کاربر ناشناس
سید جمال‌الدین اسدآبادی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Fayaz جزبدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
| وب‌گاه رسمی = | | وب‌گاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
''' | '''سید جمال‌الدین اسدآبادی''' یا '''سید جمال‌الدین افغانی''' (۱۲۵۴-۱۳۱۴ق) عالم روشنفکری که برای [[تقریب مذاهب اسلامی]] و وحدت اسلامی کوشید و با همین هدف، سفرهایی به مناطق مختلف [[جهان اسلام]] و اروپا داشت. او از منتقدان حکومت‌های سلطنتی مانند [[عثمانی]] و [[قاجار]] بود. هم‌چنین به سیاست استعماری [[انگلیس]] در کشورهای اسلامی اعتراض داشت. سخنرانی، انتشار نشریه، تشکیل انجمن و ارتباط و گفتگوی رودررو مخصوصا با مسئولان حکومتی از روش‌های جمال‌الدین برای انتقال افکار و اثرگذاری بود. درباره موطن، زندگی و تفکر وی بین نویسندگان اختلاف است. [[میرزا رضای کرمانی]] از شاگردان او در [[ایران]] بود که [[ناصر الدین شاه]] را به قتل رساند. | ||
==نسب و تولد== | ==نسب و تولد== | ||
[[پرونده:آرامگاه سیدجمال.jpg|بندانگشتی|آرامگاه سید جمال الدین در دانشگاه کابل]] | [[پرونده:آرامگاه سیدجمال.jpg|بندانگشتی|آرامگاه سید جمال الدین در دانشگاه کابل]] | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
===ایران=== | ===ایران=== | ||
====لغو امتیاز تنباکو==== | ====لغو امتیاز تنباکو==== | ||
وقتی [[ناصرالدین شاه]] [[امتیاز تنباکو]] را به یک شرکت انگلیسی واگذار کرد، با مخالفت علمای [[شیعه]] روبه‌رو شد. در این بین، سید جمال الدین اسدآبادی و به تبع وی، [[میرزا رضای کرمانی]]، مرید خاص سید جمال، از سرسخت‌ترین مخالفان امتیاز تنباکو بودند.<ref>تیموری، ابراهیم، تحریم تنباکو، ص ۵۰- ۵۸</ref> | وقتی [[ناصرالدین شاه]] [[امتیاز تنباکو]] را به یک شرکت انگلیسی واگذار کرد، با مخالفت علمای [[شیعه]] روبه‌رو شد. در این بین، سید جمال الدین اسدآبادی و به تبع وی، [[میرزا رضای کرمانی]]، مرید خاص سید جمال، از سرسخت‌ترین مخالفان امتیاز تنباکو بودند.<ref>تیموری، ابراهیم، تحریم تنباکو، ص ۵۰- ۵۸</ref> | ||
====نامه به علما برای خلع ناصرالدین شاه==== | |||
جمال‌الدین به [[میرزای شیرازی]] پیغام‌هایی فرستاد و او را به اقدام برای لغو امتیاز دخانیات تشویق کرد. علاوه بر آن، با نوشتن نامه به علمای ایران، آنان را به مخالفت با شاه تشویق می‌کرد و از آنها می‌خواست که از فرصت به وجود آمده برای واژگون ساختن رژیم استبداد استفاده کنند.»<ref>تیموری، ابراهیم، تحریم تنباکو، ص ۵۲</ref> | |||
[[پرونده:سید جمال الدین اسد آبادی.jpg|بندانگشتی|220px|]] | [[پرونده:سید جمال الدین اسد آبادی.jpg|بندانگشتی|220px|]] | ||
سید جمال در نامه‌ای که به مرحوم میرزای شیرازی نوشته، پس از اظهار ارادت به وی، از پادشاه | سید جمال در نامه‌ای که به مرحوم میرزای شیرازی نوشته، پس از اظهار ارادت به وی، از پادشاه ایران ([[ناصرالدین شاه]]) به عنوان فردی سست‌عنصر و بدسیرت نام می‌برد که از اداره کشور و حفظ منافع عمومی عاجز است و قسمت عمده کشور و درآمد آن را به دشمنان دین فروخته است. وی در این نامه، پس از ذکر ۸ فقره خیانت ناصرالدین که شامل بخش اعظمی از دارایی کشور است که وی به دشمنان اسلام فروخته، از او با عنوان «خائن احمق» یاد می‌کند و با به کار بردن مهیج‌ترین جملات و بیانات، از مرحوم میرزای شیرازی تقاضا کرد سکوت خود را شکسته، تصمیم قاطعی در این مورد بگیرد.<ref>تیموری، تیموری، تحریم تنباکو، ص ۵۲- ۵۸</ref><br> | ||
سید جمال در نامه به علمای ایران، صریحا از آنان می‌خواهد که پادشاه را از سلطنت خلع کنند: «ای مردان علم! مبادا در خلع این مرد تردید داشته باشید. مردی که غاصبانه سلطنت یافته. مردی که کارش فسق و فرمانش ستم است. مردی که پس از مکیدن خون‌های مسلمانان و خرد کردن استخوان فقرا و برهنگان و تهیدست نمودن ملت، جنونش گل کرده و درصدد برآمده است کشوری را که مایه عزت اسلام و پناهگاه دین است، به اجانب بدهد. مردی که از فرط نادانی، درصدد برآمده است نام [[کفر]] را بلند ساخته و زیر پرچم [[شرک]] درآید. باز می‌گویم وزرا، فرماندهان، عموم طبقات، ارتش، و پسران این ستمکار سرکش منتظر دستور شما هستند، دیگر کاسه صبرشان لبریز شده...»<ref>تیموری، ابراهیم، تحریم تنباکو، ص ۵۲- ۵۸</ref> | سید جمال در نامه به علمای ایران، صریحا از آنان می‌خواهد که پادشاه را از سلطنت خلع کنند: «ای مردان علم! مبادا در خلع این مرد تردید داشته باشید. مردی که غاصبانه سلطنت یافته. مردی که کارش فسق و فرمانش ستم است. مردی که پس از مکیدن خون‌های مسلمانان و خرد کردن استخوان فقرا و برهنگان و تهیدست نمودن ملت، جنونش گل کرده و درصدد برآمده است کشوری را که مایه عزت اسلام و پناهگاه دین است، به اجانب بدهد. مردی که از فرط نادانی، درصدد برآمده است نام [[کفر]] را بلند ساخته و زیر پرچم [[شرک]] درآید. باز می‌گویم وزرا، فرماندهان، عموم طبقات، ارتش، و پسران این ستمکار سرکش منتظر دستور شما هستند، دیگر کاسه صبرشان لبریز شده...»<ref>تیموری، ابراهیم، تحریم تنباکو، ص ۵۲- ۵۸</ref> | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
سیدجمال‌الدین آثار مکتوبی دارد که عمده آنها تقریرات وی است که دیگران به رشته تحریر درآورده‌اند. عمده آثار وی را کلبه شروق با همکاری مرکز بررسی‌های اسلامی به مناسبت [[کنگره جهانی سیدجمال]] در [[تهران]] به چاپ رسانیده است؛ | سیدجمال‌الدین آثار مکتوبی دارد که عمده آنها تقریرات وی است که دیگران به رشته تحریر درآورده‌اند. عمده آثار وی را کلبه شروق با همکاری مرکز بررسی‌های اسلامی به مناسبت [[کنگره جهانی سیدجمال]] در [[تهران]] به چاپ رسانیده است؛ | ||
* '''رسائل فی الفلسفه و العرفان''': این مجموعه شامل ۶ رساله در [[فلسفه]] و [[عرفان]] است که عمدتا توسط [[محمد عبده]] به رشته تحریر درآمده است. «مراة العارفین»، «الواردات»، «القضاء و القدر»، «فلسفة التربیة و فلسفة الصناعة»، «العلم و تأثیره فی الارادة و الاختیار» و ترجمه عربی رساله «نیچریه» | * '''رسائل فی الفلسفه و العرفان''': این مجموعه شامل ۶ رساله در [[فلسفه]] و [[عرفان]] است که عمدتا توسط [[محمد عبده]] به رشته تحریر درآمده است. «مراة العارفین»، «الواردات»، «القضاء و القدر»، «فلسفة التربیة و فلسفة الصناعة»، «العلم و تأثیره فی الارادة و الاختیار» و ترجمه عربی رساله «نیچریه» | ||
* '''نامه‌ها و اسناد سیاسی - تاریخی''': در بین اوراق و اسناد به جای مانده از سید جمال، ده‌ها نوشته و نامه از وی که در تهران، [[کرمانشاه]]، [[بغداد]]، [[بصره]]، [[پترزبورگ|پطرزبورغ]]، [[مسکو]]، [[استانبول]]، [[پاریس]]، [[لندن]] و غیره نوشته شده موجود است که اغلب آنها محتوایی سیاسی یا انتقادی دارد. کتابِ "نامه‌ها و اسناد سیاسی - تاریخی" شامل ۵۰ نامه و سند تاریخی از سیدجمال، به زبان‌های عربی، ترکی و فارسی است. | * '''نامه‌ها و اسناد سیاسی - تاریخی''': در بین اوراق و اسناد به جای مانده از سید جمال، ده‌ها نوشته و نامه از وی که در تهران، [[کرمانشاه]]، [[بغداد]]، [[بصره]]، [[پترزبورگ|پطرزبورغ]]، [[مسکو]]، [[استانبول]]، [[پاریس]]، [[لندن]] و غیره نوشته شده موجود است که اغلب آنها محتوایی سیاسی یا انتقادی دارد. کتابِ "نامه‌ها و اسناد سیاسی - تاریخی" شامل ۵۰ نامه و سند تاریخی از سیدجمال، به زبان‌های عربی، ترکی و فارسی است. | ||
* '''مجموعه رسائل و مقالات''': شامل بیش از سی رساله و مقاله از سیدجمال است که بخشی از آنها را | * '''مجموعه رسائل و مقالات''': شامل بیش از سی رساله و مقاله از سیدجمال است که بخشی از آنها را خودش نوشته و بخشی دیگر را محمد حسن آقا معروف به امین الضرب ثانی، نوشته است. در این مجموعه، قصه‌های سیدجمال نیز نقل شده است که نخستین بار ابوالفضل قاسمی آن را چاپ کرد و نسخه خطی آن در بین اسناد جمال‌الدین در [[مجلس شورای اسلامی|مجلس]] نگهداری می‌شود. | ||
* '''الرسائل و المقالات''' این مجموعه، شامل ۲۲ مقاله و رساله از سیدجمال به زبان عربی است. مانند : رساله درباره المهدیه، الشرق و الشرفیین، الرد علی رینان و... که بعضی از این مقالات در سال‌های اخیر، برای نخستین بار در مجله «الیوم السابع» پاریس و مجله «العالم» لندن، چاپ شده است. | * '''الرسائل و المقالات''' این مجموعه، شامل ۲۲ مقاله و رساله از سیدجمال به زبان عربی است. مانند : رساله درباره المهدیه، الشرق و الشرفیین، الرد علی رینان و... که بعضی از این مقالات در سال‌های اخیر، برای نخستین بار در مجله «الیوم السابع» پاریس و مجله «العالم» لندن، چاپ شده است. | ||
* '''البیان فی الانجلیز و الافغان''' و '''تتمة البیان فی تاریخ الافغان''': این دو کتاب، درباره سیاست انگلیس در افغانستان و وضعیت خاندان سلطنتی این کشور در زمان جنگ دوم افغانستان و انگلیس در ۱۲۵۸ش/۱۸۷۹م نوشته شده است. | * '''البیان فی الانجلیز و الافغان''' و '''تتمة البیان فی تاریخ الافغان''': این دو کتاب، درباره سیاست انگلیس در افغانستان و وضعیت خاندان سلطنتی این کشور در زمان جنگ دوم افغانستان و انگلیس در ۱۲۵۸ش/۱۸۷۹م نوشته شده است. | ||
* ''' | * '''العروة الوثقی''': مجله‌ای بود که در پاریس منتشر می‌گردید. نخستین شماره آن در ۱۵ جمادی الاولی ۱۳۰۴ق (۱۳ مارس ۱۸۸۴م) در پاریس انتشار یافت و تا ذیحجه ۱۳۰۴ق (اکتبر ۱۸۸۴م) نشر آن ادامه پیدا کرد و جمعاً ۱۸ شماره از آن منتشر گردید. «سردبیر» این مجله، شیخ محمد عبده بود. مجموعه کامل این نشریه توسط اشخاص و یا ناشرین متعددی، در [[عراق]]، [[لبنان]]، [[مصر]]، [[ایران]] و [[اروپا]] بارها چاپ شده است و به مناسبت کنگره جهانی سیدجمال در تهران، از طرف مجمع التقریب با مقدمه‌ای مشروح در ۵۱۶ صفحه تجدید چاپ گردید. | ||
* '''ضیاء الخافقین''': مجله‌ای بود که سیدجمال‌الدین برخی مقالات آن را نگاشته و کلبه شروق با همکاری مرکز بررسی‌های اسلامی به چاپ رسانیده است. این مجله بیش از پنج شماره اجازه چاپ در [[انگلیس]] نیافت.<ref>[http://iscq.ir/?part=menu&inc=menu&id=20 مجموعه آثار سیدجمال‌الدین اسدآبادی]</ref> | * '''ضیاء الخافقین''': مجله‌ای بود که سیدجمال‌الدین برخی مقالات آن را نگاشته و کلبه شروق با همکاری مرکز بررسی‌های اسلامی به چاپ رسانیده است. این مجله بیش از پنج شماره اجازه چاپ در [[انگلیس]] نیافت.<ref>[http://iscq.ir/?part=menu&inc=menu&id=20 مجموعه آثار سیدجمال‌الدین اسدآبادی]</ref> | ||
| خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
==وفات و آرامگاه== | ==وفات و آرامگاه== | ||
جمال‌الدین در سال۱۲۷۵ش /مارس ۱۸۹۷م در ۶۰ سالگی در عمارت سلطنتی [[استانبول]] درگذشت و تابوت او بر دوش ۴ باربر به گورستان مشایخ محله انتقال داده شد.<ref>محیط، ۴۸</ref> بنا به درخواست دولت افغانستان مبنی بر انتقال کالبد او، این درخواست از سوی دولت عثمانی مورد قبول واقع شد و در سال ۱۲۸۴ پیکر سید جمال‌الدین از استانبول به کابل منتقل شد و در دانشگاه | جمال‌الدین در ۱۹ اسفند سال۱۲۷۵ش/۱۱ مارس ۱۸۹۷م در ۶۰ سالگی در عمارت سلطنتی [[استانبول]] درگذشت و تابوت او بر دوش ۴ باربر به گورستان مشایخ محله انتقال داده شد.<ref>محیط، ۴۸</ref> بنا به درخواست دولت افغانستان مبنی بر انتقال کالبد او، این درخواست از سوی دولت عثمانی مورد قبول واقع شد و در سال ۱۲۸۴ پیکر سید جمال‌الدین از استانبول به [[کابل]] منتقل شد و در دانشگاه کابل دفن شد که با دفن تابوت او در این محل، نام «دارالفنون» را بر آنجا گذاشتند و در زمان سلطنت «محمد ظاهرشاه» در سال ۱۳۱۲ش، سازه بلندی از سنگ آبنوس سیاه بر بالای آن نصب شد.<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/news/307618 آرامگاه سید جمال کجاست]</ref> | ||
==سید جمال در نگاه دیگران== | ==سید جمال در نگاه دیگران== | ||
| خط ۱۵۶: | خط ۱۵۶: | ||
* حلبی، علی اصغر، زندگی و سفرهای سید جمال الدین اسدآبادی، تهران، زوار | * حلبی، علی اصغر، زندگی و سفرهای سید جمال الدین اسدآبادی، تهران، زوار | ||
* خسروشاهی، سیدهادی، نامه‌ها واسناد سیاسی سید جمال الدین اسدآبادی، قم، مرکز انتشارات دارالتبلیغ اسلامی | * خسروشاهی، سیدهادی، نامه‌ها واسناد سیاسی سید جمال الدین اسدآبادی، قم، مرکز انتشارات دارالتبلیغ اسلامی | ||
* دائرة المعارف بزرگ اسلامی، | * طباطبایی، سید جواد، «سید جمال الدین اسدآبادی»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۶۷ش. | ||
* ذاکری، علی اکبر، | * ذاکری، علی اکبر، «شرح حال و سال شمار زندگانی سید جمال»، برگرفته از مجموعه مقالات سید جمال; جمال حوزه ها | ||
* سعیدی، غلامرضا، مفخر شرق، به کوشش سید هادی خسروشاهی، تهران، کلبهٔ شروق، ۱۳۸۰. | * سعیدی، غلامرضا، مفخر شرق، به کوشش سید هادی خسروشاهی، تهران، کلبهٔ شروق، ۱۳۸۰. | ||
* فخری، ماجد، سیر فلسفه در جهان اسلام، ترجمه زیرنظر: نصرالله پورجوادی، تهران، چاپ اول، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۲ | * فخری، ماجد، سیر فلسفه در جهان اسلام، ترجمه زیرنظر: نصرالله پورجوادی، تهران، چاپ اول، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۲ | ||
| خط ۱۶۴: | خط ۱۶۴: | ||
* محیط طباطبایی، محمد، سید جمال الدین اسدآبادی و بیداری مشرق زمین، به کوشش هادی خسروشاهی، تهران، ۱۳۷۰ه.ش | * محیط طباطبایی، محمد، سید جمال الدین اسدآبادی و بیداری مشرق زمین، به کوشش هادی خسروشاهی، تهران، ۱۳۷۰ه.ش | ||
* مدرسی چهاردهی، مرتضی، سید جمال الدین و اندیشه‌های او، چاپ سوم، کتاب‌های پرستو، ۱۳۴۷ | * مدرسی چهاردهی، مرتضی، سید جمال الدین و اندیشه‌های او، چاپ سوم، کتاب‌های پرستو، ۱۳۴۷ | ||
* مزینانی، محمدصادق، | * مزینانی، محمدصادق، «مبارزه با استعمار»، برگرفته از مجموعه مقالات سید جمال; جمال حوزه‌ها | ||
* مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صدساله اخیر، چاپ شانزدهم، صدرا، ۱۳۸۷ش | * مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صدساله اخیر، چاپ شانزدهم، صدرا، ۱۳۸۷ش | ||
* مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی نهضت‌های صدسالهٔ اخیر، چاپ بیست‌وسوم، تهران، نشر صدرا، ۱۳۸۴. | * مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی نهضت‌های صدسالهٔ اخیر، چاپ بیست‌وسوم، تهران، نشر صدرا، ۱۳۸۴. | ||