imported>Fayaz |
imported>Fayaz |
| خط ۴۶: |
خط ۴۶: |
|
| |
|
| ==مقبره منسوب به امام علی(ع) == | | ==مقبره منسوب به امام علی(ع) == |
| | [[پرونده:مزار شریف 1.jpg|300px|بندانگشتی|نمایی از مزار شریف در ۱۸۹۰میلادی]] |
| | [[پرونده:بارگاه منسوب به حضرت علی در مزار شریف.jpg|300px|بندانگشتی|مسجد کبود ]] |
| {{اصلی|مسجد کبود (مزار شریف)}} | | {{اصلی|مسجد کبود (مزار شریف)}} |
| [[پرونده:بارگاه منسوب به حضرت علی در مزار شریف.jpg|300px|بندانگشتی|بارگاه منسوب به [[حضرت علی(ع)]] در مزار شریف]]
| | چند روایت تاریخی وجود دارد که در آنها گفته شده در زمان مبارزه [[ابومسلم خراسانی|ابومسلم]] (درگذشت:۱۳۷ق) با [[بنی‌امیه]]، با درخواست [[امام صادق علیه‌السلام]]{{یادداشت|ابومسلم به جعفر صادق نوشته بود که می‌تواند حکومت را پس از سقوط بنی امیه به او دهد ولی امام رد کرده و گفته بود قبر علی بن ابیطالب را از نجف به جای دیگر ببرد تا مبادا مورد بی‌احترامی یا انتقام بنی امیه قرار گیرد.}} و دستور ابومسلم، پیکر [[امام علی علیه‌السلام]] از [[نجف]] به روستایی نزدیک [[بلخ]] جابجا شد.<ref>میرخواند، تاریخ حبیب السیر، ج۴، ص۱۷۱ و ۱۷۲؛ هروی، تاریخ روضة الصفا، ۱۳۸۷ش، ج۱۱، ص۵۷۴۶ و ۵۷۴۷.</ref> سپس در سال ۵۳۰ق، نوشته‌هایی از ابومسلم شامل این قضیه یافت شد. سلطان سنجر (در گذشت: ۵۵۲ق)، فرزند ملکشاه [[سلجوقیان|سلجوقی]] به قماج، والی بلخ دستور جستجو داد و او در حفاری مکانی به‌نام تلّ علی، گنبد کوچکی با دریچه فولادین پیدا کرد که درون آن، صندوقی فولادی با عبارت «هذا قبر ولی الله علی اسدالله» قرار داشت. سنجر در آنجا بارگاهی ساخت.<ref>میرخواند، تاریخ حبیب السیر، ج۴، ص۱۷۱ و ۱۷۲؛ هروی، تاریخ روضة الصفا، ۱۳۸۷ش، ج۱۱، ص۵۷۴۶ و ۵۷۴۷.</ref><br> |
| ===اقدام ابومسلم===
| | در زمان حمله چنگیز مغول به بلخ، مردم از ترس حمله مغولان به بارگاه مزارشریف و حرمت‌شکنی آنان، بنای مزار را ویران کردند و اثری از آن بر جای نگذاشتند. در سال ۸۸۵ قمری در زمان سلطان حسین بایقرا ([[تیموریان|تیموری]])، از اسناد به‌جامانده از سلجوقیان در بلخ، محل قبر علی(ع) پیدا شد و او دستور داد برای آبادانی آنجا ساختمانها و بازاری ساختند و صد خانوار از بزرگان هرات را به آنجا فرستاد و نهری از رودخانه بلخ برای این شهر پدید آورد و وقف کرد که به [[نهر شاهی]] موسوم گردید.<ref>میرخواند، تاریخ حبیب السیر، ج۴، ص۱۷۱ و ۱۷۲؛ هروی، تاریخ روضة الصفا، ۱۳۸۷ش، ج۱۱، ص۵۷۴۶ و ۵۷۴۷.</ref> |
| گفته شده پیکر [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] به دستور [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] و توسط [[ابومسلم خراسانی]] از [[نجف]] به محل فعلی مقبره منسوب، منتقل شده است.{{مدرک}} سلطان حسین تابنده در سفری که در اواخر دهه چهل خورشیدی به [[افغانستان]] داشته، ماجرا و باورهای مردم افغانستان را درباره این موضوع به تفصیل نوشته است:<br /> | |
| چون ابومسلم مروزی خراسانی در سال ۱۲۹ق از قریه سفیدج [[مرو]]، قیام کرد و با [[بنی‌امیه]] جنگید، به امام صادق(ع) نامه نوشت که اگر او مایل به [[خلافت]] است، او و سپاهیانش در خدمت وی خواهند بود. امام نپذیرفت و در جواب از او خواست پیکر امام علی(ع) را که همراه یک تابوت در نجف دفن شده، برای در امان ماندن از دستبرد بنی‌امیه به [[بلخ]] ببرد تا پس از فرونشستن جنگ و فتنه، به [[مدینه]] منتقل شود. ابومسلم افراد کارآزموده خود را فرستاد و آنها تابوت حاوی پیکر امام علی(ع) را پنهانی از نجف با شتر به [[مرو|مرو شاه‌جهان]] بردند و در محلی موسوم به کوه نور گذاشتند و از آنجا وارد بلخ کردند و در قریه خواجه خیران مخفیانه مدفون ساختند و لوحی نیز بر آن گذاشتند.
| |
| به سبب درگیری ابومسلم در جنگ و قلع و قمع بنی‌امیه و تشتت امور در آغاز دولت [[بنی‌عباس]] و قتل ابومسلم، موضوع انتقال جسد مطهر یا اظهار و اعلان موضوع دفن در بلخ میسر نشد و مدفن پنهان بود. در زمان [[هارون الرشید]] بر او معلوم شد که جسد امام(ع)در نجف دفن شده است. هارون بارگاهی در آنجا ساخت و از این رو ماجرای بلخ همچنان پنهان ماند و آن واقعه فراموش شد.{{مدرک}} | |
| ===دوران سنجر سلجوقی===
| |
| [[پرونده:مزار شریف 1.jpg|300px|بندانگشتی|نمایی از مزار شریف در ۱۸۹۰میلادی]]
| |
| در زمان سلطان سنجر بن ملکشاه [[سلجوقیان|سلجوقی]] (در گذشتۀ ۵۵۲ق) در سال ۵۳۰ق در یادداشت‌هایی از ابومسلم، مطالبی از جمله موضوع نامه به امام صادق(ع) و جواب آن حضرت و انتقال جسد و دفن به قریه خواجه خیران، پیدا شد.{{مدرک}} گویند از طرفی دیگر چهارصد نفر از سادات و اکابر بلخ در یک شب حضرت را در نزدیکی قریه خیران خواب دیدند که بالای صفه آن ایستاده و به آنان دستور می‌دهد که محل دفنش را به سلطان خبر دهند. سلطان سنجر از مرو به امیر قماج، والی بلخ دستور داد تا موضوع را پی گیرد. او با وجود مخالفت بعضی علمای بلخ و انکار وجود جسد در آنجا به قریه خیران آمد و بر تپه‌ای که به نام تل علی معروف بود، شروع به حفاری کرد. پس از اندکی حفاری به گنبد کوچکی با دریچه فولادین با قفل نقره برخوردند. همراه گروهی از علما آن را باز کردند و داخل حجره شدند. صندوقی فولادین پیدا شد. روی آن [[قرآن|قرآنی]] به [[خط کوفی]] روی پوست آهو با شمشیری بزرگ و سنگی دیدند که بر سنگ نوشته بود:«هذا قبر ولی الله علی اسدالله». صندوق را باز کردند و جسد مطهر را تر و تازه یافتند.
| |
| چون خبر به سلطان سنجر رسید، برای زیارت به آنجا رفت و پنجاه هزار دینار زر سرخ تقدیم کرد و خواست صندوق را با خود به مرو ببرد و در آنجا دفن کند و بارگاهی بسازد ولی علما و مردم مانع شده و تقاضا کردند در همانجا بماند و او از تصمیم خود منصرف شد و ساختمان کوچک خشتی بنا کرد. او تصمیم داشت بارگاه بسیار مجللی بسازد ولی به سبب گرفتاری به جنگ توفیق ساختن نیافت و در سال ۵۵۲ق درگذشت.{{مدرک}}
| |
| ===ایجاد زیارت‌گاه===
| |
| [[پرونده:Sardare rawze sakhi.jpg|بندانگشتی|250px|یکی از سر دروازه‌های روضه سخی]] | | [[پرونده:Sardare rawze sakhi.jpg|بندانگشتی|250px|یکی از سر دروازه‌های روضه سخی]] |
| | ===شهرت و پیشرفت=== |
| | [[پرونده:مزار شریف.jpg|بندانگشتی|شهر مزار شریف (افغانستان) (آریانا نیوز)]] |
| {{شعر}} | | {{شعر}} |
| {{ب|گویند که مرتضی علی در نجف است|در بلخ بیا ببین چه بیت الشرف است}} | | {{ب|گویند که مرتضی علی در نجف است|در بلخ بیا ببین چه بیت الشرف است}} |
| {{ب|جامی نه عدن گوی و نه بین الجبلین|خورشید یکی و نور او هر طرف است}}{{مدرک}} | | {{ب|جامی نه عدن گوی و نه بین الجبلین|خورشید یکی و نور او هر طرف است}} |
| {{پایان شعر}} | | {{پایان شعر}} |
| | | از آن پس حاکمان و سلاطین تعمیرات و توسعه‌هایی در این بارگاه پدید آوردند و موقوفاتی کردند. از جمله عبدالمؤمن خان بن عبدالله خان ازبک، یازدهمین امیر شیبانی گنبدی بر آن ساخت و ولی محمدخان بن جانی خان، دومین امیر سلسله جانی، تزییناتی در ساختمانها و داخل روضه پدید آورد و باغهایی ساخت. در زمان محمد مقیم خان بن سبحانقلی خان، حاکم بلخ زلزله رخ داد و گنبد از هم پاشید و او باری دیگر آن را ساخت. کاشی کاری بارگاه از سال ۱۲۸۷ق. در زمان حکومت امیر علم خان توسط استاد سمیع سمرقندی شروع شد. محمد ظاهرشاه، پادشاه اسبق افغانستان نیز در سال ۱۳۱۹ش. تعمیرات و تزییناتی در این بنا ایجاد کرده است.<ref>«مزار شریف، بارگاه منسوب به امام علی(ع)]»، مؤسسه فرهنگی بشارت.</ref> |
| در زمان حمله چنگیز مغول به [[خراسان بزرگ]]، مردم از ترس حمله مغولان به بارگاه مزارشریف و حرمت‌شکنی آنان، بنای مزار را ویران کردند و اثری از آن بر جای نگذاشتند. سالها گذشت و باز قبر امام علی(ع) گمنام شد.{{مدرک}}
| |
| | |
| شمس‌الدین محمد از احفاد بایزید بسطامی در سال ۸۸۵ قمری در زمان سلطنت سلطان حسین بایقرا، برادر امیر بایقرا، حاکم بلخ، از کتابخانه ملتان [[هند]] منبعی تاریخی به دست آورد که در زمان سلطان سنجر نوشته شده و قضیه مدفن حضرت را نیز شرح داده بود. شمس الدین محمد آن را به میرزا بایقرا ارائه داد و او بزرگان را جمع کرد و با حضور آنها شروع به کاوش کرد و قبر باری دیگر پیدا شد. میرزا بایقرا پیکی به سوی سلطان حسین فرستاد. سلطان نیز وزیر خود امیر علیشیر را برای تحقیق گسیل کرد و او پس از زیارت آنجا موضوع را تایید نمود و سلطان حسین نیز به زیارت رفت و گویند اشعاری در آنجا تقدیم بارگاه کرد از جمله «بر درت آمد گدای بینوا سلطان حسین/ رحم کن بر حال این مشتاق ای شاه کرام».{{مدرک}}
| |
| | |
| او سپس خواست صندوق را به [[هرات]] نقل دهد ولی [[استخاره]] موافقت نکرد و علما هم نقل آن را توهین و هتک حرمت دانستند و اجازه ندادند. به دستور سلطان حسین بارگاهی در آنجا ساختند که بنای فعلی، از بقایای همان است. او دستور داد برای آبادانی آنجا ساختمانها و بازاری ساختند و صد خانوار از بزرگان هرات را بدانجا فرستاد و نهری از رودخانه بلخ به بدانجا آورد که به [[نهر شاهی]] موسوم گردید و آن را وقف بارگاه و تولیت کرده و [[نقابت]] را به سید تاج الدین اندخویی واگذار کرد و نهر خضر آباد را هم که سلطان سنجر وقف نموده، اما از بین رفته بود، باری دیگر حفر کردند. بدین ترتیب مردم از اطراف بدانجا روی آوردند و اندک اندک شهر بزرگی بر پا و به مزار شریف مشهور شد.<ref>میرخواند، تاریخ حبیب السیر، ج۴، ص۱۷۱ و ۱۷۲؛ هروی، تاریخ روضة الصفا، ۱۳۸۷ش، ج۱۱، ص۵۷۴۶ و ۵۷۴۷.</ref>
| |
| | |
| ===شهرت و پیشرفت===
| |
| [[پرونده:مزار شریف.jpg|بندانگشتی|شهر مزار شریف (افغانستان) (آریانا نیوز)]]
| |
| از آن پس حاکمان و سلاطین تعمیرات و توسعه‌هایی در این بارگاه پدید آوردند و موقوفاتی کردند. از جمله عبدالمؤمن خان بن عبدالله خان ازبک، یازدهمین امیر شیبانی گنبدی بر آن ساخت و ولی محمدخان بن جانی خان، دومین امیر سلسله جانی، تزییناتی در ساختمانها و داخل روضه پدید آورد و باغهایی ساخت. در زمان محمد مقیم خان بن سبحانقلی خان، حاکم بلخ زلزله رخ داد و گنبد از هم پاشید و او باری دیگر آن را ساخت. کاشی کاری بارگاه از سال ۱۲۸۷ق. در زمان حکومت امیر علم خان توسط استاد سمیع سمرقندی شروع شد. محمد ظاهرشاه، پادشاه اسبق افغانستان نیز در سال ۱۳۱۹ش. تعمیرات و تزییناتی در این بنا ایجاد کرده است.<ref>[http://www.bsharat.com/id/1/3/4.html مزار شریف، بارگاه منسوب به امام علی(ع)]، مؤسسه فرهنگی بشارت.</ref> | |
|
| |
|
| ==دیدگاه شیعیان== | | ==دیدگاه شیعیان== |
