Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۵۰۰
ویرایش
عبادت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←موانع عبادت) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نیایش}} | {{نیایش}} | ||
'''عبادت''' به معنای اطاعت و پیروی خاضعانه، حالتی در وجود انسان است که خود را در اختیار آفریننده‌اش، می‌بیند. هدف از خلقت جهان، یاد و ذکر خدا و نیاز انسان به خدا را فلسفه و چرایی عبادت نامیده‌اند.<br /> | '''عبادت''' به معنای اطاعت و پیروی خاضعانه، حالتی در وجود انسان است که خود را در اختیار آفریننده‌اش، می‌بیند. هدف از خلقت جهان، یاد و [[ذکر]] خدا و نیاز انسان به [[خدا]] را فلسفه و چرایی عبادت نامیده‌اند.<br /> | ||
عبادت را به اجباری و اختیاری تقسیم کرده‌اند. در قرآن و روایات آثاری مانند [[آمرزش گناهان]]، آرامش و سرور انسان، افزایش رزق و روزی، [[امامت]]، [[تقرب]] الهی و استواری در [[دین]] برای آن، ذکر شده است.<br /> همچنین [[اخلاص|خلوص]]، اعتدال، [[صبر]]، علم، خشوع و [[طهارت]] را از آداب و شرایط عبادت دانسته‌اند. عبادت منحصر در مناسک عبادی نیست. [[دعا]]، تفکر و کسب روزی حلال را از مصادیق آن برشمرده‌اند.<br /> | عبادت را به اجباری و اختیاری تقسیم کرده‌اند. در [[قرآن]] و [[روایات]] آثاری مانند [[آمرزش گناهان]]، آرامش و سرور انسان، افزایش رزق و روزی، [[امامت]]، [[تقرب]] الهی و استواری در [[دین]] برای آن، ذکر شده است.<br /> همچنین [[اخلاص|خلوص]]، اعتدال، [[صبر]]، علم، خشوع و [[طهارت]] را از آداب و شرایط عبادت دانسته‌اند. عبادت منحصر در مناسک عبادی نیست. [[دعا]]، تفکر و کسب روزی حلال را از مصادیق آن برشمرده‌اند.<br /> | ||
در آیات و روایات [[تفاخر]]، [[تکبر]]، جهل، [[دنیاگرایی]] و [[حرام‌خواری]] از موانع عبادت محسوب شده است.<br /> | در [[آیات]] و روایات [[تفاخر]]، [[تکبر]]، جهل، [[دنیاگرایی]] و [[مال حرام|حرام‌خواری]] از موانع عبادت محسوب شده است.<br /> | ||
[[کتاب مقدس]] عبادت را به عنوان میثاقی با [[بنی‌اسرائیل]] مطرح کرده است. | [[کتاب مقدس]] عبادت را به عنوان میثاقی با [[بنی‌اسرائیل]] مطرح کرده است. | ||
== مفهوم‌شناسی == | == مفهوم‌شناسی == | ||
عبادت را به پرستش،<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ۱۳۷۷ش، ذیل واژه عبادت</ref> اطاعت و پیروی خاضعانه و خاشعانه و در مواردی به نهایت خضوع و فروتنی معنا کرده‌اند.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه عبد؛ راغب اصفهانی، | عبادت را به پرستش،<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ۱۳۷۷ش، ذیل واژه عبادت</ref> اطاعت و پیروی خاضعانه و خاشعانه و در مواردی به نهایت خضوع و فروتنی معنا کرده‌اند.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه عبد؛ راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ۱۴۱۲ق، ذیل واژه عبد.</ref> عبادت به این معنا حالتی در وجود انسان است که خود را نیازمند<ref>سوره فاطر، آیه ۳۵.</ref> و در اختیار حقیقتی که او را آفریده است، ببیند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۲۱، ص۱۹۵-۱۹۶.</ref> [[علامه طباطبایی]] حقیقت عبادت را این می‌داند که بنده، خود را در مقام ذلت و عبودیت قرار داده و از هر چیز دیگر بریده، به یاد [[پروردگار]] خود باشد و او را [[ذکر]] گوید.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۸، ص۳۸۸.</ref> میل به خدمت و تقدیس موجودی برتر که مستحق این خدمت و تقدیس باشد نیز به عنوان حقیقت عبادت بیان شده است.<ref>مطهری، یادداشت‌های استاد مطهری، ۱۳۹۱ش، ج۶، ص۱۶۰. </ref> | ||
<br /> | <br /> | ||
عبادت در اصطلاح [[قرآن|قرآنی]] معنایی عام دارد و بسیاری از رفتارهای انسان را اگرچه پیروی از [[شیطان]] و هوای نفس باشد، در برمی‌گیرد. بر اساس آیات قرآن مفهوم عبادت شامل عبادت دیگر انسان‌ها،<ref>سوره توبه، آیه ۳۱؛ سوره یونس، آیه ۲۸-۲۹.</ref> عبادت هوای نفس،<ref>سوره طه، آیه۴۳.</ref> عبادت | عبادت در اصطلاح [[قرآن|قرآنی]] معنایی عام دارد و بسیاری از رفتارهای انسان را اگرچه پیروی از [[شیطان]] و هوای نفس باشد، در برمی‌گیرد. بر اساس [[آیات قرآن]] مفهوم عبادت شامل عبادت دیگر انسان‌ها،<ref>سوره توبه، آیه ۳۱؛ سوره یونس، آیه ۲۸-۲۹.</ref> عبادت هوای نفس،<ref>سوره طه، آیه۴۳.</ref> عبادت [[شیطان]]،<ref>سوره مریم، آیه ۴۴.</ref> عبادت بت‌ها<ref>سوره عنکبوت، آیه ۱۷ و ۲۵.</ref> و عبادت خداوند<ref>سوره زمر، آیه ۱۱؛ سوره اسراء، آیه۲۳؛ سوره هود، آیه۲.</ref> می‌شود. | ||
<br /> | <br /> | ||
مفهوم عبادت در [[علم فقه]] بر خلاف کاربرد عام قرآنی آن، فقط بر اعمال و مناسکی که به شرط [[قصد قربت]] انجام شود، اطلاق می‌شود و از آنها به احکام تعبدیه نام برده می‌شود.<ref>میرزای قمی، جامع الشتات، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۶؛ مشکینی، مصطلحات الفقه، قم، ص۲۰.</ref> مفهوم عبادت در عرف مردم در ضمن بعضی از مصادیق آن مانند [[نماز]]، | مفهوم عبادت در [[علم فقه]] بر خلاف کاربرد عام قرآنی آن، فقط بر اعمال و مناسکی که به شرط [[قصد قربت]] انجام شود، اطلاق می‌شود و از آنها به [[احکام]] تعبدیه نام برده می‌شود.<ref>میرزای قمی، جامع الشتات، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۶؛ مشکینی، مصطلحات الفقه، قم، ص۲۰.</ref> مفهوم عبادت در عرف مردم در ضمن بعضی از مصادیق آن مانند [[نماز]]، [[روزه]]، [[حج]]، [[دعا]] و [[تسبیح خدا|تسبیح]] شناخته می‌شود که از معنای قرآنی و فقهی آن محدودتر است.<ref>کورانی، فلسفة الصلاة، ۱۹۸۹م، ص۹.</ref> | ||
== فلسفه عبادت == | == فلسفه عبادت == | ||
برای چرایی عبادت [[خداوند]] چند علت ذکر شده است. هدف خلقت جهان، یاد و ذکر خدا و نیاز انسان به خدا از جمله دلائل عبادت قرار داده شده است. | برای چرایی عبادت [[خداوند]] چند علت ذکر شده است. هدف خلقت جهان، یاد و ذکر خدا و نیاز انسان به خدا از جمله دلائل عبادت قرار داده شده است. | ||
* '''هدف خلقت جهان:''' عبودیت و بندگی خدا هدف اصلی از خلقت جهان قرار داده شده است. بر اساس برخی از آیات قرآن، خداوند [[جن]] و انس را برای عبادت خلق کرده است؛<ref>سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref> | * '''هدف خلقت جهان:''' عبودیت و بندگی خدا هدف اصلی از خلقت جهان قرار داده شده است. بر اساس برخی از آیات قرآن، خداوند [[جن]] و انس را برای عبادت خلق کرده است؛<ref>سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref> به همین دلیل زمانی که انسان از این هدف منحرف می‌شود، خداوند [[پیامبران|پیامبرانی]] را مبعوث می‌کند تا انسان را از تحت عبادت طاغوت نجات داده، به هدف اصلی خلقت خود باز گرداند.<ref>سوره نحل، آیه۳۶.</ref> عبودیت و پرستش خداوند چیزی است که در [[فطرت|فطرت انسان]] قرار داده شده و با سرشت او عجین شده است؛ ولی گاه از مسیر صحیح خود خارج شده و باعث پرستش موجوداتی از قبیل بت و انسان‌های دیگر می‌شود.<ref>مطهری، آزادی معنوی، ۱۳۷۸ش، ص۱۰۹.</ref> [[امام علی(ع)]] در این باره هدف [[بعثت پیامبر(ص)]] را خارج کردن بندگان خدا از عبادت بت‌ها به سوی عبادت خداوند می‌داند.<ref>نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۴۷، ص۲۰۴.</ref> | ||
* '''یاد و ذکر خدا:''' به یاد خدا بودن و ذکر او را گفتن یکی از اهداف عبادت ذکر شده است. در آیه ۱۴ [[سوره طه]] خداوند خطاب به [[موسی(ع)]] ضمن معرفی خود به عنوان خدایی یکتا و تأکید بر وحدانیت خود، از موسی(ع) می‌خواهد که خدا را عبادت کند و [[نماز]] را برپا دارد تا یاد و ذکر خدا همیشه با او همراه باشد. مفسرین کلمه «فاعبدنی» در آیه را [[فروع دین|رکن عمل]] (فروع دین) که رکن دوم ایمان است، می‌دانند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۴، ص۱۴۰؛ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰، ج۲۲، ص۱۹.</ref> | * '''یاد و [[ذکر خدا]]:''' به یاد خدا بودن و ذکر او را گفتن یکی از اهداف عبادت ذکر شده است. در آیه ۱۴ [[سوره طه]] خداوند خطاب به [[موسی(ع)]] ضمن معرفی خود به عنوان خدایی یکتا و تأکید بر [[توحید|وحدانیت]] خود، از موسی(ع) می‌خواهد که خدا را عبادت کند و [[نماز]] را برپا دارد تا یاد و ذکر خدا همیشه با او همراه باشد.{{مدرک}} [[مفسرین]] کلمه «فاعبدنی» در آیه را [[فروع دین|رکن عمل]] (فروع دین) که رکن دوم [[ایمان]] است، می‌دانند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۴، ص۱۴۰؛ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰، ج۲۲، ص۱۹.</ref> | ||
== انواع عبادت == | == انواع عبادت == | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
عبادت غیر اختیاری به نوعی از عبادت گفته می‌شود که عابد هیچ‌گونه اختیار و آزادی انتخاب ندارد و فقط فرمان‌پذیر است. عبادت تسخیری توسط همه موجودات هستی غیر از موجوداتی که دارای اراده هستند، انجام می‌شود.<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ۱۴۱۲ق، ۳۹۶-۳۹۷ و۵۴۲.</ref> [[آیه|آیاتی]] از [[قرآن]] نیز بر این نوع از عبادت اشاره کرده است.<ref>سوره اسراء، آیه ۴۴؛ سوره نحل، آیه ۴۹؛ سوره جمعه، آیه ۱.</ref> [[علامه طباطبایی]] این نوع از عبادت را عبادت عامه نامیده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴۱۵.</ref> | عبادت غیر اختیاری به نوعی از عبادت گفته می‌شود که عابد هیچ‌گونه اختیار و آزادی انتخاب ندارد و فقط فرمان‌پذیر است. عبادت تسخیری توسط همه موجودات هستی غیر از موجوداتی که دارای اراده هستند، انجام می‌شود.<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ۱۴۱۲ق، ۳۹۶-۳۹۷ و۵۴۲.</ref> [[آیه|آیاتی]] از [[قرآن]] نیز بر این نوع از عبادت اشاره کرده است.<ref>سوره اسراء، آیه ۴۴؛ سوره نحل، آیه ۴۹؛ سوره جمعه، آیه ۱.</ref> [[علامه طباطبایی]] این نوع از عبادت را عبادت عامه نامیده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴۱۵.</ref> | ||
=== عبادت اختیاری === | === عبادت اختیاری === | ||
عبادت اختیاری نوعی از عبادت است که مکلفانِ دارای اراده مانند [[جن]] و انسان طبق اختیار و انتخاب خود، اعمال عبادی را انجام می‌دهند.<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ۱۴۱۲ق، ص۵۴۲.</ref> این نوع عبادت را عبادت خاصه نیز | عبادت اختیاری نوعی از عبادت است که مکلفانِ دارای اراده مانند [[جن]] و انسان طبق اختیار و انتخاب خود، اعمال عبادی را انجام می‌دهند.<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ۱۴۱۲ق، ص۵۴۲.</ref> این نوع عبادت را عبادت خاصه نیز نامیده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴۱۵.</ref> در آیاتی نیز به این نوع از عبادت اشاره شده است.<ref>سوره بقره، آیه ۲۱؛ سوره نساء، آیه ۳۶.</ref> | ||
تقسیم دیگری نیز برای عبادت با استناد به سخن و مناجاتی از [[امام علی(ع)]]<ref> | تقسیم دیگری نیز برای عبادت با استناد به سخن و [[مناجات|مناجاتی]] از [[امام علی(ع)]]<ref>نهج‌البلاغه، صبحی صالح، حکمت ۲۳۴، ص۵۱۰؛ ابن ابی جمهور، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۲۰.</ref> از سوی برخی ارائه شده است. بر این اساس عبادت را به '''عبادت بردگان'''، '''عبادت تاجران''' و '''عبادت آزادگان''' تقسیم کرده‌اند. زمانی که [[خداوند]] به خاطر رغبت به [[بهشت]] و دریافت [[پاداش]] بندگی شود، این عبادت تجار است و هنگامی که خدا از ترس [[عذاب]] بندگی شود، این عبادت بردگان است؛ ولی گروهی که خدا را شایسته پرستش دانسته و به دلیل [[شکر]] و سپاس از خدا، او را بندگی کنند به این عبادت، عبادت آزادگان گویند که برترین عبادت‌هاست.{{مدرک}} نهی از عبادت تاجرانه در این بیت [[حافظ شیرازی]] نیز مورد اشاره قرار گرفته شده است: | ||
{{شعر۲ | {{شعر۲ | ||
|تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن|که دوست خود روش بنده پروری داند.<ref>دیوان حافظ، غزلیات حافظ، عزل ۱۷۷.https://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh177/ </ref> | |تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن|که دوست خود روش بنده پروری داند.<ref>دیوان حافظ، غزلیات حافظ، عزل ۱۷۷.https://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh177/ </ref> | ||