میزان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''میزان''' به معنی وسیله سنجش، از مفاهیم [[قرآن|قرآنی]] و [[مواقف قیامت]] بوده و اشاره به سنجش انسان و اعمال او در [[قیامت]] دارد. در این روز انسان و اعمال او را با [[پیامبران]] و [[امامان]] و اعمال آنها می‌سنجند. برخی با مَجاز دانستن وزن اعمال، میزان را کنایه از به [[عدالت]] رفتار کردن [[خداوند]] در قیامت دانسته‌اند در حالیکه دیگران اعمال انسان را در قیامت دارای حقیقتی قابل سنجش می‌دانند که با مقیاس و میزانی متناسب سنجیده خواهد شد.  

در [[حدیث|روایات]] از اعتقادات [[توحید]]ی، محبت [[اهل بیت]]، دوری از [[گناهان]]، [[صلوات]] فرستادن، نیت خالص، آزار نرساندن و خیرخواهی برای مردم به عنوان مهم‌ترین عوامل سنگین شدن میزان اعمال در قیامت یاد شده است.

«میزان» در لغت به معنی ابزار سنجش و ترازو است<ref>التحقیق فی الکلمات القرآن الکریم، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۹۸.</ref> و «میزان اعمال» چیزی است که با آن اعمال و باورهای انسان مورد سنجش قرار می‌گیرد.<ref>قاموس قرآن، تهران، ج۷، ص۲۰۸.</ref> این واژه و جمع آن (مَوازین) شانزده بار در [[قرآن]] آمده است<ref>[http://www.maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,13094 احمدزاده، میزان، دانشنامه موضوعی قرآن]</ref> که در برخی موارد به معنای وسیله سنجش در مبادلات به کار رفته و در مواردی به قوانین [[تکوین]] و آفرینش اشاره دارد{{یادداشت|{{عربی|وَ السَّمَاء رَفَعَهَا وَ وَضَعَ الْمِیزَانَ»|ترجمه=و آسمان را بر افراشت، میزان و قانون (در آن) گذاشت.}} سوره الرحمن، آیه ۷}} و در مواردی به قوانین [[تشریع]].<ref>منشور جاوید، بی‌تا، ج۵، ص۴۶۴.</ref>{{یادداشت|{{عربی|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَینَاتِ وَ أَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَ الْمِیزَانَ لِیقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ...»|ترجمه=ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب (آسمانی) و میزان (شناسائی حق از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند...}} سوره حدید، آیه۲۵}}

«میزان» یکی از [[مواقف قیامت]] است که در آن به سنجش مجموع اعمال و اعتقادات انسان پرداخته می‌شود<ref>طهرانی، معادشناسی، ج۸، ص۱۵۷</ref> و درجات [[بهشت]] یا [[جهنم]] فرد متناسب با آن خواهد بود. بر اساس آیات ۹-۸ [[سوره اعراف]]،{{یادداشت|{{عربی|«فَمَن ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَأُوْلَـئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ وَمَنْ خَفَّتْ مَوَازِینُهُ فَأُوْلَـئِكَ الَّذِینَ خَسِرُواْ أَنفُسَهُم»|ترجمه=کسانی که میزان‌های (عمل) آنها سنگین است، همان رستگارانند و کسانی که میزان‌های (عمل) آنها سبک است، افرادی هستند که سرمایه وجود خود را از دست داده‌اند».}})سوره اعراف، آیات۹-۸)}} [[حسنات|اعمال حسنه]] باعث سنگین شدن ترازوی اعمال و [[گناه|گناهان]] باعث سبک شدن ترازوی اعمال می‌شوند نه اینکه حسنات را در یک کفه ترازو قرار دهند و گناهان را در کفه دیگر.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۸، ص۱۱.</ref> هریک از اعمال نیز برای خود معیار سنجش مجزایی دارند و هر عمل با مصداق کامل همان عمل سنجیده می‌شود، [[نماز]] فرد با نماز کامل سنجیده می‌شود و [[روزه]] با روزه کامل؛ به عبارت دیگر، هر انسان با [[انسان کامل]] مورد سنجش قرار گرفته و هر عملش با عملی که انسان کامل انجام داده و کامل‌ترین مصداق عمل است سنجیده می‌شود. بر این اساس، «میزان» در قیامت انسان کامل خواهد بود.

در [[روایات]]، [[پیامبران]] و جانشینان آنان مصداق «میزان قسط» در آیۀ {{عربی|«وَ نَضَعُ الْمَوَازِینَ الْقِسْطَ...»|ترجمه=ما ترازوهای عدل را در روز قیامت برپا می‌کنیم... سوره انبیاء، آیه۴۷.}} معرفی شده‌اند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۲۴۹.</ref> در [[زیارت مطلقه]] حضرت علی(ع) بر میزان اعمال بودن ایشان تأکید بیشتری شده است: {{عربی|«السّلامُ علَی میزانِ الأعمالِ».}}<ref>بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۲۸۷.</ref>  

قرآن مجید اعمال انسان را در ترازو و میزان عمل دارای وزن می‌داند<ref>سوره اعراف، آیات۹-۸</ref> و مقصود از وزن عمل، ارزش‌مندی یا بی‌ارزشی آن از جهت ثواب و پاداش است.<ref>[http://lib.eshia.ir/15141/1/114 شیخ مفید، تصحیح اعتقادات امامیه، ج۱، ص۱۱۴]</ref> در چگونگی ارزش گذاری و وزن کردن اعمال چند دیدگاه مطرح شده است:

* برخی (مانند [[شیخ مفید]]<ref>[lib.eshia.ir/15141/1/114 مفید، محمد بن نعمان، تصحیح‌الاعتقاد، ص۱۱۴.]</ref>) آن را حمل بر معنای مجازی کرده و منظور از آن را به عدالت رفتار کردن خداوند و پاداش دادن به اعمال صالح و مجازات کردن به خاطر گناهان دانسته‌اند.<ref>لاهیجی، ملا عبدالرزاق، گوهرمراد، ص۶۵۶.</ref>

* برخی با حقیقت دانستن سنجش اعمال معتقدند تنها اعمال صالح وزن دارند و گناهان وزنی ندارند و سبک بودن ترازوی اعمال در قیامت به معنی کمی اعمال صالح است<ref>طهرانی، معادشناسی، ج۸، ص۱۵۸</ref> و گروهی دیگر (مانند علامه طباطبایی) معتقدند اعمال صالح باعث سنگینی میزان و گناهان باعث سبک شدن آن می‌شوند و وزن نهایی مجموع این اضافه شدن و کم شدن‌ها است.<ref>[lib.eshia.ir/12016/8/11 طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۸، ص۱۱.]</ref>

* اعتقادات [[توحید|توحیدی]]{{یادداشت| پیامبر اسلام(ص) در تفسیر لااله الاّ الله فرمود: {{عربی|«بِوَحْدانِیةِ لایقْبَل اللهُ الاَعمالَ الاّبِها وهِی كَلِمَةُ التَقْوی یثْقِلُ اللهُ بِها اَلْموازینَ یوْمَ القِیامَةِ»|ترجمه="لااله‌الاالله" اشاره به وحدانیت خداوند است هیچ عملی بدون آن پذیرفته نمی‌شود و این، کلمه تقواست که ترازوی سنجش اعمال را در قیامت سنگین می‌کند}} تفسیر نورالثقلین، ۱۳۷۳ش، ج۵، ص۶۵۹.}}