ساخت دفاع شهری ماوراءالنهر در قرون نخستین اسلامی (با تأکید بر بخارا و سمرقند)، پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، سال دوم، شماره دوم، پاییز و زمستان۱۳۹۲ش. | ||
| خط ۱۰۰: | خط ۱۰۳: | ||
* یاقوت حموی، یاقوت بن عبد الله، معجم البلدان، بیروت،دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م. | * یاقوت حموی، یاقوت بن عبد الله، معجم البلدان، بیروت،دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{آسیای مرکزی}} | {{آسیای مرکزی}} | ||
[[رده:جغرافیای اسلام]] | [[رده:جغرافیای اسلام]] | ||