سید محمدباقر صدر: تفاوت میان نسخه‌ها

==تحصیلات==

شهید صدر دوره ابتدایی را در مدت سه سال را به پایان رساند و به فراگیری دروس حوزوی دینی پرداخت.<ref>ابوزید العاملی، السیره و المسیره، ۲۰۰۷م، ج۱، ص۱۲۲.</ref> او کتاب المنطق [[محمد رضا مظفر]] و [[معالم الاصول (کتاب)|معالم الاصول]] را نزد برادرش سید اسماعیل فراگرفت. وی کتاب‌های دوره سطح حوزه را در مدتی کوتاه به پایان رساند. اساتید دوره سطح او محمّد تقی جواهری، عبّاس شامی، سید باقر شخص، صدرا بادكوبی و سید محمد روحانی بودند. پس از آن در [[درس خارج]] فقه و اصول [[سید ابوالقاسم خویی]] و شیخ محمدرضا آل یاسین شرکت کرد.<ref>ابوزید العاملی، السیره و المسیره، ۲۰۰۷م، ج۱، ص۱۴۶تا۱۵۲.</ref>

==تألیفات==

سید محمد باقر صدر، در زمینه‌های مختلفِ فقه، اصول، منطق، فلسفه، اقتصاد، کلام، تفسیر، تاریخ و سیاست کتاب نوشته است.

برخی از آثار او عبارت است از:

* [[فدک فی التاریخ]]

* غایه الفکر فی علم الاصول

* الفتاوی الواضحه

* البنک اللاربوی فی الاسلام (بانک بدون ربا در اسلام)

* بحث حول [[مهدی|المهدی (ع)]]

* بحث حول الولایة

* حاشیه بر [[مهناج الصالحین]] [[سید محسن حکیم|آیت الله حکیم]]

* حاشیه بر مناسک حج [[سید ابوالقاسم خوئی|آیت الله خوئی]]

==مرجعیت==

{{اصلی|حزب الدعوة الاسلامیة}}

در سال ۱۳۷۷ق، محمد باقر صدر همراه با برخی از علماء عراق، به منظور ساماندهی فعالیت‌های سیاسی مسلمانان عراق، [[حزب الدعوة الاسلامیة]] را تأسیس کرد. وی پنح سال بعد، بنا به مصالحی، از آن کنار کشید، اما به دیگر اعضای حزب توصیه کرد که به کار خود ادامه دهند.<ref>صدر، مباحث الاصول، مقدمهٔ حسینی حائری، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۸۷تا۸۹.</ref>

===همکاری با جماعة العلماء===

{{اصلی|جماعة العلماء فی النجف الاشرف}}

===حمایت از انقلاب اسلامی ایران===

سیدمحمدباقر صدر، از نهضت [[سید روح الله خمینی|امام خمینی]] در [[ایران]] حمایت می‌کرد.<ref>صدر، مباحث الاصول، مقدمهٔ حسینی حائری، ۱۴۰۷ق، ج۱،ص۱۴۱.</ref> کتاب‌ شش جلدیِ [[الاسلام یقود الحیاة (کتاب)|الاسلام یقود الحیاة]] را نیز به همین منظور نوشت.<ref>صدر، مباحث الاصول، مقدمهٔ حسینی حائری، ۱۴۰۷ق، ج۱،ص۶۸.</ref>در زمان اقامت امام خمینی در نجف هم با او ارتباط نزدیک داشت. شهید صدر جمله‌ای با این مضمون درباره امام خمینی گفته است که در امام خمینی ذوب شوید؛ چنانکه او در اسلام ذوب شده است.<ref>ابوزید العاملی، السیره و المسیره، ۲۰۰۷م، ج۴، ص۲۷.</ref>

==اندیشه‌ها==

===نظریه حق الطاعه===

شهید صدر نظریه [[حق الطاعه]] را در مقابل  نظریه مشهورِ [[قبح عقاب بلا بیان]] مطرح کرده است.  بر طبق نظریه حق الطاعه، در شبهات بدوی، یعنی در مواردی که احتمال وجود تکلیف هست، اما دلیلی برای آن وجود ندارد، عقل به برائت حکم نمی‌کند و احتیاط را لازم می‌داند. استدلال او این است که حق خداوند بر بندگانش محدود نیست و تنها مواردی را شامل نمی‌شود که ما به تکلیف یقین داریم؛ بلکه  مواردی را نیز که احتمال وجود تکلیف می‌دهیم، دربرمی‌گیرد. بنابراین در این‌گونه موارد، حکم عقل، لزوم احتیاط است.<ref>اسلامی، «مکتب اصولی شهید آیت الله صدر»، ۱۳۸۵ش، ص۱۵۳؛ لاریجانی، «نظریه حق الطاعه»، ۱۳۸۱ش، ص۱۲.</ref>  

===ضرورت وجود حکومت اسلامی===

در نگاه شهيد صدر، وجود دولت ضرورتی اجتماعی و مبتنی بر فطرت انسان است.<ref>جمشیدی و درودی، «حکومت اسلامی در اندیشه سیاسی شهید صدر»، ۱۳۹۱ش، ص۹۳.</ref> بر پایه این مبنا، او وجود حکومت اسلامی را نیز ضرورت زندگی اجتماعی و سیاسی انسان می‌داند و می‌گوید: دولت اسلامی تنها يك ضرورت دينی نيست؛ بلكه افزون بر آن، ضرورت تمدن بشری است؛ زيرا تنها راهی است كه می‌تواند استعدادهای انسان را شكوفا سازد و او را تا جايگاه طبيعی و خاص خود در تمدن انسانی برساند.<ref> جمشیدی، «مفهوم و چيستی حكومت در انديشه سياسی شهيد صدر»، ۱۳۸۷ش، ص۸و۹.</ref>

===اقتصاد اسلامی مکتب است، نه علم===

==شهادت==

در روز شنبه نوزدهم جمادی الاول ۱۴۰۰ق (شانزدهم فروردین ۱۳۵۹ش)،دولت عراق پس از نُه ماه محاصره خانگی، سید محمد باقر صدر را دستگیر کرد. از او خواسته شد که تنها چند کلمه بر ضد [[امام خمینی]] و [[انقلاب اسلامی ایران]] بنویسد تا آزاد شود. صدر این خواسته را غیرانسانی دانست  و نپذیرفت و گفت که آماده شهادت است.

سرانجام شهید صدر در روز سه شنبه [[۲۳ جمادی‌الاول]] [[سال ۱۴۰۰ هجری قمری|۱۴۰۰ق]] ([[۱۹ فروردین]] [[سال ۱۳۵۹ هجری شمسی|۱۳۵۹ش]])، همراه خواهرش به شهادت رسید.