کاربر ناشناس
ناصرالدین شاه قاجار: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اصلاح شناسه، بهبود برخی پاراگرافها و عناوین
imported>Fayaz جز (←دیانت) |
imported>Fayaz جز (اصلاح شناسه، بهبود برخی پاراگرافها و عناوین) |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| آغاز حکومت= [[سال ۱۲۶۴ هجری قمری|۱۲۶۴ق]] | | آغاز حکومت= [[سال ۱۲۶۴ هجری قمری|۱۲۶۴ق]] | ||
| پایان حکومت = [[۱۷ ذی‌القعده]] [[سال ۱۳۱۳ هجری قمری|۱۳۱۳ق]] | | پایان حکومت = [[۱۷ ذی‌القعده]] [[سال ۱۳۱۳ هجری قمری|۱۳۱۳ق]] | ||
| همزمان با = | | همزمان با =[[عبدالرحمن]] ([[افغانستان]])، عبدالعزیز و عبدالحمید دوم ([[عثمانی]])، الکساندر دوم و سوم ([[روسیه]]) | ||
| مرکز حکومت = [[تهران]] | | مرکز حکومت = [[تهران]] | ||
| اقدامات مهم = | | اقدامات مهم = | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پس از = [[محمد شاه]] | | پس از = [[محمد شاه]] | ||
}} | }} | ||
'''ناصر الدین شاه قاجار''' ([[سال ۱۲۴۷ هجری قمری|۱۲۴۷ق]] - [[سال ۱۳۱۳ هجری قمری|۱۳۱۳ق]]) چهارمین پادشاه از سلسله [[قاجاریه]] بود. او را «سلطان صاحبقران» و پس از کشته شدن، «شاه شهید» نیز خوانده‌اند. ناصرالدین حدود پنجاه سال پادشاهی کرد و در نهایت در [[حرم عبدالعظیم حسنی]] ترور شد. | '''ناصر الدین شاه قاجار''' ([[سال ۱۲۴۷ هجری قمری|۱۲۴۷ق]] - [[سال ۱۳۱۳ هجری قمری|۱۳۱۳ق]]) چهارمین پادشاه از سلسله [[قاجاریه]] بود. او را «سلطان صاحبقران» و پس از کشته شدن، «شاه شهید» نیز خوانده‌اند. ناصرالدین حدود پنجاه سال پادشاهی کرد و در نهایت در [[حرم عبدالعظیم حسنی]] ترور شد. درباره دین‌داری او گزارش‌های متفاوتی وجود دارد. ناصرالدین به [[تعزیه]] و هنر علاقه‌مند بود. | ||
در سلطنت ناصرالدین قراردادها و امتیازات بسیاری به کشورهای غربی داده شد که برخی از آن‌ها از جمله قرارداد رویترز موجب مخالفت‌ها و اعتراضات عمومی شد. [[فتوای تحریم تنباکو]] از سوی [[میرزای شیرازی]]، [[مرجع تقلید]] شیعه در قرن چهاردهم قمری، در این دوران صادر شد. در دوره او [[علی محمد باب]]، موسس فرقه [[بابیه]]، [[اعدام]] شد و پیروانش سرکوب شدند. | همزمان با حکومت ناصرالدین، جهان دچار تحولات بزرگ و کشمکش میان سنت و مدرنیته بود. او سه مرتبه به اروپا رفت و اصلاحاتی را در اجتماع ایران پدید آورد که انتقادات بسیاری را نیز به همراه داشت. در سلطنت ناصرالدین قراردادها و امتیازات بسیاری به کشورهای غربی داده شد که برخی از آن‌ها از جمله قرارداد رویترز موجب مخالفت‌ها و اعتراضات عمومی شد. [[فتوای تحریم تنباکو]] از سوی [[میرزای شیرازی]]، [[مرجع تقلید]] شیعه در قرن چهاردهم قمری، در این دوران صادر شد. در دوره او [[علی محمد باب]]، موسس فرقه [[بابیه]]، [[اعدام]] شد و پیروانش سرکوب شدند. | ||
==زندگی‌نامه== | ==زندگی‌نامه== | ||
[[پرونده:عکس سنگ قبر ناصرالدین شاه.png|250px|بندانگشتی|سنگ قبر ناصرالدین شاه]] | [[پرونده:عکس سنگ قبر ناصرالدین شاه.png|250px|بندانگشتی|سنگ قبر ناصرالدین شاه]] | ||
ناصرالدین پسر [[محمد شاه]] و چهارمین پادشاه از سلسله [[قاجاریه]] بود. او در [[سال ۱۲۴۷ هجری قمری|۱۲۴۷ق]] در [[تبریز]] به دنیا آمد و در [[سال ۱۲۶۴ هجری قمری|۱۲۶۴ق]] شاه [[ایران]] شد.<ref>«ناصرالدین شاه قاجار»، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref> ناصرالدین، به «سلطان صاحبقران»( یکی از معانی اش استمرار سلطنت بیش از ۳۰ سال) نیز معروف بود و پس از کشته شدن «شاه شهید» نیز خوانده شد.<ref>«ناصرالدین شاه قاجار»، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref><br> | ناصرالدین پسر [[محمد شاه]] و چهارمین پادشاه از سلسله [[قاجاریه]] بود. قاجار شاخه‌ای از [[قزلباش|قزلباشان]] [[صفویه|عهد صفی]] بودند.<ref>امانت، قبله عالم: ناصرالدین شاه قاجار و پادشاهی ایران، ۱۳۸۳ش، ص۳۸.</ref>او در [[سال ۱۲۴۷ هجری قمری|۱۲۴۷ق]]/۱۲۱۰ش در [[تبریز]] به دنیا آمد و در [[سال ۱۲۶۴ هجری قمری|۱۲۶۴ق]]/۱۲۲۷ش شاه [[ایران]] شد.<ref>«ناصرالدین شاه قاجار»، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref> ناصرالدین، به «سلطان صاحبقران»( یکی از معانی اش استمرار سلطنت بیش از ۳۰ سال) نیز معروف بود و پس از کشته شدن «شاه شهید» نیز خوانده شد.<ref>«ناصرالدین شاه قاجار»، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref><br> | ||
او به دستور پدرش در چهارده سالگی [[ازدواج]] کرد<ref>مصحفی، ایران در دوره ناصرالدین شاه، تاریخ جامع ایران، ۱۳۹۴ش، ج۱۲، ص۱۳۶.</ref> و در زمان کشته شدن ۸۵ همسر [[ازدواج دائم|دائم]] و [[ازدواج موقت|موقت]] داشت.<ref>معیرالممالک، یادداشت‌هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه، ۱۳۶۱ش، ص۱۶.</ref> ناصرالدین در ۱۸ سالگی به پادشاهی رسید و حدود ۵۰ سال پادشاهی کرد.<ref>نظرپور، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱۳۹۰ش، ص۱۶.</ref> او به شکار و هنر علاقه بسیار داشت<ref>رمضانی، ناصرالدین شاه قاجار، ۱۳۸۳ش، ص۶۵.</ref> و تا حدودی با زبان فرانسه آشنا بود.<ref>«ناصرالدین شاه قاجار»، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref> | او به دستور پدرش در چهارده سالگی [[ازدواج]] کرد<ref>مصحفی، ایران در دوره ناصرالدین شاه، تاریخ جامع ایران، ۱۳۹۴ش، ج۱۲، ص۱۳۶.</ref> و در زمان کشته شدن ۸۵ همسر [[ازدواج دائم|دائم]] و [[ازدواج موقت|موقت]] داشت.<ref>معیرالممالک، یادداشت‌هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه، ۱۳۶۱ش، ص۱۶.</ref> ناصرالدین در ۱۸ سالگی به پادشاهی رسید و حدود ۵۰ سال پادشاهی کرد.<ref>نظرپور، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱۳۹۰ش، ص۱۶.</ref> او به شکار و هنر علاقه بسیار داشت<ref>رمضانی، ناصرالدین شاه قاجار، ۱۳۸۳ش، ص۶۵.</ref> و تا حدودی با زبان فرانسه آشنا بود.<ref>«ناصرالدین شاه قاجار»، ضمیمه نامه فرهنگستان، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref> | ||
{{قاجار}} | {{قاجار}} | ||
ناصرالدین در [[۱۷ ذی‌القعده]] سال ۱۳۱۳ق به زیارت [[حضرت عبدالعظیم]] رفت و برخلاف همیشه دستور داد آنجا را قُرُق نکنند. [[میرزا رضا کرمانی]] از مریدان [[سید جمال‌الدین اسدآبادی]] با لباس زنانه پیش آمده، تیراندازی کرد و شاه کشته شد.<ref>مصحفی، ایران در دوره ناصرالدین شاه، تاریخ جامع ایران، ۱۳۹۴ش، ج۱۲، ص۲۱۴-۲۱۵.</ref> | ناصرالدین در [[۱۷ ذی‌القعده]] سال ۱۳۱۳ق/۱۲۷۵ش به زیارت [[حضرت عبدالعظیم]] رفت و برخلاف همیشه دستور داد آنجا را قُرُق نکنند. [[میرزا رضا کرمانی]] از مریدان [[سید جمال‌الدین اسدآبادی]] با لباس زنانه پیش آمده، تیراندازی کرد و شاه کشته شد.<ref>مصحفی، ایران در دوره ناصرالدین شاه، تاریخ جامع ایران، ۱۳۹۴ش، ج۱۲، ص۲۱۴-۲۱۵.</ref> ناصرالدین شاه در [[حرم عبدالعظیم حسنی]] در [[شهر ری]] دفن شد.{{یادداشت|سنگ قبری که تصویر ناصرالدین روی آن ساخته شده بود بر روی آن قرار دادند.(عرفانیان، ناصرالدین شاه؛ محبوب یا منفور؟، روزنامه شرق، ۲۵تیر۱۳۹۶ش، ص۱۷.) این سنگ قبر امروزه در کاخ موزه گلستان نگهداری می‌شود.([http://www.golestanpalace.ir/museum/khalvatekarimkhani.html (کاخ گلستان)].)}} | ||
چهل روز بعد، فرزند وی [[مظفرالدین شاه]] تاج‌گذاری کرد.<ref>فرهمند، گذری بر امتیازات پی در پی انگلیس در عهد ناصری، ۱۳۸۷ش، ص۱۲۸.</ref> | چهل روز بعد، فرزند وی [[مظفرالدین شاه]] تاج‌گذاری کرد.<ref>فرهمند، گذری بر امتیازات پی در پی انگلیس در عهد ناصری، ۱۳۸۷ش، ص۱۲۸.</ref> | ||
ناصرالدین شاه | ===دیانت=== | ||
گزارش‌های تاریخی متفاوتی از دین‌داری ناصرالدین نقل شده است. ناصرالدین شاه با برخی عالمان دین ارتباط نزدیک داشت.<ref>امانت، قبله عالم: ناصرالدین شاه قاجار و پادشاهی ایران، ۱۳۸۳ش، ص۴۰.</ref> برخی [[نماز|نمازخواندن]] و [[روزه|روزه گرفتن]] او را نقل کرده و او را در ظاهر مذهبی و دیندار دانسته‌اند.<ref>رمضانی، ناصرالدین شاه قاجار، ۱۳۸۳ش، ص۶۵.</ref> برخی دیگر نیز به رفتارهای دیگر او توجه داشته و او را چندان مقید به [[شریعت اسلام|شریعت]] ندانسته‌اند.<ref>محبوبی اردکانی، چهل سال تاریخ ایران، ۱۳۶۸ش، ص۶۶۲.</ref> گنبد [[حرم امام هادی(ع)]] و [[امام حسن عسکری(ع)]] در [[سامرا]] به دستور ناصرالدین طلاکاری شد. <ref>محبوبی اردکانی، چهل سال تاریخ ایران، ۱۳۶۸ش، ص۶۶۲.</ref> | |||
==اقدامات== | ==اقدامات== | ||
در دوران ناصرالدین، قحطی‌ها، جنگ‌ها، شورش‌ها، درگیری‌های مختلف در دربار، صدراعظم‌های مختلف، قدرت بالای نهادهای مذهبی و بازاری و امتیازهای مختلف او به روس و انگلیس، فراز و نشیب‌های بسیاری را سبب شد.<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: مصحفی، ایران در دوره ناصرالدین شاه، تاریخ جامع ایران، ۱۳۹۴ش، ج۱۲، ص۱۷۶- ۱۸۰ و فرهمند، گذری بر امتیازات پی در پی انگلیس در عهد ناصری، ۱۳۸۷ش، ص۱۱۶ .</ref> | |||
===امتیازدهی به انگلیس و روس=== | |||
مورخان دوره پنجاه ساله سلطنت ناصرالدین را به مانند دیگر پادشاهان قاجار، دوران رقابت شدید [[روسیه]] و [[انگلستان]] در تأمین منافع خویش دانسته‌اند. هر اقدامی در ایران با منافع یکی از این دو کشور در تقابل بود، به مشکل می‌خورد. شاه برای بسیاری از امور، باید رضایت آنان را به دست می‌آورد.<ref>مصحفی، ایران در دوره ناصرالدین شاه، تاریخ جامع ایران، ۱۳۹۴ش، ج۱۲، ۲۱۶-۲۱۷.</ref> در [[روزنامه وقایع اتفاقیه]] در این مورد نوشته شده بود: «شاه به قدری از کیفیت حالی خود متنفر شده‌است که حکومت یک ده در حالتی که غیرمحکوم [خارجی] باشد به مراتب ترجیح به این سلطنت می‌دهد».<ref>امانت، قبله عالم: ناصرالدین شاه قاجار و پادشاهی ایران، ۱۳۸۳ش، ص۳۷۸–۳۷۹.</ref><br> | |||
در دوره ناصری، به جهات مختلف امتیازات بسیاری به کشورهای خارجی داده شد.<ref>فرهمند، گذری بر امتیازات پی در پی انگلیس در عهد ناصری، ۱۳۸۷ش، ص۱۱۶.</ref> | |||
برخی از آن‌ها موجی از اعتراضات داخلی را به همراه داشت که مهم‌ترین آن‌ها قرارداد رژی بود. براساس آن انحصار توتون و تنباکو در دست یک شرکت انگلیسی قرار می‌گرفت. این قرارداد با موجی از اعتراضات مردمی همراه شد. این اعتراضات با حکم تحریم توتون و تنباکو توسط [[میرزای شیرازی]] به اوج رسید و در نهایت شاه مجبور به لغو این قرارداد شد.<ref>فرهمند، گذری بر امتیازات پی در پی انگلیس در عهد ناصری، ۱۳۸۷ش، ص۱۲۸.</ref> این واقعه به [[نهضت تنباکو]] معروف شده است.<ref>براس اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: [[نهضت تنباکو]].</ref> | |||
همچنین [[قرارداد پاریس]] نیز در دوره ناصرالدین شاه امضا شد. براساس این قرارداد، دولت ایران مجبور شد از هرات دست کشیده و استقلال [[افغانستان]] را به رسمیت بشناسد.<ref>فرهمند، گذری بر امتیازات پی در پی انگلیس در عهد ناصری، ۱۳۸۷ش، ص۱۱۹-۱۲۰.</ref> | |||
===سرکوب بابیت=== | ===سرکوب بابیت=== | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
{{نوشتار اصلی|تکیه دولت}} | {{نوشتار اصلی|تکیه دولت}} | ||
ساخت و رواج [[تکیه]] در دوران این شاه قاجار چند برابر گشت. تکیه دولت بنایی بود که برای اجرای [[تعزیه]] و برگزاری مراسم سوگواری برپا شد. تکیه دولت به فرمان ناصرالدین شاه و از ۱۲۸۵ق تا حدود ۱۲۹۰ق ساخته شد. <ref>ذکاء، تاریخچه ساختمان‌های ارگ سلطنتی تهران و راهنمای کاخ گلستان، ۱۳۴۹ش، ص۲۸۷.</ref> | ساخت و رواج [[تکیه]] در دوران این شاه قاجار چند برابر گشت. تکیه دولت بنایی بود که برای اجرای [[تعزیه]] و برگزاری مراسم سوگواری برپا شد. تکیه دولت به فرمان ناصرالدین شاه و از ۱۲۸۵ق تا حدود ۱۲۹۰ق ساخته شد. <ref>ذکاء، تاریخچه ساختمان‌های ارگ سلطنتی تهران و راهنمای کاخ گلستان، ۱۳۴۹ش، ص۲۸۷.</ref> | ||
===قتل امیرکبیر=== | ===قتل امیرکبیر=== | ||
| خط ۱۳۹: | خط ۱۳۳: | ||
| توضیحات = | | توضیحات = | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | |||
[[Category:شاهان قاجار]] | |||
[[Category:مدفونان در حرم عبدالعظیم حسنی]] | |||
[[Category:حاکمان شیعه قرن ۱۳ (قمری)]] | |||
[[Category:شاهان ایران]] | |||
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | [[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | ||