طائف: تفاوت میان نسخه‌ها

طائف ، شهری در جنوب شرقی مکه.  

طائف از طوف، به معنای دور چیزی چرخیدن و طواف کردن، است. دربارۀ وجه تسمیۀ طائف روایاتی وجود دارد که بیشتر آنها خرافه به نظر می رسند (مظفرالعمید، ص 72). بنا بر روایتی، دمودن، پسر عبدالملک از تیرۀ صَدف، پس از کشتن پسرعموی خود، عمرو، به سرزمین وَجّ گریخت و با مسعودبن معتب ثقفی پیمان بست. او متعهد شد در قبال ازدواج در وجّ، در اطراف محل سکونت ثقیف دیواری نفوذ ناپذیر بسازد. مسعود دختر خود را به عقد وی درآورد و او نیز آن دیوار مستحکم را بنا کرد. چون برای ورود به شهر می بایست دیوار را دور می زدند، آنجا را طائف نامیدند (یاقوت حموی، ج 4، ص 9). بنا بر روایتی دیگر، جبرئیل یک قطعه از سرزمین فلسطین را جدا کرد و آن را دور کعبه طواف داد و در محل طائف گذاشت و آنجا را طائف نامیدند (جوادعلی، ج 4، ص 146؛ برای آگاهی از آرای دیگر، رجوع کنید به دمشقی، ص 215؛ ابن اثیر، ج 1، ص 420).

یاقوت حموی( ج 4، ص9) نوشته است که طائف در مغرب نجد، در رشته کوه سراه، نزدیک کوهستان غزوان، و در وادی وَجّ واقع است. کوههای متعددی، ازجمله المحترق، الاصیحرین، صعب والمدهون، آن را احاطه کرده اند (عجیمی، ص 94ـ 95).  

دره های بزرگ و کوچک واقع در کوهها را وادی می نامند. وادی وَجّ، جفیجف، مِثناة، لِیّه، الخرار و لَقیم از مهم-ترین وادیهای اطراف طائف هستند (همدانی، ص 233).

طائف به سبب ارتفاع بسیاراز سطح دریا، برخلاف آب و هوای گرم و سوزان شبه جزیره، دارای آب و هوای معتدل و مطبوع است. جغرافی دانان مسلمان دربارۀ آب و هوای معتدل و خنک طائف اتفاق نظر دارند (رجوع کنید به مقدسی، ص 80 ؛ ادریسی، ج 1، ص 144 ؛ قزوینی، ص 97). به نوشتۀ ابوالفداء، طائف سردترین نقطۀ حجاز است و آب در قله های اطراف آن یخ می بندد (ص 90). وزش بادهای شمالی و غربی در این شهر، سبب ترکیب دو سامانۀ هوای مختلف شده است و موجب جاری شدن بارانهای سیل آسا در فصل بهار می شود. میزان باران سالانۀ آن بین 150 تا 300 میلیمتر است(رافائل و شیبی، ص 185). چشمه های متعددی چون المِثناه، الفِیصلیه، الوَهیط و شِبرا در کوهستانهای اطراف طائف جاری هستند. دمای هوا در این شهر در گرم ترین روزهای سال به 37ْ و در سردترین روزهای سال به زیر صفر می رسد (محمودطه، ص 192).

عدوان و عَمالقه از ساکنان قدیمی طائف بودند (قلقشندی، ص 186). مقارن ظهور اسلام، قوم ثَقیف و حِمیَر و تیره ای از قریش در طائف سکونت داشتند (یاقوت حموی، ج 4، ص 9). یکی از بتهای معروف اعراب در جاهلیت، به نام لات، در طائف قرار داشت و مردم آنجا بنایی برای آن ساخته و پرده ای بر آن انداخته بودند و گِرد آن طواف می کردند (جوادعلی، ج 4، ص 145). بازار عُکاظ و حَباشه از جمله بازارهای مهم اعراب بود که در طائف و اطراف آن برپا می شد. به نوشتۀ جرجی زیدان، عربها از هر سو به بازار عکاظ می رفتند و قریش نیز در برپایی و جذابیت آن می کوشید (ج 1، ص 29). از طائف محصولات گوناگونی (از جمله مویزو کشمش و پوست و روغن) به شهرهای اطراف، از جمله مکه ، فرستاده می شد. بنابراین، بسیاری از تجار و اشراف قریش به طائف رفت و آمد داشتند و در آنجا صاحب خانه و باغ نیز بودند.

 

در سال دهم بعثت، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به طائف رفت و ثقیف و سران طائف را به اسلام فراخواند، اما بی نتیجه بود. قریش در مبارزات خود با پیامبر همواره از حمایت ثقیف برخوردار بود. پیامبراکرم بعد از فراغت از حنین در سال هشتم، در غزوه ای که به «غزوۀ طائف» مشهور است، بيست روز طائف را محاصره کرد، ولی درگیری چندانی رخ نداد. در سال نهم ، هیئتی از ثقیف رهسپار مدینه شدند و بعد از پذیرش اسلام به طائف بازگشتند.  

پیامبر عثمان بن ابی العاص را به امارت طائف برگزید (ابن سعد، ج 1، ص 237). او در دورۀ خلافت ابوبکر و مدتی در دورۀ خلافت عمر، عامل حکومت بر آنجا بود.  

==طائف در دوره امویان و عباسیان==

طائف در دورۀ خلافت امویان (41ـ 132) ضمیمۀ حکومت امیر مکه شد (یعقوبی، ص 79). در دورۀ عباسیان (132ـ 656)، طائف به سبب قرار گرفتن مقبرۀ عبدالله بن عباس در آن و نقشی که به عنوان سپر دفاعی در مقابل حملات قبایل بدوی داشت، اهمیت داشت. از زمان تسلط عثمانیان بر جزیرة العرب تا روی کار آمدن وهابیان، مراکز نظامی بزرگی در این شهر ایجاد شد و در این دوران، طائف شهر پر جمعیتی گردید و بسیاری از مراکز اداری از مکه به آنجا انتقال یافت و عده ای نیز از سراسر عربستان به این شهر کوچیدند. در نتیجه، تجارت در این شهر رونق یافت(محمود طه، ص 199).

در1305، وهابیان بر طائف مسلط شدند. سعودیها نیز– که در 1319مقدمات تشکیل مملکت عربی را در جزیرةالعرب فراهم آورده بودند – در 1327 بر طائف چیره شدند. معاهدۀ طائف، که به جنگ عربستان و یمن پایان داد، در1347 در این شهر به امضا رسید (خوند، ص 461).

 

از طائف اشخاص نامداری برخاسته اند، از جمله امية بن ابی الصلت ثقفی( شاعر)،حجاج بن یوسف ثقفی، حارث بن کَلده ثقفی( طبیب مشهور عرب)، نضربن حارث و مختارثقفی

مساحت کنونی طائف 360 کیلومتراست. در سرشماری سال 1413، جمعیت آن 416121 تن بوده است (جوده حسنین، ص 177). در تابستان، جمعیت آن به پانصد هزار تن نیز می رسد (خوند، ص 462). با توجه به آب و هوای مناسب و وجود چشمه ها و منابع آب زیرزمینی، کشاورزی و پرورش انواع میوه (به ویژه انگور) و گل و نیز زنبور عسل در آنجا رونق دارد. بسیاری از محصولات آنجا به شهرهای عربستان و دیگر مناطق جهان صادر می شود (خوند، ص 461 ؛ محمود طه، ص 195).

آثار تاریخی متعددی در طائف وجود دارد، از جمله مسجد ابن عباس، مسجد عداس، مسجد الهادی، قبرستانی با سنگ قبرهایی متعلق به قرنهای چهارم و پنجم که با خط کوفی و نسخ روی آنها نوشته شده، و قصر معروف شبرا. از جمله مراکز تفریحی و سیاحتی طائف، باغ ملک فهد است(خوند، ص 462).