اصحاب عقبه: تفاوت میان نسخه‌ها

همچنین به گروهی از صحابه که در سال‌های دوازدهم و سیزدهم [[بعثت]] در راه [[منا]] به [[مکه]] با پیامبر [[بیعت]] کردند و پیمان آن‌ها به [[بیعت عقبه]] مشهور است، اصحاب عقبه گفته می‌شود.<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، بیروت، ج۱، ص۴۶۸؛ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۳۸.</ref>

خداوند، پیامبر را از قصد آنان خبر داد و ایشان نیز تمهیدات لازم را اندیشید. پیامبر به [[حذیفه بن یمان]] و [[عمار]] دستور داد؛ یکی در جلوی ایشان و دیگری در پشت سر، راه بیفتند و از پیامبر مراقبت کنند<ref>ابن کثیر، البداية و النهاية، ۱۴۰۷، ج۵، ص ۱۹.</ref> و همچنین دستور داد بقیه سپاه از پایین کوه بروند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲، ج ۵، ص ۷۹.</ref> سپاهیان از پایین کوه حرکت کردند اما منافقانی که قصد ترور داشتند به دامنه کوه رفتند. پیامبر صدای آنان را شنید و عصبانی شد. به حذیفه دستور داد آنان را پراکنده کند و در نتیجه آنان پراکنده شده و به صورت مخفیانه به سپاه پیوستند.<ref>بیهقی،‌ دلائل النبوة، ۱۴۰۵، ج ۵، ص۲۵۶.</ref>

[[اسید بن حضیر|اُسَید بن حُضَیر]] از رسول خدا اجازه خواست تا آنان را به قتل برساند<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۰۴۳.</ref> اما پیامبر با این امر مخالفت کرده و دلیل خود را چنین ذکر می‌کند: دوست ندارم عرب در مورد من بگوید: پس از آن‌که با کمک اصحابش به پیروزی‌هایی دست یافت؛ شروع به کشتن اصحابش کرد.<ref>ثعلبی نیشابوری، الكشف و البيان عن تفسير القرآن، ۱۴۲۲، ج ۵، ص ۶۴؛ طبرسی، جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج ۲، ص ۷۱.</ref>

همچنین منابع تاریخی درباره آگاهی اصحاب پیامبر از نام آنان اختلاف دارند. برخی بر این باروند که پیامبر تنها اسامی این افراد را به [[حذیفه بن یمان|حذیفه]] گفته<ref>یعقوبی، تاریخ، بیروت، ج۲، ص۶۸.</ref> اما پیامبر وی را از افشای اسامی آنان بازداشته است.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۰۴۵.</ref> بنا بر گزارش واقدی، پیامبر [[عمار ياسر]] را نیز از نام آنان آگاه ساخت.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۰۴۴.</ref>  

برخی مفسران نزول [[آیه]] ۷۴ [[سوره توبه]] «و هَمّوا بِما لَم یَنالوا»{{یادداشت| یَحْلِفُونَ بِاللَّهِ مَا قَالُوا وَلَقَدْ قَالُوا کَلِمَةَ الْکُفْرِ وَکَفَرُوا بَعْدَ إِسْلَامِهِمْ وَهَمُّوا بِمَا لَمْ یَنَالُوا ۚ وَمَا نَقَمُوا إِلَّا أَنْ أَغْنَاهُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ مِنْ فَضْلِهِ؛ به خدا سوگند می خورند که (در غیاب پیامبر، سخنان نادرست)نگفته‌اند؛ در حالی‌که قطعا سخنان کفرآمیز گفته اند؛ و پس از اسلام آوردنشان کافر شده‌اند و تصمیم (به کار خطرناکی)گرفتند که به آن نرسیدند. آنان به این دلیل (از پیامبر) انتقام می‌گیرند که خدا و رسولش آنان را به فضل خود بی‌نیاز ساختند.}} را در شأن اصحاب عقبه می‌دانند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۷۹.</ref> البته برخی روایات نزول این آیه را مربوط به ماجرای ترور پیامبر در [[سال دهم قمری]] و پس از [[حجة الوداع]] در [[گردنه هرشا|گردنه هَرشا]]<ref>«هرشی» مانند کسری تلفظ می‌شود [یعنی هاء در آن مفتوح و پایان آن الف مقصوره است] (سمهودی، خلاصة الوفا باخبار دار الصطفی، ج۲، ص۷۵۴).</ref> می‌دانند؛ که ۱۴ تن از صحابه تصمیم گرفتند پیامبر را ترور کنند.<ref>قمی، تفسیر، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۷۴.</ref>

[[طبرسی]] ماجرای اصحاب عقبه را در ذیل آیات ۶۴-۶۵ سوره توبه نیز آورده است.{{یادداشت| يَحذَرُ المُنافِقونَ اَن تُنَزَّلَ عَلَيهِم سورَةٌ تُنَبِّئُهُم بِما فى قُلوبِهِم... منافقان از اینکه سوره‌ای بر(علیه)آنان نازل شود می‌ترسند که آن‌ها را به آنچه که در دل‌هایشان دارند آگاه سازد.}}<ref> طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۷۰.</ref>

در روایتی از [[امام صادق (ع)]] مراد از ...اِنَّمَا استَزَلَّهُمُ الشَّیطـنُ بِبَعضِ ما کسَبوا... اصحاب عقبه معرفی شده است.<ref>عیاشی، تفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۲۰۱.</ref>