ابوالحسن کسایی مروزی: تفاوت میان نسخه‌ها

کنیه کسائی، مجدالدین ابوالحسن و همچنین بنا بر نقل دیگری ابواسحاق است.در مورد کنیه وی میان تذکره نویسان اختلاف وجود دارد. در [[دمیه القصر و عصره اهل العصر|«دمیة القصر»]] [[علی بن حسن باخرزی|باخرزی]] از شاعری به نام ابو الحسن علی بن محمد کسائی مروزی نام برده می‌شود که به حدس احمد آتش مراد همین کسائیست  و اگر این حدس را درست بدانیم نام و نام پدر و کنیه او به خوبی روشن می‌شود.<ref>درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۴</ref>

کسائی مروزی از شیعیان و معتقدان به [[اهل بیت(ع)]] بود. وی [[حضرت علی(ع)]] را با تصریح به آیه «[[آیه مودت|مودت قربی]]» و آیه «[[آیه مباهله|مباهله]]» و سوره «[[سوره انسان|هل اتی]]» می‌ستاید و آن حضرت را «رکن مسلمانی»، «ولی بی‌مانند» و «سرّ ذوالجلال» می‌داند و همچنین ایشان را «[[امیرالمؤمنین]]»، «امام المتقین»، «امام امت»، «برگزیده امت» توصیف می‌کند و با صراحت می‌گوید که [[پیامبر(ص)]] او را ثنا کرد و ستود و همه کارها را به او سپرد.<ref>سردرودی، ص ۲۳۵-۲۶۴</ref>

صاحب [[النقض]] و مؤلف [[لباب الالباب]]، به صراحت و تفصیل عقاید و افکار و مذهب کسائی را بیان کرده و او را از جمله شاعران شیعی‌ مذهب دانسته‌اند.<ref>درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۲۰</ref> دیوان اشعار [[کسایی مروزی|کسایی]] تا نیمه دوم قرن ششم و تا زمان تألیف کتاب «[[النقض (کتاب)|النقض]]» وجود داشته و مؤلف آن کتاب دیوان او را دیده و می‌نویسد: «همه اشعار کسایی مروزی، ذکر مناقب و مدایح پیغمبر اکرم(ص) و [[اهل البیت علیهم السلام|آل طاهرین(ع)]] اوست.»<ref>درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۶</ref>

هرچند در گذشته سیره و سنت همه شاعران پارسی‌زبان بوده که به شکرانه عنایت و احسان بزرگان و به پاس حمایتی که از آنان می‌شد، زبان به مدح آنان می‌گشودند و گذشته از ارتزاق و امرار معاش، از این راه هم خود را معرفی کرده و به نشر و حفظ آثار و اشعار خود می‌پرداختند و هم با تقرب به آنان از کتابخانه‌ها و دیگر وسائل علمی که در گذشته منحصراً در اختیار بزرگان، ملوک و رجال بود استفاده می‌کردند.<ref>ر.ک: درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۲۱</ref>

{{شعر|نستعلیق}}{{ب|مرتضی و آل او با ما چه کردند از جفا|کان همه مقتول و مسمومند و مجروح از جهان}}{{ب|یا چه خلعت یافتیم از معتصم یا مستعین|وین همه میمون و منصورند، امیرالفاسقین<ref>درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص47</ref>}}{{پایان شعر}}

کسائی را برخی از محققان با استناد به ابیاتی، مداح سلطان محمود غزنوی شمرده‌اند.<ref>ر.ک: درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۱۴</ref> چنانکه [[سوزنی سمرقندی]] می گوید:

شاید او را صرفاً شاعری مدیحه‌سرا شمردن صحیح نباشد زیرا هرچند که کسایی در جوانی و اوایل عمر اشعاری در مدح برخی از بزرگان آل سامان سروده ولی بزودی از این کار روی برگردانیده است.<ref>ر.ک: درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۱۱</ref>

امروزه دیوان کامل اشعار کسایی در دست نیست تا با مراجعه به آن درباره او به انصاف و درستی قضاوت شود و همین امر سبب گردیده که چهرۀ واقعی وی شناخته نگردد.<ref>ر.ک: درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۱۱</ref>

صاحب کتاب [[النقض (کتاب)|النقض]] گوید: «به بعضی از شعرای فارسیان که شاعی و معتقد و متعصب بوده‌اند اشاره‌ای می‌کنیم که از جمله آنها، [[ابوالقاسم فردوسی توسی|فردوسی]] و [[خواجه فخرالدین عصمة الله بخاری|فخر جاجرمی]] است و در کسائی نیز خلافی نیست که همه دیوان او مدایح و مناقب [[حضرت محمد(ص)|حضرت مصطفی(ص)]] و [[اهل بیت(ع)]] اوست.» <ref>درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۱۳</ref>

دیوان کسایی مروزی، تا نیمه قرن ششم موجود و معروف بوده، ولی بعدها از بین رفته است. اشعار باقیمانده وی از قطعی، مشکوک و مردود آنها،<ref>ر.ک: درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۲۲</ref> که به صورت تک‌بیتی یا چندبیتی در کتب و مصادر و فرهنگ‌نامه‌ها دیده می‌شود، شامل دو قصیده، چهار غزل و ۲۵ قطعه چند بیتی است که مجموع آنها بیشتر از 300 بیت نیست.<ref>ر.ک: مقدّسان، ص۵۴</ref> اشعار حکیم کسایی را بیشتر از منابعی مانند: کتاب [[لغت فرس(کتاب)|لغت فرس]] از [[ابونصر علی بن احمد اسدی طوسی|اسدی طوسی]]، [[کتاب النقض]]، [[مجمع الفرس(کتاب)|مجمع الفرس]]، [[محمد قاسم بن حاج محمد کاشانی (متخلص به سروری)|سروری]]، [[لباب‌الالباب]]، [[فرهنگ جهانگیری]]، [[فرهنگ رشیدی]]، [[ابو العلا عبد المؤمن جاروتی معروف به صفی|فرهنگ مجموعة الفرس]]، [[محمد بن هندو شاه نخجوانی|صحاح الفرس]]، [[فخر الدین مبارک شاه غزنویست|فرهنگ قواس]] و دیگر فرهنگ‌های لغت استخراج کرده‌اند.<ref>ر.ک: درخشان، مهدی، اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او، ص۵۰-۶۰</ref>