کاربر ناشناس
محمد بن ابی‌بکر: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح پاورقی و منابع
imported>Amini جز (←منابع) |
imported>M.r.seifi (اصلاح پاورقی و منابع) |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
کنیه او ابوالقاسم بود و بر این اساس او هم‌نام و هم‌کنیه [[پیامبر(ص)]] است. | کنیه او ابوالقاسم بود و بر این اساس او هم‌نام و هم‌کنیه [[پیامبر(ص)]] است. | ||
پدر او، [[ابوبکر]]، نخستین [[خلیفه]] مسلمانان بود. هنگامی که محمد دو سال و چند ماه بیشتر نداشت، پدرش درگذشت. مادرش [[اسماء بنت عمیس]] از زنان بزرگ صدر اسلام است. وی ابتدا همسر [[جعفر بن ابی طالب]] بود، ولی پس از [[شهادت]] جعفر، با ابوبکر ازدواج کرد و ثمره این ازدواج محمد بود.<ref>شوشتری، مجالس المؤمنین، ﻛﺘﺎﺏ ﻓﺮﻭﺷﻰ ﺍﺳﻼﻣﻴﻪ، ج۱، ص۲۷۷؛ طریحی، مجمع البحرین، ج۱، | پدر او، [[ابوبکر]]، نخستین [[خلیفه]] مسلمانان بود. هنگامی که محمد دو سال و چند ماه بیشتر نداشت، پدرش درگذشت. مادرش [[اسماء بنت عمیس]] از زنان بزرگ صدر اسلام است. وی ابتدا همسر [[جعفر بن ابی طالب]] بود، ولی پس از [[شهادت]] جعفر، با ابوبکر ازدواج کرد و ثمره این ازدواج محمد بود.<ref>شوشتری، مجالس المؤمنین، ﻛﺘﺎﺏ ﻓﺮﻭﺷﻰ ﺍﺳﻼﻣﻴﻪ، ج۱، ص۲۷۷؛ طریحی، مجمع البحرین، ج۱، ص۲۳۱؛ ج۴، ص۸۸؛ابن اثیر، اسد الغابه، ج۴، ص۳۲۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۳۸.</ref> | ||
==پرورش در خانه امام علی== | ==پرورش در خانه امام علی== | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
شخصیت محمد بن ابوبکر از سوی اکثر منابع به نیکی یاد شده و صفاتی مانند صداقت، دیانت و نجابت را به وی نسبت داده‌اند.<ref>حسینی، سید حسن، مجله مشکوه، شماره ۸۳، ص۶۱</ref> نقل شده است که وی به مردم سفارش می‌کرد که چنانچه عملی خلافِ حق از وی سر زد، به وی تذکر دهند.<ref>ثقفی، الغارات، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۲۶؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۲۰۳.</ref> | شخصیت محمد بن ابوبکر از سوی اکثر منابع به نیکی یاد شده و صفاتی مانند صداقت، دیانت و نجابت را به وی نسبت داده‌اند.<ref>حسینی، سید حسن، مجله مشکوه، شماره ۸۳، ص۶۱</ref> نقل شده است که وی به مردم سفارش می‌کرد که چنانچه عملی خلافِ حق از وی سر زد، به وی تذکر دهند.<ref>ثقفی، الغارات، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۲۶؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۲۰۳.</ref> | ||
در روایات شیعی نیز از وی به نیکی یاد شده است. حدیثی آمده است: «[محمد] اگر چه از [[اهل بیت]] نبود، ولی مانند آنها نجیب بود و میان خانواده خویش از همه پاک‌تر و نجیب‌تر بود.»<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ج ۲، ص۵۷؛ طوسی، رجال الکشی، ص۶۴؛ مجلسی، بحارالأنوار، | در روایات شیعی نیز از وی به نیکی یاد شده است. حدیثی آمده است: «[محمد] اگر چه از [[اهل بیت]] نبود، ولی مانند آنها نجیب بود و میان خانواده خویش از همه پاک‌تر و نجیب‌تر بود.»<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ج ۲، ص۵۷؛ طوسی، رجال الکشی، ص۶۴؛ مجلسی، بحارالأنوار، ج۳۳، ص۵۸۵؛ شوشتری، قاموس الرجال، ج۷، ص۴۹۶.</ref> همچنین امام علی درباره او فرمود: | ||
:::«خدا محمد را بیامرزد که هر چه توانست کوشید و تکلیف خویش را انجام داد.»<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، | :::«خدا محمد را بیامرزد که هر چه توانست کوشید و تکلیف خویش را انجام داد.»<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۸۳.</ref> مقام و منزلت محمد بن ابی بکر نزد امام علی را با مقام و منزلت [[ابوذر غفاری]] نزد [[رسول خدا]](ص) قابل مقایسه دانسته‌اند. او از حواریون امام علیه‌السلام به شمار می‌آمد.<ref>حرز الدین، مراقد المعارف، ج ۲، ص۲۴۶</ref> | ||
محمد بن ابوبکر در خصوص [[خلفای سه گانه]] معتقد بود که آنان حق امام علی را در احراز خلافت زیر پا گذاشته‌اند و درباره [[عثمان]] معتقد بود او از احکام خدا و [[سنت]] [[پیامبر(ص)]] عدول کرده است.<ref>نصر ابن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۱۱۸؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۶۸ش، ج۲، ص۹۲.</ref> او علی(ع) را نخستین شخصی می‌دانست که به پیامبر ایمان آورد و در مراحل مختلف به یاری پیامبر شتافت و از جان خویش مایه گذاشت. در همان حال [[معاویه]] و بنی سفیان را مردمی غاصب می‌دانست که با دروغ و ریا و زر و زور به جنگ اسلام شتافته‌اند. وی جنگ در مقابل معاویه را جنگ در راه خدا و برای پیشبرد دین خدا می‌دانست.<ref>نصر ابن مزاحم منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۳ق، ص۱۱۸؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۶۸ش، ج۲، ص۹۲</ref> | محمد بن ابوبکر در خصوص [[خلفای سه گانه]] معتقد بود که آنان حق امام علی را در احراز خلافت زیر پا گذاشته‌اند و درباره [[عثمان]] معتقد بود او از احکام خدا و [[سنت]] [[پیامبر(ص)]] عدول کرده است.<ref>نصر ابن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۱۱۸؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۶۸ش، ج۲، ص۹۲.</ref> او علی(ع) را نخستین شخصی می‌دانست که به پیامبر ایمان آورد و در مراحل مختلف به یاری پیامبر شتافت و از جان خویش مایه گذاشت. در همان حال [[معاویه]] و بنی سفیان را مردمی غاصب می‌دانست که با دروغ و ریا و زر و زور به جنگ اسلام شتافته‌اند. وی جنگ در مقابل معاویه را جنگ در راه خدا و برای پیشبرد دین خدا می‌دانست.<ref>نصر ابن مزاحم منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۳ق، ص۱۱۸؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۶۸ش، ج۲، ص۹۲</ref> | ||
| خط ۱۴۰: | خط ۱۴۰: | ||
==همسر و فرزندان== | ==همسر و فرزندان== | ||
بنابر نظر مشهور، همسر محمد، دختر یزدگرد، آخرین پادشاه ساسانی بود. بر این اساس گفته شده دو دختر یزدگرد اسیر مسلمانان شدند که یکی به همسری [[امام حسین]](ع) درآمد و دیگری همسر محمد بن ابی‌بکر شد.<ref> وفیات الاعیان، ج ۴، ص۵۹؛ اعیان الشیعه، | بنابر نظر مشهور، همسر محمد، دختر یزدگرد، آخرین پادشاه ساسانی بود. بر این اساس گفته شده دو دختر یزدگرد اسیر مسلمانان شدند که یکی به همسری [[امام حسین]](ع) درآمد و دیگری همسر محمد بن ابی‌بکر شد.<ref> وفیات الاعیان، ج ۴، ص۵۹؛ امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۴۴۶.</ref> | ||
از بازماندگان محمد بن ابی بکر می‌توان از [[قاسم بن محمد بن ابی بکر]] (درگذشت ۹۲ یا ۱۰۸ق)، [[فقیه]] و عالم بزرگ [[مدینه]]<ref>مسعودی، تنبیه الاشراف، ص۲۶۴.</ref> یاد کرد که پس از [[شهادت]] محمد، سرپرستی او بر عهده عمه‌اش [[عایشه]] گذاشته شد.<ref>عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابه، | از بازماندگان محمد بن ابی بکر می‌توان از [[قاسم بن محمد بن ابی بکر]] (درگذشت ۹۲ یا ۱۰۸ق)، [[فقیه]] و عالم بزرگ [[مدینه]]<ref>مسعودی، تنبیه الاشراف، ص۲۶۴.</ref> یاد کرد که پس از [[شهادت]] محمد، سرپرستی او بر عهده عمه‌اش [[عایشه]] گذاشته شد.<ref>عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابه، ج۶، ص۱۵.</ref> او از اصحاب و خواص [[امام سجاد]] و [[امام باقر]] (ع) بود. قاسم دختری به نام [[ام فروة مادر امام صادق (ع)|ام فروه]] داشت که با [[امام محمد باقر]](ع) [[ازدواج]] کرد و [[امام جعفر صادق]](ع) از وی متولد شد.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۱۹۰؛ حرزالدین، مراقد المعارف، ج۲، ص۲۴۹.</ref> | ||
==مکاتبات او و امام علی== | ==مکاتبات او و امام علی== | ||
| خط ۱۴۹: | خط ۱۴۹: | ||
همچنین سوالات فقهی و شرعی محمد در مصر باعث شد که وی طی نامه دیگری از امام در خصوص مسائل کلی [[قضاوت]]، [[حلال]] و [[حرام]]، سنت‌ها و... راهنمایی بخواهد.<ref>ثقفی، الغارات، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۲۷.</ref> امام علی از این درخواست محمد به شگفت آمد و خوشحال شد و نامه مفصلی در جواب وی نوشت.<ref>ثقفی، الغارات، ج ۱، ص۲۲۸؛ شوشتری، نهج الصباغه، ج ۱۴، ص۴۶۰-۴۵۳.</ref> | همچنین سوالات فقهی و شرعی محمد در مصر باعث شد که وی طی نامه دیگری از امام در خصوص مسائل کلی [[قضاوت]]، [[حلال]] و [[حرام]]، سنت‌ها و... راهنمایی بخواهد.<ref>ثقفی، الغارات، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۲۷.</ref> امام علی از این درخواست محمد به شگفت آمد و خوشحال شد و نامه مفصلی در جواب وی نوشت.<ref>ثقفی، الغارات، ج ۱، ص۲۲۸؛ شوشتری، نهج الصباغه، ج ۱۴، ص۴۶۰-۴۵۳.</ref> | ||
پس از هجوم عمرو عاص به مصر این نامه و نامه‌های دیگر محمد به [[شام]] نزد معاویه فرستاده شد. معاویه آنها را حفظ کرد. این نامه‌ها در خزینه‌های بنی امیه ماند تا اینکه [[عمر بن عبدالعزیز]] در دوران حکومت خود، آنها را آشکار ساخت.<ref>بنگرید به: ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۲۱۱؛ شوشتری، نهج الصباغه، ج ۱۴، ص۴۵۰؛ حرزالدین، مراقد المعارف، | پس از هجوم عمرو عاص به مصر این نامه و نامه‌های دیگر محمد به [[شام]] نزد معاویه فرستاده شد. معاویه آنها را حفظ کرد. این نامه‌ها در خزینه‌های بنی امیه ماند تا اینکه [[عمر بن عبدالعزیز]] در دوران حکومت خود، آنها را آشکار ساخت.<ref>بنگرید به: ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۲۱۱؛ شوشتری، نهج الصباغه، ج ۱۴، ص۴۵۰؛ حرزالدین، مراقد المعارف، ج۲، ص۲۴۷.</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
*[[ام فروه دختر امام صادق]](ع) | *[[ام فروه دختر امام صادق]](ع) | ||
| خط ۱۷۳: | خط ۱۷۳: | ||
* طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم، قم، ۱۳۷۳. | * طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم، قم، ۱۳۷۳. | ||
* عبدالرحمان سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهره، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره،دار احیاء الکتب العربیه. | * عبدالرحمان سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهره، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره،دار احیاء الکتب العربیه. | ||
* | * ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابو الفضل ابراهیم، قم، کتابخانه حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره). | ||
* کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشی (مع تعلیقات میر داماد الأسترآبادی)، رجایی، مهدی، طوسی، محمد بن حسن، تصحیح و تعلیق:میرداماد، محمد باقر بن محمد، موسسة آل البیت علیهم السلام، قم، ۱۳۶۳. | * کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشی (مع تعلیقات میر داماد الأسترآبادی)، رجایی، مهدی، طوسی، محمد بن حسن، تصحیح و تعلیق:میرداماد، محمد باقر بن محمد، موسسة آل البیت علیهم السلام، قم، ۱۳۶۳. | ||
* محمد حرزالدین، مراقد المعارف، تحقیق محمد حسین حرز الدین، قم، منشورات سعید بن جبیر، ۱۳۷۱ش. | * محمد حرزالدین، مراقد المعارف، تحقیق محمد حسین حرز الدین، قم، منشورات سعید بن جبیر، ۱۳۷۱ش. | ||