قسم دروغ: تفاوت میان نسخه‌ها

'''قَسَم دروغ''' سوگندی است که به [[دروغ]] برای تأکید بر درستی انجام شدن یا نشدن کاری در گذشته مطرح می‌شود. این قَسم از [[گناهان کبیره]] است و [[کفاره]] ندارد. در [[ قرآن |قرآن کریم]] [[شیطان]]، [[منافق|منافقان]] و [[شرک|مشرکان]] از جمله کسانی معرفی شده‌اند که قسم دروغ خورده‌اند. برای نجات جان یا مال [[مسلمان]]  قسم دروغ خوردن جایز است.

[[قسم]] به‌معنای سوگند است و به کلامی گفته می‌شود که تأکید می‌کند خبری یا سخنی صحیح است و در آن هیچ اشتباه و خطایی وجود ندارد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۸۷.</ref> [[دروغ]] نیز به‌معنای سخن نادرست و  خلاف واقعیت و حقیقت است که از [[گناهان کبیره]] شمرده می‌شود.<ref>هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۳، ص۳۷۳.</ref> قسم به سه معنای تاکید، قسم دادن دیگران برای انجام کاری<ref name=":0" /> و همچنین قسم برای تعهد یا عقد<ref name=":0" /> به کار می‌رود که قسم دروغ فقط در معنای اول یعنی قسم تأکیدی معنا دارد:<ref name=":0">خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۱۱۱؛ طیب، اطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۴۵۱.</ref> قسم تاکیدی، به‌معنای تأکید بر درستی انجام شدن یا نشدن کاری در گذشته، حال یا آینده است. این قسم در بین عامه مردم متداول است و مردم برای تأکید بر صحیح بودن سخن خود از این نوع قسم استفاده می‌کنند. مانند «به خدا من دیروز خانه نبودم» یا اینکه «به خدا من دیروز خانه بودم» و... در این نوع قسم دروغ معنا پیدا می‌کند. بنابراین قسم دروغ به‌معنای تأکید بر درست بودن چیزی است که حقیقت و واقعیت ندارد و به طور کلی دورغ است. مثلا شخصی که در محل خاصی نبوده، قسم می‌خورد که در آن محل بوده است. این نوع قسم از گناهان کبیره است اما [[کفاره]] ندارد.<ref name=":0" /> این نوع قسم در دادگاه‌ها نیز به کار می‌رود، بر اساس ماده ۲۲۱ قانون مدنی ایران هر کسی در دادگاه قسم دروغ بخورد محکوم به یک الی سه سال حکم تأدیبی خواهد شد.<ref>امامی، حقوق مدنی، تهران، ج۶، ص۲۲۵.</ref>

برخی معتقدند در قسم [[دروغ]] دو  [[گناه]] وجود دارد. یکی از آن‌ها دروغ است که از [[گناهان کبیره]] می‌باشد و دیگری قسم غیر واقعی به یک امر مقدس مانند [[خداوند]] است. بنابراین گناه قسم دروغ، در واقع دو برابر و معادل دو گناه کبیره است.<ref>مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۲۶۳.</ref> در [[وصیت|وصیت‌های]] [[حضرت رسول(ص)]] به [[امام علی(ع)]] آمده است که خداوند به کسی که به نام او قسم دروغ می‌خورد، رحم نمی‌کند.<ref>ابن شعبه، تحف‌العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۴.</ref> در روایت دیگری قسم دروغ خوردن به‌معنای جنگ با خداوند مطرح شده است. بر اساس روایات قسم دروغ باعث فقر و تنگدستی انسان، عقیم شدن، قطع رحم و خالی شدن شهرها می‌شود.<ref>ابن‌ بابویه، ثواب الاعمال، ۱۳۶۴ش، ص۲۲۰ و ۲۲۶-۲۲۸.</ref>

* رسوایی و ذلت انسان در قیامت<ref>سوره توبه، آیه ۶۲-۶۳؛ سوره مجادله، آیه ۱۴-۱۵.</ref>

مشرکان از دیگر افرادی هستند که قسم دروغ‌شان در قرآن گزارش شده است. بر اساس آیه ۴۲ [[سوره فاطر]]، مشرکان قسم خوردند که اگر پیامبری برای هدایت‌شان مبعوث شود، به او ایمان می‌آورند در حالی که وقتی [[حضرت رسول(ص)]] به پیامبری رسید، بر کفرشان افزوده شد.<ref>فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۲۴۳.</ref> گزارشی نیز از قسم دروغ مشرکان در قیامت در قرآن کریم مطرح شده است که آن‌ها قسم می‌خوردند که در دنیا مشرک نبودند.<ref>سوره انعام، آیه۲۲-۲۴.</ref>

در روایتی از [[امام صادق(ع)]] آمده است که برخی از قسم‌های دروغ علاوه بر اینکه گناه ندارند بلکه [[ثواب]] هم دارند. بر اساس این روایت قسم‌ دروغ خوردن برای خلاص و نجات جان یا حتی مال مسلمان از دست سارق یا هر متجاوزگر دیگر نه تنها گناه ندارد، بلکه اجر و ثواب نیز شامل آن می‌شود.<ref>ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۳۶۷.</ref>