کاربر ناشناس
قسم دروغ: تفاوت میان نسخه‌ها
ویرایش
imported>M.bahrami (←منابع) |
imported>M.bahrami (ویرایش) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''قَسَم دروغ''' سوگندی است که برای تاکید | '''قَسَم دروغ''' سوگندی است که برای تاکید بر درستی انجام یا انجام نشدن کاری در گذشته به [[دروغ]] مطرح می‌شود. این قسم از [[گناهان کبیره]] است و [[کفاره]] ندارد. در [[قرآن کریم]] [[شیطان]]، [[منافقان]] و [[مشرک|مشرکان]] از جمله کسانی معرفی شده‌اند که قسم دروغ خورده‌اند. برای نجات جان یا مال [[مسلمان]] قسم دروغ خوردن جایز است. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
[[قسم]] به معنای سوگند است و به کلامی گفته می‌شود که تاکید می‌کند خبری یا سخنی صحیح است و در آن هیچ اشتباه و خطایی وجود ندارد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۸۷.</ref> [[دروغ]] نیز به معنای سخن نادرست و خلاف واقعیت و حقیقت است که از [[گناهان کبیره]] شمرده می‌شود.<ref>هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۳، ص۳۷۳.</ref> قسم به سه معنا به کار برده می‌شود که قسم دروغ فقط در معنای اول معنا دارد:<ref name=":0">خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۱۱۱؛ طیب، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۴۵۱.</ref> | [[قسم]] به معنای سوگند است و به کلامی گفته می‌شود که تاکید می‌کند خبری یا سخنی صحیح است و در آن هیچ اشتباه و خطایی وجود ندارد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۸۷.</ref> [[دروغ]] نیز به معنای سخن نادرست و خلاف واقعیت و حقیقت است که از [[گناهان کبیره]] شمرده می‌شود.<ref>هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۳، ص۳۷۳.</ref> قسم به سه معنا به کار برده می‌شود که قسم دروغ فقط در معنای اول معنا دارد:<ref name=":0">خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۱۱۱؛ طیب، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۴۵۱.</ref> | ||
* قسم تاکیدی: این قسم به معنای تاکید | * قسم تاکیدی: این قسم به معنای تاکید بر درستی انجام یا انجام نشدن کاری در گذشته، حال یا آینده است. این قسم در بین عامه مردم متداول است و مردم برای تاکید بر صحیح بودن سخن خود از این نوع قسم استفاده می‌کنند. مانند «به خدا من دیروز نبودم» یا اینکه «به خدا من دیروز بودم» و ... در این نوع قسم دروغ معنا پیدا می‌کند. بنابراین قسم دروغ به معنای تاکید بر درست بودن و صحیح چیزی است که حقیقت و واقعیت ندارد و به طور کلی دورغ است. مثلا شخصی که در محل خاصی نبوده، قسم می‌خورد که در آن محل بوده است. این نوع قسم از گناهان کبیره است اما [[کفاره]] ندارد.<ref name=":0" /> این نوع قسم در دادگاه‌ها نیز به کار می‌رود، بر اساس ماده ۲۲۱ قانون مدنی ایران هر کسی در دادگاه قسم دروغ بخورد محکوم به یک الی سه سال حکم تادیبی خواهد شد.<ref>امامی، حقوق مدنی، تهران، ج۶، ص۲۲۵.</ref> | ||
* قسم دادن دیگران برای انجام کاری: این قسم به این معناست که فردی، فرد دیگر را قسم دهد که کاری انجام دهد. مانند «تو را به خدا قسم می‌دهم که جوابم را بده» در این نوع قسم دروغ معنا ندارد.<ref name=":0" /> | * قسم دادن دیگران برای انجام کاری: این قسم به این معناست که فردی، فرد دیگر را قسم دهد که کاری انجام دهد. مانند «تو را به خدا قسم می‌دهم که جوابم را بده» در این نوع قسم دروغ معنا ندارد.<ref name=":0" /> | ||
* قسم برای تعهد یا عقد: این نوع از قسم به معنای ایجاد تعهد برای انجام دادن یا ندادن کاری است. مانند اینکه کسی قسم بخورد که یک روز خاصی را [[روزه]] بگیرید. در این نوع قسم نیز [[دروغ]] معنا ندارد. برخی از فقها تخلف از این قسم و عمل نکردن به عهدی که با قسم [[واجب]] شده است را تخلف و برخی دیگر دروغ عنوان کرده‌اند و چون تخلف از قسم کفاره دارد در این اصطلاح عنوان شده است که قسم دروغ نیز کفاره دارد در حالی که در واقع منظور از قسم دروغ در اینجا همان تخلف از قسم است.<ref name=":0" /> | * قسم برای تعهد یا عقد: این نوع از قسم به معنای ایجاد تعهد برای انجام دادن یا ندادن کاری است. مانند اینکه کسی قسم بخورد که یک روز خاصی را [[روزه]] بگیرید. در این نوع قسم نیز [[دروغ]] معنا ندارد. برخی از فقها تخلف از این قسم و عمل نکردن به عهدی که با قسم [[واجب]] شده است را تخلف و برخی دیگر دروغ عنوان کرده‌اند و چون تخلف از قسم کفاره دارد در این اصطلاح عنوان شده است که قسم دروغ نیز کفاره دارد در حالی که در واقع منظور از قسم دروغ در اینجا همان تخلف از قسم است.<ref name=":0" /> | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
در قرآن کریم نیز عقوبت‌هایی برای قسم دروغ مطرح شده است: | در قرآن کریم نیز عقوبت‌هایی برای قسم دروغ مطرح شده است: | ||
* [[عذاب]] دردناک خداوند<ref>سوره آل عمران، آیه۷۷.</ref> | * [[عذاب]] دردناک خداوند<ref>سوره آل عمران، آیه۷۷.</ref> | ||
* رسوایی و ذلت انسان | * رسوایی و ذلت انسان در قیامت<ref>سوره توبه، آیه ۶۲-۶۳؛ سوره مجادله، آیه ۱۴-۱۵.</ref> | ||
* هلاکت انسان<ref>سوره توبه، آیه ۴۲.</ref> | * هلاکت انسان<ref>سوره توبه، آیه ۴۲.</ref> | ||
* محروم شدن از بهره‌های فراوان [[آخرت]]<ref>سوره آل عمران، آیه۷۷.</ref> | * محروم شدن از بهره‌های فراوان [[آخرت]]<ref>سوره آل عمران، آیه۷۷.</ref> | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
== مصادیق قسمهای دروغ در قرآن == | == مصادیق قسمهای دروغ در قرآن == | ||
[[شیطان]]، [[منافقان]] و [[مشرک|مشرکان]] از جمله کسانی هستند که در قرآن کریم به عنوان کسانی که به دروغ قسم | [[شیطان]]، [[منافقان]] و [[مشرک|مشرکان]] از جمله کسانی هستند که در قرآن کریم به عنوان کسانی که به دروغ قسم می‌خورند، از آنها یاد شده است. | ||
=== شیطان === | === شیطان === | ||
بر اساس آیه ۲۱ و ۲۲ [[سوره اعراف]] شیطان [[آدم]] و [[حوا]] را با قسم دروغ گمراه کرد. او آدم و | بر اساس آیه ۲۱ و ۲۲ [[سوره اعراف]] شیطان [[آدم]] و [[حوا]] را با قسم دروغ گمراه کرد. او آدم و حوا را وسوسه کرد که میوه [[درخت ممنوعه]] را بخورند و برای اینکه به آنها ثابت کند که خیرخواه آنهاست قسم دروغ خورد.<ref>سوره اعراف، آیه ۲۲.</ref> آدم و حوا نیز که به خاطر قسم دروغ شیطان حسن ظن به او پیدا کرده بودند میوه درخت ممنوعه را خوردند و از [[بهشت]] اخراج شدند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲، ج۱۳، ص۶۲۷.</ref>بر اساس برخی از روایات، اولین قسم دروغ توسط شیطان برای گمراه کردن آدم مطرح شده است.<ref>بروجردی، منابع فقه شیعه، ۱۴۲۹ق، ج۲۴، ص۸۵۱.</ref> | ||
=== منافقین === | === منافقین === | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
== قسمهای دروغ جایز == | == قسمهای دروغ جایز == | ||
در روایتی از [[امام صادق(ع)]] آمده است که برخی از قسمهای دروغ علاوه بر اینکه گناه ندارند بلکه [[ثواب]] دارند. بر اساس این روایت قسم دروغ خوردن برای خلاص و نجات جان یا حتی مال مسلمان از دست سارق یا هر متجاوزگر دیگر نه تنها گناه ندارد بلکه اجر و ثواب نیز دارد.<ref>ابن بابویه، من لایحضرالفقیه، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۳۶۷.</ref> | در روایتی از [[امام صادق(ع)]] آمده است که برخی از قسمهای دروغ علاوه بر اینکه گناه ندارند بلکه [[ثواب]] هم دارند. بر اساس این روایت قسم دروغ خوردن برای خلاص و نجات جان یا حتی مال مسلمان از دست سارق یا هر متجاوزگر دیگر نه تنها گناه ندارد بلکه اجر و ثواب نیز دارد.<ref>ابن بابویه، من لایحضرالفقیه، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۳۶۷.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||