حسن حسن‌زاده آملی: تفاوت میان نسخه‌ها

حسن‌زاده درباره [[توحید]]، به «توحید صَمَدی» معتقد است.<ref>حسن‌زاده، هزار و یک کلمه، ۱۳۷۷ش، کلمه ۴۴۳، ج۵، ص۷۰.</ref> برخی محققان توحید صمدی را تبیین حسن‌زاده از [[وحدت وجود|وحدت شخصی وجود]]<ref>رودگر، «توحید صمدی در افق اندیشه علامه حسن‌زاده آملی»، ص۱۷۶.</ref> و بهترین تبیین از توحید عرفانی دانسته‌اند.<ref>رودگر، «توحید صمدی در افق اندیشه علامه حسن‌زاده آملی»، ص۱۷۳.</ref> گفته شده وی نخستین کسی است که از این تعبیر استفاده کرده است.<ref>رودگر، «توحید صمدی در افق اندیشه علامه حسن‌زاده آملی»، ص۱۷۱.</ref> حسن‌زاده  تعبیر توحید صمدی را از واژه صَمَد در سوره [[سوره اخلاص|توحید]] برگرفته است. او بر اساس روایتی،<ref>شیخ صدوق، التوحید، ۱۳۹۸ق، ص۹۱.</ref> معتقد است صمد در سوره توحید به معنای {{عربی|«لا جَوْفَ لَه»|ترجمه=پُر}} است.<ref>حسن‌زاده، نصوص الحکم بر فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۵۴.</ref> به گفته وی، پُر فقط می‌تواند یکی باشد نه بیشتر؛ زیرا خدایی که ترکیب در او راه ندارد (بَسیطُ الْحَقیقَه<ref>حسن‌زاده، شرح فارسی الاسفار الاربعه، ج۱، ص۴۸۴.</ref>)

او معتقد است وجودی غیر از وجود خدا نیست و آنچه به آن ماسوی‌الله (غیر خدا) گفته می‌شود از طرفی مظاهر او و از طرفی تجلیات و ظهورات او هستند؛ با این همه او تأکید می‌کند خالق خالق است و مخلوق مخلوق، و خالق از هر نقصی مبرّا است.<ref>حسن‌زاده، خیر الاثر در رد جبر و قدر، ۱۳۶۹ش، ص۱۲۱ و ۱۲۲.</ref> او برای روشن شدن موضوع به دریا و موج‌های آن مثال می‌زند که موج‌ همان دریا نیست ولی جدا و غیر از دریا هم نیست.<ref>حسن‌زاده، نهج الولایة، ۱۳۹۰ش، ص۴۴.</ref> وی بر اساس برخی روایات،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۲۱۴ و ص۳۳۵.</ref> بر این باور است که جدا بودنِ مخلوقات از خدا مانند جدا بودنِ شیئی مادّی از شیئی مادی دیگر نیست؛ بلکه خدا با صفت قهر و قدرت خود و مخلوق با صفت نقص خود از یکدیگر جدا هستند.<ref>حسن‌زاده، هزار و یک کلمه، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۱۱۲.</ref>