میزان: تفاوت میان نسخه‌ها

==مفهوم شناسی==

«میزان» در لغت به معنی ابزار سنجش و ترازو است<ref>التحقیق فی الکلمات القرآن الکریم، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۹۸.</ref> و «میزان اعمال» چیزی است که با آن اعمال و باورهای انسان مورد سنجش قرار می‌گیرد.<ref>قاموس قرآن، تهران، ج۷، ص۲۰۸.</ref> این واژه و جمع آن (مَوازین) شانزده بار در [[قرآن]] به کار رفته است،<ref>[http://www.maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,13094 دانشنامه موضوعی قرآن]</ref> در برخی موارد به معنای وسیله سنجش در مبادلات به کار رفته و در مواردی به قوانین [[تکوین]] و آفرینش اشاره دارد{{یادداشت|{{عربی|وَ السَّمَاء رَفَعَهَا وَ وَضَعَ الْمِیزَانَ»|ترجمه=و آسمان را بر افراشت، میزان و قانون (در آن) گذاشت.}} سوره الرحمن، آیه ۷}} و در مواردی به قوانین [[تشریع]].<ref>منشور جاوید، بی‌تا، ج۵، ص۴۶۴.</ref>{{یادداشت|{{عربی|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَینَاتِ وَ أَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَ الْمِیزَانَ لِیقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ...»|ترجمه=ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب (آسمانی) و میزان (شناسائی حق از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند...}} سوره حدید، آیه۲۵}} بر اساس این آیات عقاید و اعمال انسان در قیامت مورد سنجش و ارزش‌یابی قرار می‌گیرد.

[[علامه طباطبایی]] «میزان» در آیه «{{عربی|وَ أَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَ الْمِیزَانَ}}» را به معنای [[دین]] دانسته و گفته است از این جهت دین را میزان می‌گویند که عقاید و اعمال انسان‌ها به وسیله آن سنجیده می‌شود و در روز [[قیامت]] بر طبق آن سنجش محاسبه و جزا داده می‌شود<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۸، ص۵۴.</ref>  و درجات [[بهشت]]ی یا [[جهنم]]ی فرد متناسب با آن خواهد بود: {{عربی|«فَمَن ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَأُوْلَـئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ وَمَنْ خَفَّتْ مَوَازِینُهُ فَأُوْلَـئِكَ الَّذِینَ خَسِرُواْ أَنفُسَهُم»|ترجمه=کسانی که میزان‌های (عمل) آنها سنگین است، همان رستگارانند و کسانی که میزان‌های (عمل) آنها سبک است، افرادی هستند که سرمایه وجود خود را از دست داده‌اند».}}<ref>سوره اعراف، آیات۹-۸</ref>  

در این آیه [[حسنات|اعمال حسنه]] باعث سنگین شدن ترازوی اعمال و [[گناه|گناهان]] باعث سبک شدن ترازوی اعمال معرفی شده‌اند نه اینکه حسنات را در یک کفه ترازو قرار دهند و گناهان را در کفه دیگر.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۸، ص۱۱.</ref> هریک از اعمال نیز برای خود معیار سنجش مجزایی دارند و هر عمل با مصداق کامل همان عمل سنجیده می‌شود، [[نماز]] فرد با نماز کامل سنجیده می‌شود و [[روزه]] با روزه کامل؛ به عبارت دیگر، هر انسان با [[انسان کامل]] مورد سنجش قرار گرفته و هر عملش با عملی که انسان کامل انجام داده و کامل‌ترین مصداق عمل است سنجیده می‌شود. بر این اساس، «میزان» عمل در قیامت، انسان کامل خواهد بود همان‌طور که در [[روایات]]، [[پیامبران]] و جانشینان آنان مصداق «میزان قسط» در آیۀ {{عربی|«وَ نَضَعُ الْمَوَازِینَ الْقِسْطَ...»|ترجمه=ما ترازوهای عدل را در روز قیامت برپا می‌کنیم... سوره انبیاء، آیه۴۷.}} معرفی شده‌اند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۲۴۹.</ref> در [[زیارت مطلقه]] حضرت علی(ع) بر میزان اعمال بودن ایشان تأکید بیشتری شده است: {{عربی|«السّلامُ علَی میزانِ الأعمالِ».}}<ref>بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۲۸۷.</ref>

با توجه به این روایات، میزان اعمال هر امت پیامبران و جانشینان آنان در هر امتی بوده و در قیامت اعمال و اعتقادات آنها با پیامبرانشان مورد سنجش قرار خواهد گرفت.<ref>منشور جاوید، بی‌تا، ج۵، ص۴۶۸.</ref>

==عوامل سنگین شدن میزان==

در ارزش‌گذاری اعمال در قیامت که از آن به «وزن اعمال» هم تعبیر شده است چند عامل تأثیرگذار است: جایگاه و اهمیت آن عمل در دین، درجۀ ایمان و باور انسان، اخلاص وی در انجام عمل.

* اعتقادات [[توحید|توحیدی]]{{یادداشت| پیامبر اسلام(ص) در تفسیر لااله الاّ الله فرمود: {{عربی|«بِوَحْدانِیةِ لایقْبَل اللهُ الاَعمالَ الاّبِها وهِی كَلِمَةُ التَقْوی یثْقِلُ اللهُ بِها اَلْموازینَ یوْمَ القِیامَةِ»|ترجمه="لااله‌الاالله" اشاره به وحدانیت خداوند است هیچ عملی بدون آن پذیرفته نمی‌شود و این، کلمه تقواست که ترازوی سنجش اعمال را در قیامت سنگین می‌کند}} تفسیر نورالثقلین، ۱۳۷۳ش، ج۵، ص۶۵۹.}}  

* محبت [[حضرت علی]](ع){{یادداشت| إِنَّ وَزْنَ عَلِی ثَقِیلٌ [وَ] مَا وُضِعَ حُبُّ عَلِی فِی مِیزَانِ أَحَدٍ إِلَّا رَجَحَ عَلَی سَیئَاتِهِ، وَ لاوُضِعَ بُغْضُهُ فِی مِیزَانِ أَحَدٍ إِلَّا رَجَحَ عَلَی حَسَنَاتِهِ. التفسیر المنسوب إلی الإمام الحسن العسكری علیه‌السلام، ۱۴۰۹ق، ص۲۱.}}  

* اخلاق حسنه{{یادداشت|{{عربی|«ما یوضَعُ فی میزانِ امْرِی یوْمَ القیامَةِ اَفْضَلُ مِنْ حُسْنِ الخُلْقِ»|ترجمه=در میزان هیچ انسانی روز رستاخیز چیزی گرانبهاتر از خُلق نیکو نیست.}} بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۲۵۰.}}  

* [[صلوات]] بر محمد و [[آل محمد]]{{یادداشت| امام باقر(ع) می‌فرماید: {{عربی|«ما فِی الْمیزانِ شَیء اَثقَلُ مِن الصَلوةِ علی مُحمّدٍ و آل محمّدٍ»|ترجمه=در میزان عمل چیزی سنگین‌تر از درود فرستادن بر محمد(ص) و آل محمد(ص) نیست}} تفسیر نورالثقلین،۱۳۷۳ش، ج۵، ص۶۵۹. }}  

* نیت صادقانه<ref>بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۲، ص۴۶۵.</ref>

* اعمال پاک<ref>بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۲، ص۴۶۵.</ref>

* آزار نرساندن به مردم<ref>بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۲، ص۴۶۵.</ref>

* خیرخواهی برای همه<ref>بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۲، ص۴۶۵.</ref>

* دوری و فرار از [[گناه|گناهان]]{{یادداشت|{{عربی| مَا یثْقُلُ فِی الْمِیزَانِ إِلَّا النِّیةُ الصَّادِقَةُ وَ الْأَعْمَالُ الطَّاهِرَةُ وَ كَفُّ الْأَذَی وَ النَّصِیحَةُ لِجَمِیعِ الْوَرَی وَ اجْتِنَابُ الْمَحَارِمِ وَ الْهَرَبُ مِنَ الْمَآثِم. بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۲، ص۴۶۵.}} }}

* [[صبر]] بر مرگ فرزند صالح{{یادداشت| خَمْسٌ مَا أَثْقَلَهُنَّ فِی الْمِیزَانِ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاإِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ الْوَلَدُ الصَّالِحُ یتَوَفَّی لِمُسْلِمٍ فَیصْبِرُ وَ یحْتَسِب. خصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۲۶۷}}  

* [[سکوت]] طولانی{{یادداشت|قَالَ(ص) لِأَبِی ذَرٍّ أَ لاأَدُلُّكَ عَلَی خَصْلَتَینِ هُمَا أَخَفُّ عَلَی الظَّهْرِ وَ أَثْقَلُ فِی الْمِیزَانِ؟ فَقَالَ بَلَی یا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ عَلَیكَ بِحُسْنِ الْخُلُقِ وَ طُولِ الصَّمْت.کراجکی، معدن الجواهر و ریاضة الخواطر، ۱۳۵۳ش، ص۲۶}}