کاربر ناشناس
محمد بن ابی‌بکر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←فعالیت‌های سیاسی
imported>Mgolpayegani جز (←شخصیت و اعتقادات) |
imported>Mgolpayegani جز (←فعالیت‌های سیاسی) |
||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
==فعالیت‌های سیاسی== | ==فعالیت‌های سیاسی== | ||
===دوره خلافت عثمان=== | ===دوره خلافت عثمان=== | ||
آغاز حضور محمد بن ابی بکر در صحنه فعالیت‌های سیاسی و نظامی در عَهد [[خلافت]] [[عثمان]] بود. هرچند برخی از نویسندگان غربی او را در زمره توطئه‌گران در قتل [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] ذکر | آغاز حضور محمد بن ابی بکر در صحنه فعالیت‌های سیاسی و نظامی در عَهد [[خلافت]] [[عثمان]] بود. هرچند برخی از نویسندگان غربی او را در زمره توطئه‌گران در قتل [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] ذکر کرده‌اند؛<ref>ویلفرد مادلونگ، جانشینی حضرت محمد، ص۱۰۱.</ref> ولی به دلایلی این نظر درست به نظر نمی‌رسد. از جمله اینکه وی در آن زمان تنها ۱۳ سال داشته و در منابع نخستین تاریخ صدر اسلام نیز اشاره‌ای به این مطلب نشده است. | ||
محمد بن ابی بکر پس از طی دوره نوجوانی و رسیدن به سن بلوغ، به عنوان رزمنده در جنگ‌های دوره عثمان علیه غیر مسلمانان شرکت کرد و مخالفت‌های وی با عثمان نیز در یکی از همین جنگ‌ها که به جنگ «صواری»<ref>در این جنگ که در سال ۳۱ یا به قولی ۳۴ق اتفاق افتاد، فرماندهی کل سپاه مسلمانان را معاویة بن ابی سفیان برعهده داشت. تعداد کشتی‌های سپاه روم به فرماندهی «هرقل» یا «هراکلیوس» حدود هفتصد عدد بود، در حالی که تعداد کشتی‌های مسلمانان از صد تجاوز نمی‌کرد و نتیجه نبرد به نفع مسلمانان رقم خورد. بنگرید به: حمال الدین یوسف بن تغری بردی، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهره، تحقیق محمد حسین شمس الدین، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۳ق، ج ۱، ص۱۰۲؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ترجمه عباس خلیلی، تهران، مؤسسه مطبوعاتی علمی، بی‌تا، ج ۳، ص۱۹۶؛ محمدیوسف کندی، ولاة مصر، تحقیق حسین نصار، بیروت،دار بیروت للطباعة و النشر و‌دار صادر للطباعة و النشر، ۱۳۷۹ق، ص۵۰.</ref> معروف است شروع شد. در این جنگ، عثمان فرماندهی نیروی دریایی مسلمانان را به [[عبدالله بن سعد بن ابی سرح]] داد، در حالی که پیامبر در زمانی ریختن خون این فرد را مباح شمرده و او را از سرزمین [[حجاز]] تبعید و [[قرآن]]<ref>سوره انعام، آیه ۹۳</ref> نیز به [[کفر]] وی تصریح کرده بود. محمد بر این اقدام عثمان و کنار گذاشته شدن [[صحابه]] پیامبر(ص) خرده می‌گرفت.<ref>حسینی، سید حسن، مجله مشکوه، شماره ۸۳، ص۶۳</ref> | محمد بن ابی بکر پس از طی دوره نوجوانی و رسیدن به سن بلوغ، به عنوان رزمنده در جنگ‌های دوره عثمان علیه غیر مسلمانان شرکت کرد و مخالفت‌های وی با عثمان نیز در یکی از همین جنگ‌ها که به جنگ «صواری»<ref>در این جنگ که در سال ۳۱ یا به قولی ۳۴ق اتفاق افتاد، فرماندهی کل سپاه مسلمانان را معاویة بن ابی سفیان برعهده داشت. تعداد کشتی‌های سپاه روم به فرماندهی «هرقل» یا «هراکلیوس» حدود هفتصد عدد بود، در حالی که تعداد کشتی‌های مسلمانان از صد تجاوز نمی‌کرد و نتیجه نبرد به نفع مسلمانان رقم خورد. بنگرید به: حمال الدین یوسف بن تغری بردی، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهره، تحقیق محمد حسین شمس الدین، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۳ق، ج ۱، ص۱۰۲؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ترجمه عباس خلیلی، تهران، مؤسسه مطبوعاتی علمی، بی‌تا، ج ۳، ص۱۹۶؛ محمدیوسف کندی، ولاة مصر، تحقیق حسین نصار، بیروت،دار بیروت للطباعة و النشر و‌دار صادر للطباعة و النشر، ۱۳۷۹ق، ص۵۰.</ref> معروف است شروع شد. در این جنگ، عثمان فرماندهی نیروی دریایی مسلمانان را به [[عبدالله بن سعد بن ابی سرح]] داد، در حالی که پیامبر در زمانی ریختن خون این فرد را مباح شمرده و او را از سرزمین [[حجاز]] تبعید و [[قرآن]]<ref>سوره انعام، آیه ۹۳</ref> نیز به [[کفر]] وی تصریح کرده بود. محمد بر این اقدام عثمان و کنار گذاشته شدن [[صحابه]] پیامبر(ص) خرده می‌گرفت.<ref>حسینی، سید حسن، مجله مشکوه، شماره ۸۳، ص۶۳</ref> | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
====حضور در ماجرای قتل عثمان==== | ====حضور در ماجرای قتل عثمان==== | ||
{{اصلی|قتل عثمان}} | {{اصلی|قتل عثمان}} | ||
محمد بن ابی بکر در مدت چهل روز محاصره خانه عثمان که از هفتم [[ذوالقعده]] تا هجدهم [[ذوالحجه]] سال ۳۵ هجری به طول انجامید<ref>تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص۱۷۶</ref> از نزدیک امور را زیر نظر داشت و بر عقیده خود مبنی بر مخالفت با عثمان اصرار می‌ورزید. در خصوص قتل عثمان و نقش محمد بن ابی بکر، نظریات مختلفی از سوی مورخان ذکر شده است: | محمد بن ابی بکر در مدت چهل روز محاصره خانه عثمان که از هفتم [[ذوالقعده]] تا هجدهم [[ذوالحجه]] سال ۳۵ هجری به طول انجامید<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص۱۷۶</ref> از نزدیک امور را زیر نظر داشت و بر عقیده خود مبنی بر مخالفت با عثمان اصرار می‌ورزید. در خصوص قتل عثمان و نقش محمد بن ابی بکر، نظریات مختلفی از سوی مورخان ذکر شده است: | ||
*برخی معتقدند او با چند نفر دیگر بر عثمان وارد شد و نخستین ضربه را وی بر عثمان وارد آورد و اشخاص دیگر ضربات نهایی را زده و عثمان را کشتند.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۷، ص ۱۸۸</ref> | *برخی معتقدند او با چند نفر دیگر بر عثمان وارد شد و نخستین ضربه را وی بر عثمان وارد آورد و اشخاص دیگر ضربات نهایی را زده و عثمان را کشتند.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۷، ص ۱۸۸</ref> | ||
*نظریه دیگر معتقد است که محمد همراه سیزده نفر دیگر بر عثمان وارد شد و پس از اعتراض بر حکمرانانی که او بر مناطق مختلف گماشته بود، به یکی از آن سیزده نفر اشاره کرد که به عثمان حمله کند<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج ۳، ص۴۰۵.</ref> | *نظریه دیگر معتقد است که محمد همراه سیزده نفر دیگر بر عثمان وارد شد و پس از اعتراض بر حکمرانانی که او بر مناطق مختلف گماشته بود، به یکی از آن سیزده نفر اشاره کرد که به عثمان حمله کند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج ۳، ص۴۰۵.</ref> | ||
*نظریه سومی نیز معتقد است اگر چه محمد بن ابی‌بکر در تحریک مردم علیه عثمان نقش داشت و در جریان محاصره او نیز به صورت فعال حاضر بود، ولی وی قاتل عثمان نیست، بلکه پس از بیرون رفتن محمد از نزد عثمان، قاتلان بر عثمان وارد شده، وی را به قتل رساندند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج ۳، ص۴۱۵؛ ابن شبه، تاریخ مدینة المنوره، ج ۴، ص۱۲۸۸.</ref> قراین و دلایلی نیز وجود دارد که نظریه سوم را تایید می‌کند.<ref>ر.ک: حسینی، سید حسن، نگاهی به زندگی و شخصیت محمد بن ابی بکر& مجله مشکوه، ش۸۳، ص۶۵-۶۶.</ref> | *نظریه سومی نیز معتقد است اگر چه محمد بن ابی‌بکر در تحریک مردم علیه عثمان نقش داشت و در جریان محاصره او نیز به صورت فعال حاضر بود، ولی وی قاتل عثمان نیست، بلکه پس از بیرون رفتن محمد از نزد عثمان، قاتلان بر عثمان وارد شده، وی را به قتل رساندند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج ۳، ص۴۱۵؛ ابن شبه، تاریخ مدینة المنوره، ج ۴، ص۱۲۸۸.</ref> قراین و دلایلی نیز وجود دارد که نظریه سوم را تایید می‌کند.<ref>ر.ک: حسینی، سید حسن، نگاهی به زندگی و شخصیت محمد بن ابی بکر& مجله مشکوه، ش۸۳، ص۶۵-۶۶.</ref> | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
«به خدا سوگند کسی جز آنان قاتل عثمان نیست».<ref>شیخ مفید، الجمل و النصرة سید العترة فی حرب البصره، ص۲۳۹</ref> | «به خدا سوگند کسی جز آنان قاتل عثمان نیست».<ref>شیخ مفید، الجمل و النصرة سید العترة فی حرب البصره، ص۲۳۹</ref> | ||
در آستانه جنگ که نیروهای دو طرف آماده نبرد می‌شدند، امام علی، محمد بن ابی بکر را به فرماندهی نیروی پیاده نظام انتخاب کرد. او در طول جنگ رشادت‌های فراوانی از خود نشان داد و ثور بن عدی یکی از فرماندهان سپاه جمل را از پا درآورد.<ref>ابن اعثم، الفتوح، ص۴۳۴.</ref> او پس از پایان جنگ، با شکست‌خوردگان جمل رفتار مناسبی در پیش گرفت، چنان که [[عبدالله بن زبیر]] را که از سران جمل بود و از میدان نبرد جان سالم به در برده بود، نزد امام علی شفاعت کرد و وی را نزد [[عایشه دختر ابوبکر بن ابی قحافه|عایشه]] برد.<ref>ابن اعثم، الفتوح، ص۴۲۷؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج ۴، ص۱۱.</ref> | در آستانه جنگ که نیروهای دو طرف آماده نبرد می‌شدند، امام علی، محمد بن ابی بکر را به فرماندهی نیروی پیاده نظام انتخاب کرد. او در طول جنگ رشادت‌های فراوانی از خود نشان داد و ثور بن عدی یکی از فرماندهان سپاه جمل را از پا درآورد.<ref>ابن اعثم، الفتوح، ص۴۳۴.</ref> او پس از پایان جنگ، با شکست‌خوردگان جمل رفتار مناسبی در پیش گرفت، چنان که [[عبدالله بن زبیر]] را که از سران جمل بود و از میدان نبرد جان سالم به در برده بود، نزد امام علی شفاعت کرد و وی را نزد [[عایشه دختر ابوبکر بن ابی قحافه|عایشه]] برد.<ref>ابن اعثم، الفتوح، ص۴۲۷؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج ۴، ص۱۱.</ref> آن‌گاه به دستور امام، خواهرش عایشه را با احترام فراوان همراه چهل زن دیگر از زنان [[بصره]] به [[مکه]] و از آنجا به [[مدینه]] برد.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج ۴، ص۹</ref> | ||
====در جنگ صفین==== | ====در جنگ صفین==== | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
هرچند محمد قبل از شروع [[جنگ صفین]]، از سوی امام علی(ع) به فرمانداری مصر منصوب شده بود، ولی شواهد دال بر این است که محمد بن ابی‌بکر در این جنگ در سپاه امام، علیه معاویه جنگید.<ref>حمد بن علی کنانی، الاصابة فی تمییز الصحابه، ج ۶، ص۱۵۲.</ref> در روایتی از [[امام صادق(ع)]] نیز آمده است که در جنگ صفین، پنج نفر از [[قریش]] همراه امیرالمؤمنین علی(ع) بودند که محمد بن ابی بکر یکی از آنها بود.<ref>کشی، رجال کشی، ج۱، ص۲۸۱؛ تستری، قاموس الرجال، ج۹، ص۱۸؛ مامقانی، تنقیح المقال، ج۲، ص۵۷ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۱۴، ص۲۳۰.</ref> | هرچند محمد قبل از شروع [[جنگ صفین]]، از سوی امام علی(ع) به فرمانداری مصر منصوب شده بود، ولی شواهد دال بر این است که محمد بن ابی‌بکر در این جنگ در سپاه امام، علیه معاویه جنگید.<ref>حمد بن علی کنانی، الاصابة فی تمییز الصحابه، ج ۶، ص۱۵۲.</ref> در روایتی از [[امام صادق(ع)]] نیز آمده است که در جنگ صفین، پنج نفر از [[قریش]] همراه امیرالمؤمنین علی(ع) بودند که محمد بن ابی بکر یکی از آنها بود.<ref>کشی، رجال کشی، ج۱، ص۲۸۱؛ تستری، قاموس الرجال، ج۹، ص۱۸؛ مامقانی، تنقیح المقال، ج۲، ص۵۷ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۱۴، ص۲۳۰.</ref> | ||
محمد در جریان جنگ همراه [[حسنین]] (علیهماالسلام) در رکاب امام علی قرار داشت و | محمد در جریان جنگ همراه [[حسنین]] (علیهماالسلام) در رکاب امام علی قرار داشت و آن‌حضرت وی را فرمانده پیاده نظام، و به نقلی، فرمانده میسره سپاه خویش قرار داده بود.<ref>عسقلانی، تهذیب التهذیب، ج ۹، ص۷۰</ref> یکی از شعرهایی که سپاه امام علی علیه [[شام|شامیان]] می‌سرودند این بود که: «هان پاک، پسر پاک، محمد بن ابی‌بکر همراه ماست.»<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۲۹۳؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۱۱۲.</ref> | ||
به نقل برخی منابع، در جریان جنگ هنگامی که [[معاویه]]، [[عبیدالله بن عمر]] را با سپاهی منظم به جنگ امام علی فرستاد، امام، محمد را با سپاهی از سواران به سوی او فرستاد که میان آنان جنگی در گرفت و تعداد زیادی از دو طرف کشته شدند.<ref>ابن اعثم، الفتوح، ص۵۳۳</ref> | به نقل برخی منابع، در جریان جنگ هنگامی که [[معاویه]]، [[عبیدالله بن عمر]] را با سپاهی منظم به جنگ امام علی فرستاد، امام، محمد را با سپاهی از سواران به سوی او فرستاد که میان آنان جنگی در گرفت و تعداد زیادی از دو طرف کشته شدند.<ref>ابن اعثم، الفتوح، ص۵۳۳</ref> | ||