صحیفه ملعونه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''صَحیفه مَلعونه''' یا '''صحیفه مشئومه''' پیمان‌نامه تعدادی از صحابه [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]] در مخالفت با رسیدن خلافت به [[امام علی(ع)]]. گروهی از صحابه پیش از [[واقعه غدیر]] با هم پیمان بستند که نگذارند [[خلافت]] به [[اهل البیت عليهم السلام|خاندان پیامبر(ص)]] برسد. آنان می‌خواستند رسول خدا را در گردنه [[کوه هرشی]] به قتل برسانند. پس از واقعه غدیر نیز در مدینه جلسه تشکیل دادند و بر پیمان خود تأکید کردند و این جلسه به صحیفه ملعونه دوم معروف شد. پیامبر(ص) در [[خطبه غدیر]] اصحاب صحیفه را اهل آتش دانسته و از آنان بیزاری جست.  

عده‌ای در زمان حیات رسول خدا گرد هم آمدند و پیمان‌نامه‌ای امضا کردند که نگذارند خلافت به امام علی(ع) برسد.<ref>سلیم بن قیس، اسرار آل محمد، ۱۴۱۶ق، ص۲۳۲.</ref> در منابع از این پیمان‌نامه به صحیفه ملعونه<ref>قمی، سفینة البحار، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۵۶.</ref> و مشئومه یاد شده است.<ref>امینی گلستانی، آیا و چرا، ۱۳۹۲ش، ص ۹۱.</ref>{{منبع بهتر}} به گفته برخی محققان صحیفه ملعونه دوبار اتفاق افتاده‌ است.<ref>امینی گلستانی، آیا و چرا، ۱۳۹۲ش، ص۹۱.</ref> یکی قبل از واقعه غدیر و دیگری پس از آن.<ref>امینی گلستانی، آیا و چرا، ۱۳۹۲ش، ص ۹۱.</ref>[[سید هاشم بحرانی|علامه بحرانی]] معتقداست، [[آیه|آیات]] ۸۰ و ۷۹ [[سوره زخرف]]<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۸۸۴. </ref> و آیه ۱۰ [[سوره مجادله]] به صحیفه ملعونه اشاره دارد.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۳۱۶.</ref> همچنین [[ابن شهر آشوب]] در ذیل آیات ۱۶۷ [[سوره بقره]] و ۱۱۸ [[سوره آل عمران|سوره‌ آل‌ عمران]] به صحیفه ملعونه اشاره کرده است.<ref>ابن شهر آشوب، الناقب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۲۳۱.</ref>

برخی از علمای شیعه همچون [[سلیم بن قیس هلالی|سلیم بن قیس]]، <ref>سلیم بن قیس، اسرار آل محمد(ص)، ۱۴۱۶ق، ص۲۳۲.</ref> [[شیخ عباس قمی]]<ref>قمی، سفینة البحار، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۵۶.</ref> [[سید ابن طاووس]] به نقل از [[ارشاد القلوب (کتاب)|ارشاد القلوب]]،<ref>سید بن طاووس، طرف من الأنباء والمناقب، نشر تاسوعا، ص۵۶۴.</ref> به این موضوع پرداخته‌اند. همچنین به باور [[محمد باقر مجلسی|مجلسی]] این واقعه در النشر و الطی از کتب اهل سنت، آمده‌ است.<ref> مجلسی، مرآةالعقول، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۵۵.</ref>

به باور [[سید بن طاووس]] واقعه صحیفه ملعونه بعد از ایام [[حج]] و قبل از حرکت پیامبر به سوی [[غدیرخم]] در [[مکه]] اتفاق افتاد.<ref>سید بن طاووس، طرف من الأنباء والمناقب، نشر تاسوعا، ص۵۶۴.</ref> اعضای این صحیفه در کنار [[کعبه]] با هم عهد بستند پس از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]]، نگذارند [[خلافت]] به خاندانش برسد و امر [[خلافت]] را خود به عهده بگیرند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۸، ص۸۶.</ref> این پیمان‌نامه توسط همه اعضا امضا شد. [[ابوعبیده جراح|عبدالله بن جَراح]] کاتب این قرار داد بود و آن‌ را در کنار [[کعبه]] دفن کرد.<ref>.مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۵۰.</ref> شیخ عباس قمی معتقداست نویسنده این صحیفه سعید بن عاص بود.<ref>قمی، سفینة البحار، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۵۶.</ref> به باور برخی، [[ابوبکر]] [[عمر]]، [[معاذ بن جبل]] و [[سالم مولی ابی حذیفه]] از جمله افراد اصحاب صحیفه شمرده شده‌اند.<ref>سلیم بن قیس، اسرار آل محمد (ص)، ۱۴۱۶ق، ص۲۳۲.</ref> برخی نیز نام [[مغیرة بن شعبة]] و [[عبدالرحمن بن عوف]] را اضافه کرده‌اند.<ref>امینی گلستانی، آیا و چرا، ۱۳۹۲ش، ص ۹۱.</ref>

اصحاب صحیفه پس از مشورت با هم تصمیم گرفتند [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]] را در راه بازگشت از [[حجة الوداع]] در سرازیری گردنه [[کوه هرشی|کوه هَرشی]] به قتل برسانند. این افراد ۱۴ نفر بودند و در [[جنگ تبوک]] نیز همین نقشه را داشتند.<ref>سلیم بن قیس، اسرار آل محمد (ص)، ۱۴۱۶ق، ص۲۳۲.</ref> پیامبر قبل از نوشته شدن صحیفه ملعونه، از آن توسط [[خدا|خداوند]] خبر داشت.<ref>انصاری، غدیر در قرآن، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۳۹.</ref> به باور برخی این پیمان‌نامه اولین اقدام علیه [[واقعه غدیر|واقعه‌ غدیر]] و آغازی برای بدست‌گرفتن [[خلافت]] بود.<ref>انصاری، غدیر در قرآن، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۳۰.</ref>

برخی معتقدند [[حدیث|حدیثِ]] ماگروه [[پیامبران|انبیاء]] میراث نمی‌گذاریم و هر چه بعد از ما بماند صدقه است؛ اولین بار توسط اصحاب صحیفه وضع شد.<ref>مجلسی، حق الیقین، انتشارات اسلامیه، ج۱، ص۱۹۱.</ref>

همچنین [[امام علی (ع)]] در سخنانی که با [[طلحه]] داشته است؛ در جواب [[حدیث|حدیثِ]] جعلیِ جمع نشدن [[نبوت]] و [[خلافت]] در [[اهل بیت]]، اشاره به صحیفه ملعونه کرده‌است.<ref>سلیم بن قیس، اسرار آل محمد (ص)، ۱۴۱۶ق، ص۳۰۱.</ref>

پس از ترور نافرجام [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]] و منصوب شدن [[امام علی (ع)]] به جانشینی پیامبر، عده‌ای بعد از ورود به [[مدینه]] در خانه [[ابوبکر]] جمع شدند و در آنجا پیمان نامه‌ دیگری نوشتند.<ref>سلیم بن قیس، اسرار آل محمد (ص)، ۱۴۱۶ق، ص۲۳۲.</ref> دیلمی معتقد‌است در این پیمان‌نامه بر [[خلافت]] [[ابوبکر]]، [[عمر]]، [[ابوعبیده جراح|ابوعبیده]] و سالم بن مولی ابی حذیفه بعد از رسول خدا، تاکید شده و با خلافت [[امام علی (ع)]] مخالفت شد.<ref>دیلمی ، ارشاد القلوب، ۱۴۱۲، ج۲، ص۳۳۳.</ref> دراین جلسه سی و چهار نفر حضور داشتند که اکثر آنها از رؤسای قبایل بودند. به باور [[سلیم بن قیس]] ۱۴ نفر از این افراد همان‌هایی بودند که در واقعه [[کوه هرشی]] حضور داشتند.<ref>سلیم بن قیس، اسرار آل محمد (ص)، ۱۴۱۶ق، ص۲۳۲.</ref> این صحیفه پس از امضای همه حاضرین به [[ابوعبیده جراح]] سپرده و در کنار [[کعبه|خانه خدا]] دفن شد.این صحیفه در زمان [[خلافت]] [[عمر]] از محلش خارج شد.<ref>سلیم بن قیس، اسرار آل محمد (ص)، ۱۴۱۶ق، ص۲۳۲.</ref>  

[[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم (ص)]] فردای آن روز اصحاب صحیفه ملعونه را به سردمداران [[جاهلیت]] تشبیه کرد. وی معتقد بود اگر [[خدا|خداوند]] دستور به صبر و امتحان امت خود نداده بود، اصحاب صحیفه را گردن میزدند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۸، ص۱۰۶</ref> وی همچنین دو [[آیه]] «وای بر کسانی که نوشته‌ای را به دست خویش می‌نویسند و سپس می‌گویند: این از سوی خداست، تا مبلغ کمی به دست آورند.وای برآنان از آنچه می‌نویسند و وای بر آنان از آنچه کسب می‌کنند»<ref>سوره بقره، آیه۷۹.</ref> و « از مردم مخفی می‌کنند امااز خدا مخفی نمی‌کنند و خدا ناظر آنان است هنگامی که شب را سحر می‌کنند در سخنی که [[خدا]] راضی نیست، و [[خدا]] به آنچه انجام می‏دهند احاطه دارد.»<ref> سوره نساء، آیه۱۰۸.</ref> را تلاوت کردند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۸، ص۱۰۶.</ref>  

متن صحیفه ملعونه دوم در کتاب [[بحار الانوار]] آمده است. <ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۸، ص۱۰۴.</ref> خلاصه آن بدین شرح است:

 

# انگیزه نوشتن این صحیفه گمراه نشدن [[اسلام|مسلمانان]]، و اقتداء مسلمانان آینده به آن است.

# اگر شخصی ادعا کند [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول الله]] شخص معینی را به عنوان جانشین خود معرفی و اسم و نسب او را بیان کرده‌است، دروغ‌ گفته‌است.

# [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]] فرمود: [[صحابه|اصحاب]] من مانند ستارگانند. به هر کدام از ایشان اقتداء کنید هدایت می‌­شوید. شخصی که ادعا کند از دیگران برتری داشته و امام است، حرف باطی گفته است.

# طبق [[حدیث]]: ما گروه [[انبیاء]] از خود [[ارث در قرآن|ارث]] نمی­‌گذاریم و آنچه از ما باقی می­‌ماند [[صدقه]] است؛ [[اهل البیت عليهم السلام|اهل بیت رسول خدا]] خلیفه نیستند؛ زیرا نزدیکی خویشاوندی با پیامبر دلیل بر [[خلافت]] نمی‌شود.

[[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت محمد (ص)]] در [[خطبه غدیر|خطبه غدیرخم]] اشاره به صحیفه ملعونه کردند. وی نسبت به امامانی که بعد از او می‌آیند و دعوت به آتش می‌کنند، هشدار داد. ایشان جایگاه آنان و پیروانشان را در [[جهنم]] دانسته و بیزاری خود را نسبت به اصحاب صحیفه اعلام کردند.<ref>طبرسی، الاحتجاج علی اهل اللجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۶۲.</ref>

* سلیم بن قیس، اسرارآل محمد(ص)، قم، نشر الهادی ، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.

* مجلسی، محمدباقر ، مرآةالعقول، تهران، دارالاکتب الاسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.