قسم دروغ: تفاوت میان نسخه‌ها

قسم دروغ (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۳ ژانویهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۱۸:۵۵

۱۲٬۰۲۱ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۳ ژانویهٔ ۲۰۱۸

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>M.bahrami

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+'''قَسَم دروغ''' سوگندی است که برای تاکید در درست بودن و صحیح بودن انجام شدن یا نشدن چیزی در گذشته به [[دروغ]] مطرح می‌شود. این قسم از [[گناهان کبیره]] است و [[کفاره]] ندارد. در [[قرآن کریم]] [[شیطان]]، [[منافقان]] و [[مشرک|مشرکان]] از جمله کسانی معرفی شده‌اند که قسم دروغ خورده‌اند. برای نجات جان یا مال [[مسلمان]]  قسم دروغ خوردن جایز است.
+==مفهوم‌شناسی==
+[[قسم]] به معنای سوگند است و به کلامی گفته می‌شود که تاکید می‌کند خبری یا سخنی صحیح است و در آن هیچ اشتباه و خطایی وجود ندارد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۸۷.</ref> [[دروغ]] نیز به معنای سخن نادرست و  خلاف واقعیت و حقیقت است که از [[گناهان کبیره]] شمرده می‌شود.<ref>هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۳، ص۳۷۳.</ref> قسم به سه معنا به کار برده می‌شود که قسم دروغ فقط در معنای اول معنا دارد:<ref name=":0">خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۱۱۱؛ طیب، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۴۵۱.</ref>
+* قسم تاکیدی: این قسم به معنای تاکید در درست بودن و صحیح بودن انجام شدن یا نشدن چیزی در گذشته، حال یا آینده است. این قسم در میانه عامه مردم متداول است و مردم برای تاکید بر صحیح بودن سخن خود از این نوع قسم بسیار استفاده می‌کنند. مانند «به خدا من دیروز نبودم» یا اینکه «به خدا من دیروز بودم» و ... در این نوع قسم دروغ معنا پیدا می‌کند. بنابراین قسم دروغ به معنای تاکید بر درست بودن و صحیح چیزی است که حقیقت و واقعیت ندارد و به طور کلی دورغ است. مثلا شخصی که در محل خاصی نبوده ولی قسم می‌خورد که در آن محل بوده است. این نوع قسم از گناهان کبیره است اما [[کفاره]] ندارد.<ref name=":0" /> این نوع قسم در دادگاه‌ها نیز به کار می‌رود، بر اساس ماده ۲۲۱ قانون مدنی ایران هر کسی در دادگاه قسم دروغ بخورد محکوم به یک الی سه سال حکم تادیبی خواهد شد.<ref>امامی، حقوق مدنی، تهران، ج۶، ص۲۲۵.</ref>
+* قسم دادن دیگران برای انجام کاری: این قسم به این معناست که فردی، فرد دیگر را قسم دهد که کاری انجام دهد. مانند  «تو را به خدا قسم می‌دهم که جوابم را بده» در این نوع قسم دروغ معنا ندارد.<ref name=":0" />
+* قسم برای تعهد یا عقد: این نوع از قسم به معنای ایجاد تعهد برای انجام دادن یا ندادن کاری است. مانند اینکه کسی قسم بخورد که یک روز خاصی را [[روزه]] بگیرید. در این نوع قسم نیز [[دروغ]] معنا ندارد. برخی از فقها تخلف از این قسم و عمل نکردن به عهدی که با قسم [[واجب]] شده است را تخلف و برخی دیگر دروغ عنوان کرده‌اند و چون تخلف از قسم کفاره دارد در این اصطلاح عنوان شده است که قسم دروغ نیز کفاره دارد در حالی که در واقع منظور از قسم دروغ در اینجا همان تخلف از قسم است.<ref name=":0" />
+== عقوبت؛ جنگ با خداوند ==
+برخی معتقدند در قسم [[دروغ]] دو  گناه وجود دارد. یکی از آنها دروغ است که یکی از گناهان کبیره می‌باشد و دیگری قسم غیر واقعی به یک امر مقدس مانند [[خداوند]] است. بنابراین گناه قسم دروغ در واقع دو برابر و معادل دو گناه کبیره است.<ref>مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۲۶۳.</ref> در وصیت‌های [[حضرت رسول(ص)]] به [[امام علی(ع)]] آمده است که خداوند به کسی که به نام او قسم دروغ می‌خورد رحم نمی‌کند.<ref>ابن شعبه، تحف‌العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۴.</ref> در روایت دیگری قسم دروغ خوردن به معنای جنگ با خداوند مطرح شده است. بر اساس روایات قسم دروغ باعث فقر و تنگدستی انسان، عقیم شدن، قطع رحم و خالی شدن شهرها می‌شود.<ref>ابن‌ بابویه، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ۱۳۶۴ش، ص۲۲۰ و ۲۲۶-۲۲۸.</ref>
+در قرآن کریم نیز عقوبت‌هایی برای قسم دروغ مطرح شده است:
+* [[عذاب]] دردناک خداوند<ref>سوره آل عمران، آیه۷۷.</ref>
+* رسوایی و ذلت انسان درقیامت<ref>سوره توبه، آیه ۶۲-۶۳؛ سوره مجادله، آیه ۱۴-۱۵.</ref>
+* هلاکت انسان<ref>سوره توبه، آیه ۴۲.</ref>
+* محروم شدن از بهره‌های فراوان [[آخرت]]<ref>سوره آل عمران، آیه۷۷.</ref>
+* صحبت نکردن خداوند با کسانی که قسم دروغ خورده‌اند<ref>سوره آل عمران، آیه۷۷.</ref>
+== مصادیق قسم‌‌های دروغ در قرآن ==
+[[شیطان]]، [[منافقان]] و [[مشرک|مشرکان]] از جمله کسانی هستند که در قرآن کریم به عنوان کسانی که به دروغ قسم می‌خورند مطرح شده‌اند.
+=== شیطان ===
+بر اساس آیه ۲۱ و ۲۲ [[سوره اعراف]] شیطان [[آدم]] و [[حوا]] را با قسم دروغ گمراه کرد. او آدم و حوار را وسوسه نمود که میوه [[درخت ممنوعه]] را بخورند و برای اینکه به آنها ثابت کند که خیرخواه آنهاست قسم دروغ خورد.<ref>سوره اعراف، آیه ۲۲.</ref> آدم و حوا نیز که به خاطر قسم دروغ شیطان حسن ظن به او پیدا کرده بودند میوه درخت ممنوعه را خوردند و از [[بهشت]] اخراج شدند.<ref>طبرسی، مجمع‌ البیان، ۱۳۷۲، ج۱۳، ص۶۲۷.</ref>بر اساس برخی از روایات، اولین قسم دروغ توسط شیطان برای گمراه کردن آدم مطرح شده است.<ref>بروجردی، منابع فقه شیعه، ۱۴۲۹ق، ج۲۴، ص۸۵۱.</ref>
+=== منافقین ===
+[[منافقان]] که همواره اظهار [[ایمان]] می‌کردند و [[کفر]] باطنی خود را پنهان می‌کردند،<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۲۷۸.</ref> برای صحت اقوال و کارهای خود قسم دروغ می‌خوردند. قرآن کریم به موارد متعددی از قسم‌های دروغ آنها اشاره کرده است.<ref>نوری، «ویژگی‌های جریان نفاق در عصر نبوی»، ص۱۱۱.</ref> بر اساس آیه ۵۶ [[سوره توبه]]، منافقین هنگام مواجهه با مؤمنین، ادعا می‌کردند که جزء مؤمنانند، و جهت اثبات ادعایشان متوسل به قسم دروغ می‌شدند.<ref>صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، ۱۳۶۵ش، ج۱۳، ص۱۳۳.</ref>  قسم دروغ برای به دست آوردن رضایت مسلمانان<ref>سوره توبه، آیه ۶۲.</ref>، بازداشتن مردم از راه خداوند<ref>سوره منافقون، آیه ۲.</ref> و بهانه برای عدم حضور در [[جهاد]]<ref>سوره توبه، آیه ۴۲.</ref> از این افراد در قرآن کریم گزارش شده است.
+=== مشرکان ===
+مشرکان از دیگر افرادی هستند که قسم دروغ‌شان در قرآن گزارش شده است. بر اساس آیه ۴۲ [[سوره فاطر]] مشرکان قسم خوردند که اگر پیامبری برای هدایت‌شان مبعوث شود، به او ایمان می‌آورند در حالی که وقتی [[حضرت رسول(ص)]] مبعوث شد بر کفرشان افزوده شد.<ref>فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۲۴۳.</ref> گزارشی نیز از قسم دروغ مشرکان در قیامت در قرآن کریم مطرح شده است که آنها قسم می‌خوردند که در دنیا مشرک نبودند.<ref>سوره انعام، آیه۲۲-۲۴.</ref>
+== قسم‌های دروغ جایز ==
+در روایتی از [[امام صادق(ع)]] آمده است که برخی از قسم‌های دروغ علاوه بر اینکه گناه ندارند بلکه [[ثواب]] دارند. بر اساس این روایت قسم‌ دروغ خوردن برای خلاص و نجات جان یا حتی مال مسلمان از دست سارق یا هر متجاوزگر دیگر نه تنها گناه ندارد بلکه اجر و ثواب نیز دارد.<ref>ابن بابویه، من لایحضرالفقیه، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۳۶۷.</ref>
+==پانویس==
+{{پانویس ۲}}
+== منابع ==
+{{منابع}}
+* ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد‌بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، قم، الشریف الرضی، ۱۳۶۴ش.
+* ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد‌بن علی، من لایحضر الفقیه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه، ۱۴۰۴ق.
+* ابن شعبه، الحسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله عليهم، تصحیح علی اکبر غفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامي (التابعه) لجماعة المدرسين بقم، ۱۴۰۴ق.
+* امامی، سید حسن، حقوق مدنی، تهران، انتشارات اسلامیه.
+* بروجردی، آقا حسین طباطبایی، منابع فقه شیعه، تهران، انتشارات فرهنگ سبز، ۱۴۲۹ق.
+* خمینی(امام)، سید روح‌الله، تحریر الوسیله، قم، دارالعلم، ۱۳۷۹ش.
+* صادقی تهرانی، محمد؛ الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، فرهنگ اسلامى‌، ۱۳۶۵ش.
+* طباطبایی(علامه)، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، اسلامی، ۱۴۱۷ق.
+* طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن‌، تهران‌، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش‌.
+* طیب، سید عبدالحسین؛ ‌اطیب البیان فی تفسیر القرآن،‌ تهران، اسلام، ۱۳۷۸ش.
+* فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تهران، صدر، ۱۴۱۵ق.
+* مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، قم، انتشارات صدرا، ۱۳۸۹ش.
+* نوری، محمد موسی، «ویژگی‌های جریان نفاق در عصر نبوی»، نشریه معرفت، شماره ۱۰۸، آذر ۱۳۸۵ش.
+* هاشمی رفسنجانی، اکبر، فرهنگ قرآن،‌ قم، انتشارات بوستان کتاب، ۱۳۸۶ش.
+{{پایان}}
+{{اخلاق}}
+{{گناهان}}