کاربر ناشناس
ابوالحسن کسایی مروزی: تفاوت میان نسخهها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mgolpayegani جز (←آثار) |
imported>Mgolpayegani جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
'''مجدالدین ابوالحسن کسایی مروزی'''(۳۴۱-۳۹۰ق) از شاعران [[شیعی]] قرن چهارم و معاصر عهد [[سامانیان|سامانی]] و اوایل عهد [[غزنویان|غزنوی]] است که در [[مرو]] دیده به جهان گشود. وی نخستين شاعر شيعی مذهب زبان فارسی و همچنین نخستین کسی است که سوگ نامه [[کربلا]] به زبان فارسی سروده است. کسایی ابتدا در مدح سلاطین زمان خود شعر میسرود ولی بعدها پشیمان شد و به مدح [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت مصطفی (ص)]] و [[اهل بیت (ع)]] پرداخت. | '''مجدالدین ابوالحسن کسایی مروزی'''(۳۴۱-۳۹۰ق) از شاعران [[شیعی]] قرن چهارم و معاصر عهد [[سامانیان|سامانی]] و اوایل عهد [[غزنویان|غزنوی]] است که در [[مرو]] دیده به جهان گشود. وی نخستين شاعر شيعی مذهب زبان فارسی و همچنین نخستین کسی است که سوگ نامه [[کربلا]] به زبان فارسی سروده است. کسایی ابتدا در مدح سلاطین زمان خود شعر میسرود ولی بعدها پشیمان شد و به مدح [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت مصطفی (ص)]] و [[اهل بیت (ع)]] پرداخت. | ||
اشعار حکیم کسایی را بیشتر از منابعی مانند:کتاب [[لغت فرس]] از [[اسدی طوسی]]، [[النقض|کتاب النقض]]، [[مجمع الفرس سروری]]، [[لباب الالباب|لبابالالباب]]، [[فرهنگ جهانگیری]]، [[فرهنگ رشیدی]] و دیگر فرهنگهای لغت استخراج کردهاند | اشعار حکیم کسایی را بیشتر از منابعی مانند:کتاب [[لغت فرس]] از [[اسدی طوسی]]، [[النقض|کتاب النقض]]، [[مجمع الفرس سروری]]، [[لباب الالباب|لبابالالباب]]، [[فرهنگ جهانگیری]]، [[فرهنگ رشیدی]] و دیگر فرهنگهای لغت استخراج کردهاند. محققان، علت تخلص او به کسایی را، برگرفته از مذهب شیعی او و برداشتی از [[حدیث کساء]] میدانند. | ||
==زادگاه، ولادت، کنیه== | ==زادگاه، ولادت، کنیه== | ||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
کسائی مروزی از شیعیان و معتقدان به [[اهل بیت(ع)]] بود. وی [[حضرت علی(ع)]] را با تصریح به آیه «[[آیه مودت|مودت قربی]]» و آیه «[[آیه مباهله|مباهله]]» و سوره «[[سوره انسان|هل اتی]]» میستاید و آن حضرت را «رکن مسلمانی»، «ولی بیمانند» و «سرّ ذوالجلال» میداند و همچنین ایشان را «[[امیرالمؤمنین]]»، «امام المتقین»، «امام امت»، «برگزیده امت» توصیف میکند و با صراحت میگوید که [[پیامبر(ص)]] او را ثنا کرد و ستود و همه کارها را به او سپرد.<ref>صحتی سردرودی، محمد، غدیر در شعر فارسی از کسایی مروزی تا شهریار تبریزی، ص ۲۳۵-۲۶۴</ref> | کسائی مروزی از شیعیان و معتقدان به [[اهل بیت(ع)]] بود. وی [[حضرت علی(ع)]] را با تصریح به آیه «[[آیه مودت|مودت قربی]]» و آیه «[[آیه مباهله|مباهله]]» و سوره «[[سوره انسان|هل اتی]]» میستاید و آن حضرت را «رکن مسلمانی»، «ولی بیمانند» و «سرّ ذوالجلال» میداند و همچنین ایشان را «[[امیرالمؤمنین]]»، «امام المتقین»، «امام امت»، «برگزیده امت» توصیف میکند و با صراحت میگوید که [[پیامبر(ص)]] او را ثنا کرد و ستود و همه کارها را به او سپرد.<ref>صحتی سردرودی، محمد، غدیر در شعر فارسی از کسایی مروزی تا شهریار تبریزی، ص ۲۳۵-۲۶۴</ref> | ||
کسایی مروزی نخستین شاعری است که ادب پارسی را با درون مایهای از [[غدیر]] زینت بخشیده است.<ref>مقدسان، یحیی، ولادت کسایی مروزی شاعر اهل بیت علیهم السلام، | کسایی مروزی نخستین شاعری است که ادب پارسی را با درون مایهای از [[غدیر]] زینت بخشیده است.<ref>مقدسان، یحیی، ولادت کسایی مروزی شاعر اهل بیت علیهم السلام، ص۵۴</ref> او از طلایه داران شعر فارسی به شمار میرود.<ref>میرجعفری، سیداکبر؛ اصلاحی، سعیده؛ پناهنده، صدیقه، شعر و ادب: کسایی مروزی، ص۲۸-۲۹</ref> کسایی در ستایش [[امام علی(ع)]] برای نشر ایمان شعر میسروده است.<ref>موسوی گرمارودی، سیدمصطفی، کسایی مروزی شاعری ولایت مدار، شماره۴۷، دی۱۳۷۹ </ref> | ||
وی در قصیده ای با اشاره به [[حدیث لافتی|حدیث لافتی]] که حدیث مشهور نبوی(ص) است میگوید:<ref>مرادی، ارحام، چند نکته درباره اشعار کسایی مروزی، ص۴۰-۴۳</ref> | وی در قصیده ای با اشاره به [[حدیث لافتی|حدیث لافتی]] که حدیث مشهور نبوی(ص) است میگوید:<ref>مرادی، ارحام، چند نکته درباره اشعار کسایی مروزی، ص۴۰-۴۳</ref> | ||
{{شعر|نستعلیق}}{{ب|لافتی الّا علی بر خوان و تفسیرش بدان|یا که گفت و یا که داند گفت جز روح الامین}}{{پایان شعر}} | {{شعر|نستعلیق}}{{ب|لافتی الّا علی بر خوان و تفسیرش بدان|یا که گفت و یا که داند گفت جز روح الامین}}{{پایان شعر}} | ||
خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
{{شعر|نستعلیق}}{{ب|باد صبا درآمد، فردوس گشت صحرا|آراست بوستان را نیسان به فرش دیبا}}{{ب|میراث مصطفی را فرزند مرتضی را|مقتول [[کربلا]] را تازه کنم تولّا}}{{ب|پاکیزه آل یاسین، گمراه و زار و مسکین|وان کینههای پیشین آن روز گشته پیدا}}{{ب|آن پنج ماهه کودک باری چه کرد ویحک!|کز پای تا به تارک مجروح شد مفاجا}}{{ب|آن [[حضرت زینب سلام الله علیها|زینب]] غریوان اندر میان دیوان|آل زیاد و مروان نظّاره گشته عمدا}}{{پایان شعر}} | {{شعر|نستعلیق}}{{ب|باد صبا درآمد، فردوس گشت صحرا|آراست بوستان را نیسان به فرش دیبا}}{{ب|میراث مصطفی را فرزند مرتضی را|مقتول [[کربلا]] را تازه کنم تولّا}}{{ب|پاکیزه آل یاسین، گمراه و زار و مسکین|وان کینههای پیشین آن روز گشته پیدا}}{{ب|آن پنج ماهه کودک باری چه کرد ویحک!|کز پای تا به تارک مجروح شد مفاجا}}{{ب|آن [[حضرت زینب سلام الله علیها|زینب]] غریوان اندر میان دیوان|آل زیاد و مروان نظّاره گشته عمدا}}{{پایان شعر}} | ||
[[کسایی مروزی|کسایی]] با انتقاد از رفتار سلاطین با [[اهل بیت(ع)]] اعتراض خود را چنین بیان میکند: | [[کسایی مروزی|کسایی]] با انتقاد از رفتار سلاطین با [[اهل بیت(ع)]] اعتراض خود را چنین بیان میکند: | ||
{{شعر|نستعلیق}}{{ب|مرتضی و آل او با ما چه کردند از جفا|کان همه مقتول و مسمومند و مجروح از جهان}}{{ب|یا چه خلعت یافتیم از معتصم یا مستعین|وین همه میمون و منصورند، امیرالفاسقین<ref>درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، | {{شعر|نستعلیق}}{{ب|مرتضی و آل او با ما چه کردند از جفا|کان همه مقتول و مسمومند و مجروح از جهان}}{{ب|یا چه خلعت یافتیم از معتصم یا مستعین|وین همه میمون و منصورند، امیرالفاسقین<ref>درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۴۷</ref>}}{{پایان شعر}} | ||
=== مدیحه سرائی === | === مدیحه سرائی === | ||
خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
وی در قالبهای ''قصیده''، ''رباعی'' و ''قطعه'' طبع آزمایی کرده است.<ref>میرجعفری، سیداکبر؛ اصلاحی، سعیده؛ پناهنده، صدیقه، شعر و ادب: کسایی مروزی، ص۲۸-۲۹</ref> | وی در قالبهای ''قصیده''، ''رباعی'' و ''قطعه'' طبع آزمایی کرده است.<ref>میرجعفری، سیداکبر؛ اصلاحی، سعیده؛ پناهنده، صدیقه، شعر و ادب: کسایی مروزی، ص۲۸-۲۹</ref> | ||
همچنین موضوع اشعار کسایی را میتوان به سه دستۀ مدح، وصف طبیعت و نصیحت و اندرز تقسیم کرد.<ref>میرجعفری، سیداکبر؛ اصلاحی، سعیده؛ پناهنده، صدیقه، شعر و ادب: کسایی مروزی، ص۲۸-۲۹</ref> | همچنین موضوع اشعار کسایی را میتوان به سه دستۀ مدح، وصف طبیعت و نصیحت و اندرز تقسیم کرد.<ref>میرجعفری، سیداکبر؛ اصلاحی، سعیده؛ پناهنده، صدیقه، شعر و ادب: کسایی مروزی، ص۲۸-۲۹</ref> | ||
== درونمایه اشعار == | == درونمایه اشعار == | ||
ترویج مذهب [[شیعه|تشیع]]، ظلم ستیزی، مداحی و [[مرثیه سرایی]] [[اهل بیت]](ع)، پند و اندرزهای حکیمانه، نگرشی متعالی به جهان هستی و زبان شیوا و شیرین او، مهمترین ویژگیهای شعر اوست. محققان، علت تخلص او را به کسایی، برگرفته از مذهب شیعی او و برداشتی از [[حدیث کساء]] میدانند.<ref>مقدّسان، یحیی، ولادت کسایی مروزی شاعر اهل بیت علیهم السلام، ص۵۴</ref> | ترویج مذهب [[شیعه|تشیع]]، ظلم ستیزی، مداحی و [[مرثیه سرایی]] [[اهل بیت]](ع)، پند و اندرزهای حکیمانه، نگرشی متعالی به جهان هستی و زبان شیوا و شیرین او، مهمترین ویژگیهای شعر اوست. محققان، علت تخلص او را به کسایی، برگرفته از مذهب شیعی او و برداشتی از [[حدیث کساء]] میدانند.<ref>مقدّسان، یحیی، ولادت کسایی مروزی شاعر اهل بیت علیهم السلام، ص۵۴</ref> | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
دیوان کسایی مروزی، تا نیمه قرن ششم موجود و معروف بوده، ولی بعدها از بین رفته است. اشعار باقیمانده وی از قطعی، مشکوک و مردود آنها،<ref>ر.ک: درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۲۲</ref> که به صورت تکبیتی یا چندبیتی در کتب و مصادر و فرهنگنامهها دیده میشود، شامل دو قصیده، چهار غزل و ۲۵ قطعه چند بیتی است که مجموع آنها بیشتر از | دیوان کسایی مروزی، تا نیمه قرن ششم موجود و معروف بوده، ولی بعدها از بین رفته است. اشعار باقیمانده وی از قطعی، مشکوک و مردود آنها،<ref>ر.ک: درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۲۲</ref> که به صورت تکبیتی یا چندبیتی در کتب و مصادر و فرهنگنامهها دیده میشود، شامل دو قصیده، چهار غزل و ۲۵ قطعه چند بیتی است که مجموع آنها بیشتر از ۳۰۰ بیت نیست.<ref>ر.ک: مقدّسان، یحیی، ولادت کسایی مروزی شاعر اهل بیت علیهم السلام، ص۵۴</ref> اشعار حکیم کسایی را بیشتر از منابعی مانند: کتاب [[لغت فرس(کتاب)|لغت فرس]] از [[ابونصر علی بن احمد اسدی طوسی|اسدی طوسی]]، [[کتاب النقض]]، [[مجمع الفرس(کتاب)|مجمع الفرس]]، [[محمد قاسم بن حاج محمد کاشانی (متخلص به سروری)|سروری]]، [[لبابالالباب]]، [[فرهنگ جهانگیری]]، [[فرهنگ رشیدی]]، [[ابو العلا عبد المؤمن جاروتی معروف به صفی|فرهنگ مجموعة الفرس]]، [[محمد بن هندو شاه نخجوانی|صحاح الفرس]]، [[فخر الدین مبارک شاه غزنویست|فرهنگ قواس]] و دیگر فرهنگهای لغت استخراج کردهاند.<ref>ر.ک: درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۵۰-۶۰</ref> | ||
اندک اشعار باقیمانده از وی شامل بخشهای زیر است: | اندک اشعار باقیمانده از وی شامل بخشهای زیر است: | ||
#دیوان اشعار | #دیوان اشعار | ||
خط ۷۸: | خط ۷۹: | ||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
زمان وفات وی بدرستی معلوم نیست. اما از قصیدهای که در پنجاه سالگی خود سروده مسلم است که وفاتش بعد از سال ۳۹۰ هجری بوده است.همچنین از شعرهای او چنین برمیآید که تا پنجاه سالگی زنده بوده است و بر همین | زمان وفات وی بدرستی معلوم نیست. اما از قصیدهای که در پنجاه سالگی خود سروده مسلم است که وفاتش بعد از سال ۳۹۰ هجری بوده است.همچنین از شعرهای او چنین برمیآید که تا پنجاه سالگی زنده بوده است و بر همین اساس، عدهای او را شاعر قرن چهارم (۳۴۱-۳۹۴ق)و برخی او را شاعر نیمه دوم قرن چهارم و آغاز قرن پنجم هجری میدانند که تا سالهایی پس از ۴۱۹ زندگی کرده است.<ref>طباطبایی، سید مهدی، بررسی زندگی کسایی مروزی بر اساس خوانشی جدید از قصیده لامیه، ص۱۵۱-۱۶۶</ref> | ||
==در مدح امیرالمؤمنین علی(ع)== | ==در مدح امیرالمؤمنین علی(ع)== |