کاربر ناشناس
حرز: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Mahboobi جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
==درون‌مایه== | ==درون‌مایه== | ||
درون‌مایه حرزها نیز باهم متفاوت‌اند. برخى حرزها آیاتى از [[قرآن]]اند، مانند [[آیة الکرسی]] و آیه «وَ اِنْ یكاد». این آیات را «آیات الحرز» خوانده‌اند،<ref>رجوع کنید به ابن‌نجار، ج 18، ص170ـ171؛ نیز رجوع کنید به الفقه المنسوب للامام الرضا علیه‌السلام، ص400؛ ابن‌طاووس، 1409، ص 125</ref> زیرا از [[رسول خدا(ص)]] منقول است كه هركس 33 آیه از قرآن را در شبى بخواند، در آن شب دزد یا درنده‌اى به وى آسیب نمی‌رساند و خود و خانواده‌اش و اموالش تا صبح در امان و عافیت خواهند بود.<ref>رجوع کنید به سیوطى، ذیل بقره: 3</ref> امام جعفرصادق نیز آیاتى از قرآن را حرزِ فرزندش [[امام کاظم|موسى علیه‌السلام]] قرار داده بود و آن حضرت نیز آنها را می‌خواند و خود را بدان تعویذ می‌كرد.<ref>ابن‌طاووس، 1414، ص 45ـ49؛ مجلسى، 1403، ج 91، ص 339</ref> | درون‌مایه حرزها نیز باهم متفاوت‌اند. برخى حرزها آیاتى از [[قرآن]]اند، مانند [[آیة الکرسی]] و آیه «وَ اِنْ یكاد». این آیات را «آیات الحرز» خوانده‌اند،<ref>رجوع کنید به ابن‌نجار، ج 18، ص170ـ171؛ نیز رجوع کنید به الفقه المنسوب للامام الرضا علیه‌السلام، ص400؛ ابن‌طاووس، 1409، ص 125</ref> زیرا از [[رسول خدا(ص)]] منقول است كه هركس 33 آیه از قرآن را در شبى بخواند، در آن شب دزد یا درنده‌اى به وى آسیب نمی‌رساند و خود و خانواده‌اش و اموالش تا صبح در امان و عافیت خواهند بود.<ref>رجوع کنید به سیوطى، ذیل بقره: 3</ref> امام جعفرصادق نیز آیاتى از قرآن را حرزِ فرزندش [[امام کاظم|موسى علیه‌السلام]] قرار داده بود و آن حضرت نیز آنها را می‌خواند و خود را بدان تعویذ می‌كرد.<ref>ابن‌طاووس، 1414، ص 45ـ49؛ مجلسى، 1403، ج 91، ص 339</ref> | ||
شمارى از حرزها نیز اذكار متداول در میان مسلمانان‌اند، از قبیل [[تهلیل]] و [[تسبیح]] و [[تحمید]].<ref>براى نمونه رجوع کنید به برقى، ج 1، ص 31؛ ترمذى، ج 5، ص 175؛ كلینى، ج 2، ص 519</ref> حرزهایى هم كه مستقیماً از قرآن اقتباس نشده‌اند، غالباً داراى مدلولى روشن و همسو با قرآن و حاوى مضامین بلند توحیدى و مشتمل بر [[توكل]] بر خدا و تكیه بر قدرت لایزال الهى و پرهیز از پناه جستن به [[شیطان|شیاطین]] و [[جن|جنّیان]] و ارواح‌اند. شمار اندكى از حرزها مشتمل بر حروف و كلمات و عبارات مرموز و نامأنوس‌اند و در نتیجه مدلول آنها ناشناخته است.<ref>براى نمونه رجوع کنید به ابن‌طاووس، 1414، ص20؛ مجلسى، 1403، ج 91، ص 193، 228</ref> | شمارى از حرزها نیز اذكار متداول در میان مسلمانان‌اند، از قبیل [[تهلیل]] و [[تسبیح]] و [[تحمید]].<ref>براى نمونه رجوع کنید به برقى، ج 1، ص 31؛ ترمذى، ج 5، ص 175؛ كلینى، ج 2، ص 519</ref> حرزهایى هم كه مستقیماً از قرآن اقتباس نشده‌اند، غالباً داراى مدلولى روشن و همسو با قرآن و حاوى مضامین بلند توحیدى و مشتمل بر [[توكل]] بر خدا و تكیه بر قدرت لایزال الهى و پرهیز از پناه جستن به [[شیطان|شیاطین]] و [[جن|جنّیان]] و ارواح‌اند. شمار اندكى از حرزها مشتمل بر حروف و كلمات و عبارات مرموز و نامأنوس‌اند و در نتیجه مدلول آنها ناشناخته است.<ref>براى نمونه رجوع کنید به ابن‌طاووس، 1414، ص20؛ مجلسى، 1403، ج 91، ص 193، 228</ref> | ||
افزون بر آنچه گفته شد، در احادیث كارهایى نیز حرز معرفى شده است، از جمله همراه داشتن [[تربت]] [[امام حسین علیه السلام]] به‌ویژه در سفر،<ref>ابن‌قولویه، ص473ـ474؛ طوسى، 1378ـ1382، ج 6، ص74ـ 75؛ حرّعاملى، ج 11، ص 427ـ428</ref> تدهین با روغن درخت‌بان،<ref>ابن‌بسطام، ص 94</ref> همراه داشتن عصایى از درخت بادام تلخ در سفر،<ref>ابن‌بابویه، 1404، ج 2، ص270</ref> حك كردن برخى اذكار بر نگین انگشترى،<ref>همو، 1368ش، ص180</ref> در دست كردن خاتم عقیق<ref>كلینى، ج 6، ص470؛ ابن‌بابویه، 1362ش، ج 1، ص 199</ref> و به همراه داشتن انگشترى با نگین عقیق زرد.<ref>ابن‌طاووس، 1409، ص 48</ref> | افزون بر آنچه گفته شد، در احادیث كارهایى نیز حرز معرفى شده است، از جمله همراه داشتن [[تربت]] [[امام حسین علیه السلام]] به‌ویژه در سفر،<ref>ابن‌قولویه، ص473ـ474؛ طوسى، 1378ـ1382، ج 6، ص74ـ 75؛ حرّعاملى، ج 11، ص 427ـ428</ref> تدهین با روغن درخت‌بان،<ref>ابن‌بسطام، ص 94</ref> همراه داشتن عصایى از درخت بادام تلخ در سفر،<ref>ابن‌بابویه، 1404، ج 2، ص270</ref> حك كردن برخى اذكار بر نگین انگشترى،<ref>همو، 1368ش، ص180</ref> در دست كردن خاتم عقیق<ref>كلینى، ج 6، ص470؛ ابن‌بابویه، 1362ش، ج 1، ص 199</ref> و به همراه داشتن انگشترى با نگین عقیق زرد.<ref>ابن‌طاووس، 1409، ص 48</ref> | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
==حرزهای منسوب به ائمه(ع) و صحابه== | ==حرزهای منسوب به ائمه(ع) و صحابه== | ||
كثرت حرزها نیز چشمگیر است. به پیامبر و همسرش خدیجه و دخترش فاطمه زهرا و هریك از امامان معصوم حرزهایى منسوب است.<ref>براى نمونه رجوع کنید به ابن‌طاووس، 1414، ص14ـ64؛ مجلسى، 1403، ج 91، ص 208ـ371</ref> نامدارترین حرزها عبارت‌اند از: حرز ابی دَجانَه انصارى براى دفع جن و سحر. این حرز كه راویان اهل سنّت آن را نقل كرده‌اند<ref>براى نمونه رجوع کنید به ابن‌جوزى، ج 3، ص 168؛ فتنى، ص 211</ref> در سده‌هاى اخیر به مجموعه‌هاى حدیثى شیعه نیز راه یافته است،<ref>رجوع کنید به مجلسى، 1403، ج 91، ص 220ـ224</ref> اما حدیث‌شناسان اهل سنّت متفقآ این حدیث را برساخته ارزیابى كرده و موسى انصارى، راوى حدیث مزبور، را صحابى ساختگى معرفى كرده‌اند.<ref>رجوع کنید به ابن‌جوزى، همانجا؛ ذهبى، ج 4، ص 429؛ ابن‌حجر عسقلانى، ج 6، ص 305</ref> | كثرت حرزها نیز چشمگیر است. به [[پیامبر(ص)]] و همسرش [[خدیجه]] و دخترش فاطمه زهرا(س) و هریك از امامان معصوم حرزهایى منسوب است.<ref>براى نمونه رجوع کنید به ابن‌طاووس، 1414، ص14ـ64؛ مجلسى، 1403، ج 91، ص 208ـ371</ref> نامدارترین حرزها عبارت‌اند از: حرز ابی دَجانَه انصارى براى دفع جن و سحر. این حرز كه راویان اهل سنّت آن را نقل كرده‌اند<ref>براى نمونه رجوع کنید به ابن‌جوزى، ج 3، ص 168؛ فتنى، ص 211</ref> در سده‌هاى اخیر به مجموعه‌هاى حدیثى شیعه نیز راه یافته است،<ref>رجوع کنید به مجلسى، 1403، ج 91، ص 220ـ224</ref> اما حدیث‌شناسان اهل سنّت متفقآ این حدیث را برساخته ارزیابى كرده و موسى انصارى، راوى حدیث مزبور، را صحابى ساختگى معرفى كرده‌اند.<ref>رجوع کنید به ابن‌جوزى، همانجا؛ ذهبى، ج 4، ص 429؛ ابن‌حجر عسقلانى، ج 6، ص 305</ref> | ||
حرز | [[دعای سیفی|حرز یمانى]]، مشهور به دعاى سَیفى، یكى از حرزهاى منسوب به علی‌بن ابی‌طالب علیه‌السلام است. این حرز، كه از آن با عنوان «دعاى یمانى» هم یاد شده،<ref>رجوع کنید به ابن‌طاووس، 1414، ص 137</ref> با اسانید و متون متفاوت روایت شده است.<ref>رجوع کنید به همان، ص 137ـ153؛ مجلسى، 1403، ج 92، ص240ـ259</ref> بر این حرز، كه نام آن همواره بر زبان ایرانیان به ویژه شاعران فارسی‌گو جارى بوده است،<ref>براى نمونه رجوع کنید به حافظ، ص 59</ref> شرحهایى هم نگاشته‌اند. در این شرحها شارحان درباره مقدمات و آداب به‌كار بستن دعاى مزبور و سند و متن آن سخن گفته‌اند.<ref>رجوع کنید به آقابزرگ طهرانى، ج 6، ص190، ج 12، ص 235، ج 16، ص 303</ref> | ||
«رُقْعَةُ الجَیب» نیز حرزى منسوب به امام علی‌بن موسی‌الرضا علیه‌السلام است، كه چون كنیزك حُمَیدبن قحطبه به هنگام شستن جامه امام آن را در جیب وى یافته، به این‌نام خوانده شده است.<ref>ابن‌بابویه، 1363ش، ج 2، ص 138؛ ابن‌طاووس، 1414، ص 49</ref> حرز دیگرى هم با همین عنوان به امام رضا علیه‌السلام منسوب است.<ref>رجوع کنید به ابن‌طاووس، 1414، ص 51؛ مجلسى، 1403، ج 91، ص 194</ref> به‌همراه داشتن حرز جواد، منسوب به امام محمدتقى علیه‌السلام، نیز در میان شیعیان و ایرانیان چندان متداول بوده كه «حرز جواد كسى بودن» و «حرز جواد خود كردن»، به معناى «پیوسته با او بودن» و «همیشه كسى را همراه خود كردن»، مَثَل شده است.<ref>رجوع کنید به دهخدا، ذیل «حرز جواد»</ref> در كتب ادعیه و حدیث درباره این حرز، كه گویند نخستین بار امام علیه‌السلام آن را براى مأمون عباسى نوشته، حكایت شگفت‌انگیزى نقل شده است<ref>رجوع کنید به ابن‌طاووس، 1414، ص 52ـ60؛ مجلسى، 1403، ج 91، ص 354ـ 361</ref> محمدبن حسنعلى شوشترى، یكى از عالمان سده دوازدهم و نواده عبداللّه‌بن حسین تسترى، نیز رساله‌اى به نام آداب حرز الجواد براى شاه‌سلطان حسین صفوى نوشته است.<ref>آقابزرگ طهرانى، ج 1، ص 17</ref> | «رُقْعَةُ الجَیب» نیز حرزى منسوب به امام علی‌بن موسی‌الرضا علیه‌السلام است، كه چون كنیزك حُمَیدبن قحطبه به هنگام شستن جامه امام آن را در جیب وى یافته، به این‌نام خوانده شده است.<ref>ابن‌بابویه، 1363ش، ج 2، ص 138؛ ابن‌طاووس، 1414، ص 49</ref> حرز دیگرى هم با همین عنوان به امام رضا علیه‌السلام منسوب است.<ref>رجوع کنید به ابن‌طاووس، 1414، ص 51؛ مجلسى، 1403، ج 91، ص 194</ref> به‌همراه داشتن حرز جواد، منسوب به امام محمدتقى علیه‌السلام، نیز در میان شیعیان و ایرانیان چندان متداول بوده كه «حرز جواد كسى بودن» و «حرز جواد خود كردن»، به معناى «پیوسته با او بودن» و «همیشه كسى را همراه خود كردن»، مَثَل شده است.<ref>رجوع کنید به دهخدا، ذیل «حرز جواد»</ref> در كتب ادعیه و حدیث درباره این حرز، كه گویند نخستین بار امام علیه‌السلام آن را براى مأمون عباسى نوشته، حكایت شگفت‌انگیزى نقل شده است<ref>رجوع کنید به ابن‌طاووس، 1414، ص 52ـ60؛ مجلسى، 1403، ج 91، ص 354ـ 361</ref> محمدبن حسنعلى شوشترى، یكى از عالمان سده دوازدهم و نواده عبداللّه‌بن حسین تسترى، نیز رساله‌اى به نام آداب حرز الجواد براى شاه‌سلطان حسین صفوى نوشته است.<ref>آقابزرگ طهرانى، ج 1، ص 17</ref> | ||