پرش به محتوا

نماز جماعت: تفاوت میان نسخه‌ها

۹۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۳ نوامبر ۲۰۱۸
جز
تمیزکاری
جز (افزایش منبع)
جز (تمیزکاری)
خط ۲۱: خط ۲۱:
در روایات ثواب و فضیلت‌های زیادی برای نماز جماعت بیان شده است. از پیامبر اکرم نقل شده که تعداد حاضران در نماز جماعت، هر چه بیشتر باشد نزد [[خدا]] محبوب‌تر<ref>ابن حنبل، مسند، دار الصادر، ج۵، ص۱۴۰.</ref> و پاداش آن بیشتر است: اگر مأموم یک نفر باشد فضیلت نماز ۱۵۰ برابر و اگر دو نفر باشند ۶۰۰ برابر است و چنانچه از نُه نفر فزونتر شوند پاداش آن را جز خدا نمی‌داند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۵، ص۱۵.</ref>
در روایات ثواب و فضیلت‌های زیادی برای نماز جماعت بیان شده است. از پیامبر اکرم نقل شده که تعداد حاضران در نماز جماعت، هر چه بیشتر باشد نزد [[خدا]] محبوب‌تر<ref>ابن حنبل، مسند، دار الصادر، ج۵، ص۱۴۰.</ref> و پاداش آن بیشتر است: اگر مأموم یک نفر باشد فضیلت نماز ۱۵۰ برابر و اگر دو نفر باشند ۶۰۰ برابر است و چنانچه از نُه نفر فزونتر شوند پاداش آن را جز خدا نمی‌داند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۵، ص۱۵.</ref>


همچنین در روایات آمده است که درجه یک نماز جماعت از ۲۵ نماز در غیر جماعت برتر است.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۶۵؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۷۳.</ref> و ثواب یک نماز جماعت برتر از چهل سال نماز فُرادا در خانه دانسته شده است.<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۴۴۶.</ref> و فضیلت نماز جماعت به امامت عالِم، مانند فضیلت نماز به امامت [[پیامبر اکرم(ص)]] است.<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۸، ص۱۱۹.</ref>  
همچنین در روایات آمده است که درجه یک نماز جماعت از ۲۵ نماز در غیر جماعت برتر است.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۶۵؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۷۳.</ref> و ثواب یک نماز جماعت برتر از چهل سال نماز فُرادا در خانه دانسته شده است.<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۴۴۶.</ref> و فضیلت نماز جماعت به [[امامت جماعت|امامت]] عالِم، مانند فضیلت نماز به امامت [[پیامبر اکرم(ص)]] است.<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۸، ص۱۱۹.</ref>  


== آثار==
== آثار==
خط ۳۰: خط ۳۰:
همچنین هویت یافتن جامعه اسلامی، آگاهی بیشتر مردم از یکدیگر، تعاون و همکاری، کاشتن بذر محبت و مودت و ارتباط و الفت بین مسلمانان از فواید سیاسی و اجتماعی نماز جماعت دانسته شده است.<ref>[http://lib.efatwa.ir/45575/2/1167 زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلته، ج۲، ص۱۱۶۷.]</ref>
همچنین هویت یافتن جامعه اسلامی، آگاهی بیشتر مردم از یکدیگر، تعاون و همکاری، کاشتن بذر محبت و مودت و ارتباط و الفت بین مسلمانان از فواید سیاسی و اجتماعی نماز جماعت دانسته شده است.<ref>[http://lib.efatwa.ir/45575/2/1167 زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلته، ج۲، ص۱۱۶۷.]</ref>
==احکام ==
==احکام ==
فقیهان شیعه، شرکت در نماز جماعت را مستحب مؤکد می‌دانند<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۱۱ـ۱۲؛ ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۷.</ref> همچنین بر اساس نظر مشهور فقیهان شیعه، [[نماز عید فطر]] و [[نماز عید قربان]]، با اینکه در زمان حضور [[امام معصوم]] واجب هستند، باید به جماعت خوانده شوند<ref>صدوق، المقنع، ۱۴۱۵ق، ص۱۴۹؛ نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۶.</ref> در مقابل [[حنبلی|حنبلیان]] و برخی از [[حنفی|حنفیان]] نماز جماعت را واجب عینی دانسته<ref>ابن اثیر، جامع الاصول، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۵۶۴-۵۶۶.</ref> و گروهی از [[شافعی|شافعیان]] نماز جماعت را برای مردان در غیر حال سفر، [[واجب کفایی]] دانسته‌اند.<ref>خطیب شربینی، مغنی المحتاج، دار الفکر، ج۱، ص۲۲۹ـ۲۳۰.</ref> همچنین جماعت، شرط صحت [[نماز جمعه]] است.<ref>موصلی، الاختیار لتعلیل المختار، ۱۹۸۴م، ج۱، ص۸۳؛ بهوتی حنبلی، کشاف القناع، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۵۵۲-۵۵۳.</ref>
فقیهان شیعه، شرکت در نماز جماعت را مستحب مؤکد می‌دانند<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۱۱ـ۱۲؛ ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۷.</ref> همچنین بر اساس نظر مشهور فقیهان شیعه، [[نماز عید فطر]] و [[نماز عید قربان]]، با اینکه در زمان حضور [[امام معصوم]] واجب هستند، باید به جماعت خوانده شوند<ref>صدوق، المقنع، ۱۴۱۵ق، ص۱۴۹؛ نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۶.</ref> همچنین جماعت، شرط صحت [[نماز جمعه]] است.<ref>موصلی، الاختیار لتعلیل المختار، ۱۹۸۴م، ج۱، ص۸۳؛ بهوتی حنبلی، کشاف القناع، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۵۵۲-۵۵۳.</ref>
 
[[حنبلی|حنبلیان]] و برخی از [[حنفی|حنفیان]] از اهل سنت نماز جماعت را واجب عینی دانسته‌اند.<ref>ابن اثیر، جامع الاصول، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۵۶۴-۵۶۶.</ref> از نظر گروهی از [[شافعی|شافعیان]]، نماز جماعت برای مردان در غیر حال سفر، [[واجب کفایی]] است.<ref>خطیب شربینی، مغنی المحتاج، دار الفکر، ج۱، ص۲۲۹ـ۲۳۰.</ref>  


===جماعت خواندن نمازهای مستحب===
===جماعت خواندن نمازهای مستحب===
خط ۳۷: خط ۳۹:
===شرایط امام جماعت===
===شرایط امام جماعت===
{{اصلی|امام جماعت}}
{{اصلی|امام جماعت}}
در فقه، برای امام جماعت شرایطی ذکر شده است: عاقل<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۳.</ref>، بالغ<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۵.</ref>، [[عادل]] بودن<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۲۷۵.</ref> از شرایط امام جماعت است. همچنین امام جماعت باید [[ختنه]] شده،<ref>طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۱۵۵؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۱، ص۲۶۳.</ref> حلال‌زاده<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۴.</ref> و قرائت نمازش درست باشد.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج‌۱، ص۷۹۸.</ref> و اگر همه یا بعض مأمومان، مرد هستند، امام جماعت نیز باید مرد باشد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۳۶-۳۳۷.</ref>
در فقه اسلامی، برای امام جماعت شرایطی ذکر شده است: عاقل،<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۳.</ref> بالغ،<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۵.</ref> مؤمن<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج ۱۳، ص۲۷۳-۲۷۵.</ref> و [[عادل]] بودن<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۲۷۵.</ref> از شرایط امام جماعت است. همچنین امام جماعت باید [[ختنه]] شده،<ref>طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۱۵۵؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۱، ص۲۶۳.</ref> حلال‌زاده<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۴.</ref> و قرائت نمازش درست باشد.<ref> یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج‌۱، ص۷۹۸.</ref> و اگر همه یا برخی از مأمومان، مرد هستند، امام جماعت باید مرد باشد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۳۶-۳۳۷.</ref>


''' اقتدای به اهل سنت'''
''' اقتدای به اهل سنت'''


یکی از شرایط امام جماعت مؤمن بودن است(شیعه دوازده امامی)<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج ۱۳، ص۲۷۳-۲۷۵.</ref> از این رو فقیهان شیعه اقتدای مأموم شیعه به امام جماعت اهل سنت را در شرایط اولی صحیح ندانسته‌‌اند<ref>طوسی، الخلاف، ج۱، ص۵۴۹؛ حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۳۲.</ref> مستند آنان روایاتی است که اقتدای به اهل سنت را جایز نمی‌داند.<ref> نوری، وسایل الشیعه، ج۸، ص۳۰۹، ج۸، ص۳۱۲.</ref> اما درباره اقتدا به اهل سنت در شرایط خاص مثلا از باب [[تقیه]] اختلاف‌نظر دارند. امام خمینی و برخی دیگر اقتدای به اهل سنت را این شرایط مجزی دانسته{{مدرک}} ولی برخی دیگر تکرار نماز، یا عدم اقتدا و قرائت حمد و سوره را شرط دانسته‌اند.<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ص۵۳-۵۴. </ref>این اختلاف ناشی از تعارض روایات در شرایط ثانوی است.{{مدرک}} مقاله [http://miqat.hajj.ir/article_51419.html بررسی فقهی اقتدای به اهل تسنن در حرمین شریفین] به این مسئله پرداخته است.<ref> [http://miqat.hajj.ir/article_51419.html کمالی اردکانی، «بررسی فقهی اقتدای به اهل تسنن در حرمین شریفین»،] </ref>
یکی از شرایط امام جماعت مؤمن بودن (شیعه دوازده امامی) است<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج ۱۳، ص۲۷۳-۲۷۵.</ref> از این رو فقیهان شیعه اقتدای مأموم شیعه به امام جماعت اهل سنت را در شرایط اولی صحیح ندانسته‌‌اند<ref>طوسی، الخلاف، ج۱، ص۵۴۹؛ حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۳۲.</ref> مستند آنان روایاتی است که اقتدای به اهل سنت را جایز نمی‌داند.<ref> نوری، وسایل الشیعه، ج۸، ص۳۰۹، ج۸، ص۳۱۲.</ref> اما درباره اقتدا به اهل سنت در شرایط خاص مثلا از باب [[تقیه]] اختلاف‌نظر دارند. امام خمینی و برخی دیگر اقتدای به اهل سنت را این شرایط مجزی دانسته{{مدرک}} ولی برخی دیگر تکرار نماز، یا عدم اقتدا و قرائت حمد و سوره را شرط دانسته‌اند.<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ص۵۳-۵۴. </ref>این اختلاف ناشی از تعارض روایات در شرایط ثانوی است.{{مدرک}} مقاله [http://miqat.hajj.ir/article_51419.html بررسی فقهی اقتدای به اهل تسنن در حرمین شریفین] به این مسئله پرداخته است.<ref> [http://miqat.hajj.ir/article_51419.html کمالی اردکانی، «بررسی فقهی اقتدای به اهل تسنن در حرمین شریفین»،] </ref>
=== حضور زنان در نماز جماعت===
=== حضور زنان در نماز جماعت===
برپایه برخی روایات نماز خواندن زنان در خانه از نمازخواندن آنان در مسجد و به جماعت بهتر است. در این روایات بهترین مسجد برای زنان خانه آنها،<ref>صدوق، من لا یحضر الفقیه، ج۱، ص۳۷۴.</ref> و ثواب نماز فرادای زن در خانه با نماز جماعت مساوی دانسته شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۵، ص۲۳۷.</ref> گروهی از فقیهان شیعه با استناد به این روایات نماز فرادا خواندن زنان در خانه را مستحب و بهتر از نماز در مسجد دانسته <ref>برای نمونه نگاه کنید به علامه حلی، تذکره الفقها، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۳۸.</ref>و برخی دیگر این روایات را مربوط به شرایط خاص دانسته، و معتقد به استحباب نماز خواندن به جماعت برای زنان با رعایت حجاب شده‌اند{{مدرک}} این گروه به روایاتی که به حضور بانوان در نماز جماعت پیامبر دلالت دارند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۸، ص۳۴۳.</ref> استناد کرده‌اند.
برپایه برخی روایات نماز خواندن زنان در خانه از نمازخواندن آنان در [[مسجد]] و به جماعت بهتر است. در این روایات بهترین مسجد برای زنان خانه آنها،<ref>صدوق، من لا یحضر الفقیه، ج۱، ص۳۷۴.</ref> و ثواب نماز فرادای زن در خانه با نماز جماعت مساوی دانسته شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۵، ص۲۳۷.</ref> گروهی از فقیهان شیعه با استناد به این روایات نماز فرادا خواندن زنان در خانه را مستحب و بهتر از نماز آنان در مسجد دانسته‌اند<ref>برای نمونه نگاه کنید به علامه حلی، تذکره الفقها، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۳۸.</ref> برخی دیگر از فقیهان، این روایات را مربوط به شرایط خاص دانسته، و معتقد به استحباب نماز خواندن به جماعت برای زنان با رعایت حجاب شده‌اند{{مدرک}} این گروه به روایاتی که به حضور بانوان در نماز جماعت پیامبر دلالت دارند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۸، ص۳۴۳.</ref> استناد کرده‌اند.


===احکام دیگر===
===احکام دیگر===
خط ۵۰: خط ۵۲:
* مأموم از امام جلوتر نباشد.
* مأموم از امام جلوتر نباشد.
* جایگاه امام جماعت از جایگاه نمازگزاران بلندتر نباشد.<ref>صدوق، من لایحضر الفقیه، ۱۴۱۳ق،ج۱، ص۳۸۸.</ref> از این رو معمولاً در [[مسجد|مساجد]]، سطح [[محراب]] پایین‌تر ساخته می‌شود.{{مدرک}}
* جایگاه امام جماعت از جایگاه نمازگزاران بلندتر نباشد.<ref>صدوق، من لایحضر الفقیه، ۱۴۱۳ق،ج۱، ص۳۸۸.</ref> از این رو معمولاً در [[مسجد|مساجد]]، سطح [[محراب]] پایین‌تر ساخته می‌شود.{{مدرک}}
* فاصله امام و مأموم و فاصله صف‌ها زیاد نباشد.
* بین امام و مأموم و همچنین بین صف‌ها چیزی مانند پرده یا دیوار مانع نباشد. البته نصب پرده بین صف مردان و زنان استثنا شده است.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۷۷-۷۸۴.</ref>
* بین امام و مأموم و همچنین بین صف‌ها چیزی مانند پرده یا دیوار مانع نباشد، البته نصب پرده بین صف مردان و زنان استثنا شده است.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۷۷-۷۸۴.</ref>
* [[امام راتب]] در [[امامت جماعت]] بر دیگران اولویت دارد.<ref>بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۳۶۳ش، ص۱۹۶-۱۹۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۴۸؛ خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۲۷۷.</ref>  
* اولویت داشتن [[امام راتب]] در [[امامت]] نماز جماعت بر دیگران<ref>بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۳۶۳ش، ص۱۹۶-۱۹۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۴۸؛ خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۲۷۷.</ref>  
* زن در صورتی می‌تواند امام جماعت باشد که مأمومین فقط زن باشند.<ref>ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۸۱.</ref>
* زن در صورتی می‌تواند امام جماعت باشد که مأمومین فقط زن باشند.<ref>ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۸۱.</ref>


خط ۶۳: خط ۶۴:
* مسواک‌زدن
* مسواک‌زدن
* آهسته خواندن ذکرهای نماز
* آهسته خواندن ذکرهای نماز
* امام جماعت حال مأمومین  در [[نماز]] را مراعات کند.<ref>نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، نامه ۵۲، ص۴۲۶.</ref> و نماز را طول ندهد.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۰۰.</ref>
* امام جماعت حال مأمومین  در [[نماز]] را مراعات کند<ref>نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، نامه ۵۲، ص۴۲۶.</ref> و نماز را طول ندهد.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۰۰.</ref>
== تک‌نگاری==
== تک‌نگاری==
فقیهان از نماز جماعت و احکام آن در کتاب الصلاة فقه سخن گفته‌اند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۷.</ref> همچنین درباره نماز جماعت کتاب‌هایی به صورت مستقل نیز نوشته شده است، برخی از آنها عبارتند از:
فقیهان از نماز جماعت و احکام آن در کتاب الصلاة فقه سخن گفته‌اند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۷.</ref> همچنین درباره نماز جماعت کتاب‌هایی به صورت مستقل نیز نوشته شده است، برخی از آنها عبارتند از: