میزان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''میزان''' به معنی وسیله سنجش، از مفاهیم قرآنی بوده و اشاره به سنجش انسان و اعمال او در قیامت دارد.

«میزان» در لغت به معنی ابزار سنجش و ترازو است<ref>التحقیق فی الکلمات القرآن الکریم، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۹۸.</ref> و «میزان اعمال» چیزی است که با آن اعمال و باورهای انسان مورد سنجش قرار می‌گیرد.<ref>قاموس قرآن، تهران، ج۷، ص۲۰۸.</ref> این واژه و جمع آن (مَوازین) شانزده بار در [[قرآن]] آمده است<ref>[http://www.maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,13094 احمدزاده، میزان، دانشنامه موضوعی قرآن]</ref> که در برخی موارد به معنای وسیله سنجش در مبادلات به کار رفته و در مواردی به قوانین [[تکوین]] و آفرینش اشاره دارد{{یادداشت|{{عربی|وَ السَّمَاء رَفَعَهَا وَ وَضَعَ الْمِیزَانَ»|ترجمه=و آسمان را بر افراشت، میزان و قانون (در آن) گذاشت.}} سوره الرحمن، آیه ۷}} و در مواردی به قوانین [[تشریع]].<ref>منشور جاوید، بی‌تا، ج۵، ص۴۶۴.</ref>{{یادداشت|{{عربی|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَینَاتِ وَ أَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَ الْمِیزَانَ لِیقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ...»|ترجمه=ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب (آسمانی) و میزان (شناسائی حق از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند...}} سوره حدید، آیه۲۵}} بر اساس این آیات عقاید و اعمال انسان در قیامت مورد سنجش و ارزش‌یابی قرار می‌گیرد.

«میزان» یکی از [[مواقف قیامت]] است که در آن به سنجش مجموع اعمال و اعتقادات انسان پرداخته می‌شود<ref>طهرانی، معادشناسی، ج۸، ص۱۵۷</ref> و درجات [[بهشت]] یا [[جهنم]] فرد متناسب با آن خواهد بود. بر اساس آیات 9-8 [[سوره اعراف]]،{{یادداشت|{{عربی|«فَمَن ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَأُوْلَـئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ وَمَنْ خَفَّتْ مَوَازِینُهُ فَأُوْلَـئِكَ الَّذِینَ خَسِرُواْ أَنفُسَهُم»|ترجمه=کسانی که میزان‌های (عمل) آنها سنگین است، همان رستگارانند و کسانی که میزان‌های (عمل) آنها سبک است، افرادی هستند که سرمایه وجود خود را از دست داده‌اند».}})سوره اعراف، آیات۹-۸)}} [[حسنات|اعمال حسنه]] باعث سنگین شدن ترازوی اعمال و [[گناه|گناهان]] باعث سبک شدن ترازوی اعمال می‌شوند نه اینکه حسنات را در یک کفه ترازو قرار دهند و گناهان را در کفه دیگر.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۸، ص۱۱.</ref> هریک از اعمال نیز برای خود معیار سنجش مجزایی دارند و هر عمل با مصداق کامل همان عمل سنجیده می‌شود، [[نماز]] فرد با نماز کامل سنجیده می‌شود و [[روزه]] با روزه کامل؛ به عبارت دیگر، هر انسان با [[انسان کامل]] مورد سنجش قرار گرفته و هر عملش با عملی که انسان کامل انجام داده و کامل‌ترین مصداق عمل است سنجیده می‌شود. بر این اساس، «میزان» در قیامت انسان کامل خواهد بود.

[[علامه طباطبایی]] «میزان» در آیه «{{عربی|وَ أَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَ الْمِیزَانَ}}» را به معنای [[دین]] دانسته و گفته است از این جهت دین را میزان می‌گویند که عقاید و اعمال انسان‌ها به وسیله آن سنجیده می‌شود و در روز [[قیامت]] بر طبق آن سنجش محاسبه و جزا داده می‌شود.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۸، ص۵۴.</ref>

قرآن مجید اعمال انسان را در ترازو و میزان عمل دارای وزن می‌داند{{یادداشت| }} و مقصود از وزن عمل، ارزش‌مندی یا بی‌ارزشی آن از جهت ثواب و پاداش است.<ref>[http://lib.eshia.ir/15141/1/114 شیخ مفید، تصحیح اعتقادات امامیه، ج۱، ص۱۱۴]</ref> در چگونگی ارزش گذاری و وزن کردن اعمال چند دیدگاه مطرح شده است:

* برخی معتقدند تنها اعمال صالح وزن دارند و گناهان وزنی ندارند و سبک بودن ترازوی اعمال در قیامت به معنی کمی اعمال صالح است.<ref>طهرانی، معادشناسی، ج۸، ص۱۵۸</ref>

* برخی معتقدند اعمال صالح باعث سنگینی میزان و گناهان باعث سبک شدن آن می‌شوند و وزن نهایی مجموع این اضافه شدن و کم شدن‌ها است.<ref>م</ref>

 

* شیخ مفید، محمد بن محمد، صحیح اعتقادات الامامیة، تحقیق حسین درگاهی، چاپ اول، المؤتمر العالمی للشیخ المفید، قم، ۱۴۱۳ق.