دسته عزاداری (آیین): تفاوت میان نسخه‌ها

دسته عزاداری (آیین) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۵ نوامبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۱:۵۰

۱٬۷۱۵ بایت حذف‌شده ، ‏۵ نوامبر ۲۰۱۶

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Pourrezaei

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-[[پرونده:دسته عزاداری در شهر زنجان.jpg|بندانگشتی|یکی از بزرگترین دسته‌های عزاداری ایران در [[روز عاشورا]] - شهر [[زنجان]]]]
+[[پرونده:دسته عزاداری در شهر زنجان.jpg|بندانگشتی|250px|یکی از بزرگترین دسته‌های عزاداری ایران در [[روز عاشورا]] - شهر [[زنجان]]]]
 '''دسته عزاداری''' جمعی از عزاداران است که به صورت گروهی در کوچه‌ها و خیابان‌ها به سوگواری برای ائمه به‌خصوص [[امام حسین(ع)]] می‌پردازند. دسته‌های عزاداری همراه با [[نوحه‌خوانی]]، [[زنجیرزنی]] و [[سینه‌زنی]] برگزار می‌شود. برپایی دسته‌ها در کشورهای مختلف شیعه‌نشین از جمله [[ایران]]، [[عراق]]، [[لبنان]]، [[نیجریه]] و... دیده می‌شود که برخی از غیرشیعیان نیز در این آیین شرکت می‌کنند. دسته‌های عزاداری در نقاط مختلف، سنت‌ها و آیین‌های مختلفی دارد.
 ==معرفی و تاریخچه==
 دسته‌های عزاداری به گروه‌هایی از مردم می‌گویند که با تشریفات خاصی در خیابان‌ها و کوچه‌ها برای اقامه عزاداری [[امام حسین(ع)]] و [[ائمه]] دیگر حرکت می‌کنند و با هم اشعاری می‌خوانند.<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۴۱۷ ق، ص۱۷۴</ref>
-[[پرونده:عزاداری مردم تهران در روز عاشورا.jpg|بندانگشتی|دسته عزاداری مردم [[تهران]] در [[روز عاشورا]]  در زمان [[قاجار]]]]گزارشی از عزاداری گروهی در کوچه‌ها و خیابان‌ها در سه قرن نخست اسلام یافت نشد. علت آن می‌تواند این باشد که [[شیعیان]] در این دوران به جهت ترس از حاکمان در موضع [[تقیه]] قرار داشتند و نمی‌توانستند آزادانه به بیان عقاید خویش بپردازند. به نظر می‌رسد شروع عزاداری گروهی به صورت راهپیمایی در کوچه‌ها، در زمان [[آل بویه]] است. در [[روز عاشورا|دهم محرم]] سال [[سال ۳۵۲ هجری قمری|۳۵۲]] قمری و در زمان حکومت [[معزالدوله]] دیلمی، شیعیان شهر [[بغداد]] دکان‌ها و اماکن کسب را تعطیل کردند و لباس‌های سیاه مخصوص عزا پوشیدند. سپس در داخل شهر گشتند و بر سر و روی و سینه خود زدند و عزاداری امام حسین(ع) کردند.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۹۸۸م، ج۱۱، ص۲۷۰؛ ابن اثیر، الکامل، ۱۹۶۵م، ج۸، ص۵۴۹</ref> پس از آن برگزاری گروهی عزاداری در کوچه‌ها و خیابان‌ها در زمان آل بویه رواج یافت و البته در همین عصر این عزاداری و همچنین آشکارشدن برخی شعائر شیعی دیگر، موجب درگیری بین شیعیان و برخی [[اهل سنت]] (به خصوص [[حنابله]]) شد.<ref>برای بررسی بیشتر ر.ک به: بارانی، «هم‌گرایی و واگرایی در اندیشه سیاسی امامیه و حنابله در بغداد دوره آل بویه»، ۱۳۸۸ش، ص۲۲۰ - ۲۲۵</ref>
+[[پرونده:عزاداری مردم تهران در روز عاشورا.jpg|بندانگشتی|دسته عزاداری مردم [[تهران]] در [[روز عاشورا]] در زمان [[قاجار]]]]
+گزارشی از عزاداری گروهی در کوچه‌ها و خیابان‌ها در سه قرن نخست اسلام یافت نشد. علت آن می‌تواند این باشد که [[شیعیان]] در این دوران به جهت ترس از حاکمان در موضع [[تقیه]] قرار داشتند و نمی‌توانستند آزادانه به بیان عقاید خویش بپردازند. به نظر می‌رسد شروع عزاداری گروهی به صورت راهپیمایی در کوچه‌ها، در زمان [[آل بویه]] است. در [[روز عاشورا|دهم محرم]] سال [[سال ۳۵۲ هجری قمری|۳۵۲]] قمری و در زمان حکومت [[معزالدوله]] دیلمی، شیعیان شهر [[بغداد]] دکان‌ها و اماکن کسب را تعطیل کردند و لباس‌های سیاه مخصوص عزا پوشیدند. سپس در داخل شهر گشتند و بر سر و روی و سینه خود زدند و عزاداری امام حسین(ع) کردند.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۹۸۸م، ج۱۱، ص۲۷۰؛ ابن اثیر، الکامل، ۱۹۶۵م، ج۸، ص۵۴۹</ref> پس از آن، برگزاری گروهی عزاداری در کوچه‌ها و خیابان‌ها در زمان آل بویه رواج یافت و البته در همین عصر این عزاداری و همچنین آشکارشدن برخی شعائر شیعی دیگر، موجب درگیری بین شیعیان و برخی [[اهل سنت]] (به خصوص [[حنابله]]) شد.<ref>برای بررسی بیشتر ر.ک به: بارانی، «هم‌گرایی و واگرایی در اندیشه سیاسی امامیه و حنابله در بغداد دوره آل بویه»، ۱۳۸۸ش، ص۲۲۰ - ۲۲۵</ref>
-پس از رسمی‌شدن [[تشیع]] در [[ایران]] توسط [[صفویان]]، برگزاری مراسم عزاداری به صورت دسته‌های عزا نیز رواج یافت. به طور مثال یکی از سفرنامه‌نویسان ایتالیایی که در محرم سال [[سال ۱۰۲۶ هجری قمری|۱۰۲۶]] قمری به شهر [[اصفهان]] وارد شد، در توصیف دسته‌های عزاداری این زمان می‌نویسد:«... از تمام اطراف و محلات اصفهان دسته‌های بزرگی به راه افتادند. بر روی اسبان آنان سلاح‌های مختلف و عمامه‌های متعدد قرار دارد و به علاوه چندین شتر نیز همراه دسته‌ها هستند که بر روی آنها جعبه‌هایی حمل می‌شود که درون هریک سه چهار بچه به علامت بچه‌های اسیر [[امام حسین علیه السلام|حسین شهید (ع)]] قرار دارند.»<ref>دلاواله، سفرنامه پیتر دلاواله، ترجمه شجاع الدین شفا، ص۱۲۳</ref>
+پس از رسمی‌شدن [[تشیع]] در [[ایران]] توسط [[صفویان]]، برگزاری مراسم عزاداری به صورت دسته‌های عزا نیز رواج یافت. به طور مثال یکی از سفرنامه‌نویسان ایتالیایی که در محرم سال [[سال ۱۰۲۶ هجری قمری|۱۰۲۶]] قمری به شهر [[اصفهان]] وارد شد، در توصیف دسته‌های عزاداری این زمان می‌نویسد:«... از تمام اطراف و محلات اصفهان دسته‌های بزرگی به راه افتادند. بر روی اسبان آنان سلاح‌های مختلف و عمامه‌های متعدد قرار دارد و به علاوه چندین شتر نیز همراه دسته‌ها هستند که بر روی آنها جعبه‌هایی حمل می‌شود که درون هریک سه چهار بچه به علامت بچه‌های اسیر [[امام حسین علیه‌السلام|حسین شهید(ع)]] قرار دارند.»<ref>دلاواله، سفرنامه پیتر دلاواله، ترجمه شجاع الدین شفا، ص۱۲۳</ref>
-در عصر [[قاجار]] نیز دسته‌های عزاداری همانند دیگر مراسم عزاداری از رونق بسیار برخوردار بود. به خصوص در عصر حکومت [[ناصرالدین شاه قاجار]]، دسته‌های روز با نقاره، علم، بیرق، کتل و دسته‌های شب با طبق‌های چراغ زنبوری، حجله و مشعل به راه می‌افتادند و با خواندن نوحه به سینه زنی می‌پرداختند.<ref>ر.ک به: حقیقی، «جستاری در تعزیه و تعزیه نویسی در ایران»، ۱۳۸۶ش، ص۷</ref>
+در عصر [[قاجار]] نیز دسته‌های عزاداری همانند دیگر مراسم عزاداری از رونق بسیار برخوردار بود. به خصوص در عصر حکومت [[ناصرالدین شاه قاجار]]، دسته‌های روز با نقاره، علم، بیرق، کتل و دسته‌های شب با طبق‌های چراغ زنبوری، حجله و مشعل به راه می‌افتادند و با خواندن نوحه به سینه‌زنی می‌پرداختند.<ref>ر.ک به: حقیقی، «جستاری در تعزیه و تعزیه نویسی در ایران»، ۱۳۸۶ش، ص۷</ref>
 در عصر [[پهلوی]] و در زمان [[رضاخان پهلوی|رضاخان]]، از عزاداری‌های عمومی ممانعت شد.<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۴۱۷ق، ص۴۳۴</ref>
 ==دسته‌های عزاداری در ایران==
 در سراسر ایران و همزمان با ایام محرم دسته‌های عزاداری در کوچه‌ها، خیابان‌ها و همچنین بازارهای شهرها و روستاهای ایران برگزار می‌شود. [[نوحه خوانی]]، [[سینه زنی]]، [[زنجیرزنی]]، گرداندن پرچم، اطعام و نذری دادن از جمله شاخصه‌های دسته‌های عزاداری در سراسر ایران است. در کنار آن و در برخی مناطق مراسم خاصی نیز مانند [[سنج و دمام]]، [[طوق بندان]] (علم بندان)، [[علم گردانی]]، [[نخل بندی]]، [[نخل گردانی]]، [[مشعل گردانی]]، [[سنگ زنی]]، راه اندازی کاروان‌های سبزپوش و سرخ‌پوش، حرکت شتران با کجاوه به عنوان نمادی از کاروان کربلا و [[اسیران کربلا|اسرا]]، [[کرنا زنی]]، [[بهرشهید]] و [[آیین پرسه]] در دسته‌ها برپا می‌شود.<ref>[http://www.haz.ir/?page_id=837 نگاهی به آیین‌های عزاداری ماه محرم در ایران]</ref>
-در ایران راه‌اندازی دسته‌ها مختص شیعیان نیست و [[اهل سنت]] به خصوص ساکنان سنی‌مذهب استان سیستان و بلوچستان برای خود دسته‌های عزاداری دارند و اقامه عزا برای امام حسین (ع) می‌کنند. در برخی استان‌های ایران مانند [[استان تهران|تهران]] و [[استان آذربایجان غربی|آذربایجان غربی]]، اقلیت‌های دینی ازجمله [[مسیحیان]] نیز در کنار دسته‌ها حضور می‌یابند.<ref>[http://www.haz.ir/?page_id=837 نگاهی به آیین‌های عزاداری ماه محرم در ایران]</ref>
+در ایران راه‌اندازی دسته‌ها مختص شیعیان نیست و [[اهل سنت]]، به خصوص ساکنان سنی‌مذهب استان سیستان و بلوچستان، برای خود دسته‌های عزاداری دارند و اقامه عزا برای امام حسین(ع) می‌کنند. در برخی استان‌های ایران مانند [[استان تهران|تهران]] و [[استان آذربایجان غربی|آذربایجان غربی]]، اقلیت‌های دینی ازجمله [[مسیحیان]] نیز در کنار دسته‌ها حضور می‌یابند.<ref>[http://www.haz.ir/?page_id=837 نگاهی به آیین‌های عزاداری ماه محرم در ایران]</ref>
 ==دسته‌های عزاداری در کشورهای مختلف==
 [[پرونده:دسته عزاداری در نیجریه.jpg|بندانگشتی|راست|دسته عزاداری شیعیان نیجریه در روز عاشورا]]
-در کشورهای مختلف که شیعیان حضور دارند، حرکت دسته‌های عزا در کوچه‌ها و خیابان‌ها ازجمله مهم ترین مراسم مذهبی به شمار می‌رود. در کشور [[عراق]] هر شب بعد از [[مرثیه خوانی]]، مردم عزادار کنار هم می‌ایستند و به صورت دسته‌های منظم و آهنگین، سوگواری را برگزار می‌کنند. آنان در شب [[تاسوعا]]، مشعل‌هایی با شاخه‌هایی از درخت نخل، می‌سازند و تا صبح [[عاشورا]] آن را می‌گردانند و شب تا صبح به سوگواری می‌پردازند. هنگام ظهر، مردم عزادار هروله کنان به سمت [[کربلا]] می‌روند.<ref>ر.ک به: [http://dari.irib.ir/component/k2/item/18543-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%8A-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86 نگاهی به آیین‌های سوگواری محرم در میان مسلمانان]</ref> در [[لبنان]] مردم مناطق شیعه نشینی چون [[ضاحیه]] و [[بقاع]] در طول [[دهه اول محرم]]، ، رنگ مشکی به تن دارند و در راهپیمایی عصر روز تاسوعا و نمایش آئینی روز عاشورا، شرکت می‌کنند.<ref>ر.ک به: [http://dari.irib.ir/component/k2/item/18543-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%8A-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86 نگاهی به آیین‌های سوگواری محرم در میان مسلمانان]</ref> در شهرهای [[سمرقند]]، [[بخارا]] و [[تاشکند]] که در آسیای مرکزی است، حرکت دسته‌های عزاداری، برافراشتن پرچم سیاه و برپایی مراسمی که به آن «ماتم امام» می‌گویند، از جمله آداب و رسوم شیعیان در این ماه است.<ref>ر.ک به: [http://dari.irib.ir/component/k2/item/18543-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%8A-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86 نگاهی به آیین‌های سوگواری محرم در میان مسلمانان]</ref> مردم [[اندونزی]] دسته‌ها و گروه‌هایی را تشکیل می‌دهند و در خیابان‌ها و معابر عمومی به عزاداری می‌پردازند. در این ایام، مردان مسلمان، لباس سیاه می‌پوشند، زنان از آرایش پرهیز می‌کنند، مراسم ازدواج برگزار نمی‌شود و مردم لباس نو نمی‌خرند.<ref>ر.ک به: [http://dari.irib.ir/component/k2/item/18543-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%8A-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86 نگاهی به آیین‌های سوگواری محرم در میان مسلمانان]</ref> در دیگر کشورهای آسیایی مانند [[پاکستان]]، [[هند]]، [[مالزی]]، [[تایلند]] و [[میانمار]] نیز دسته‌های عزاداری در ایام محرم برپا می‌شود.<ref>ر.ک به: [http://dari.irib.ir/component/k2/item/18543-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%8A-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86 نگاهی به آیین‌های سوگواری محرم در میان مسلمانان]</ref>
+در کشورهای مختلف که شیعیان حضور دارند، حرکت دسته‌های عزا در کوچه‌ها و خیابان‌ها ازجمله مهم‌ترین مراسم مذهبی به شمار می‌رود. در کشور [[عراق]] هر شب بعد از [[مرثیه خوانی]]، مردم عزادار کنار هم می‌ایستند و به صورت دسته‌های منظم و آهنگین، سوگواری می‌کنند. آنان در شب [[تاسوعا]]، مشعل‌هایی با شاخه‌هایی از درخت نخل، می‌سازند و تا صبح [[عاشورا]] آن را می‌گردانند و شب تا صبح به سوگواری می‌پردازند. هنگام ظهر، مردم عزادار هروله کنان به سمت [[کربلا]] می‌روند.<ref>ر.ک به: [http://dari.irib.ir/component/k2/item/18543 نگاهی به آیین‌های سوگواری محرم در میان مسلمانان]</ref> در [[لبنان]] مردم مناطق شیعه نشینی چون [[ضاحیه]] و [[بقاع]] در طول [[دهه اول محرم]]،، لباس مشکی به تن دارند و در راهپیمایی عصر روز تاسوعا و نمایش آئینی روز عاشورا، شرکت می‌کنند.<ref>ر.ک به: [http://dari.irib.ir/component/k2/item/18543 نگاهی به آیین‌های سوگواری محرم در میان مسلمانان]</ref> در شهرهای [[سمرقند]]، [[بخارا]] و [[تاشکند]] که در آسیای مرکزی است، حرکت دسته‌های عزاداری، برافراشتن پرچم سیاه و برپایی مراسمی که به آن «ماتم امام» می‌گویند، از جمله آداب و رسوم شیعیان در این ماه است.<ref>ر.ک به: [http://dari.irib.ir/component/k2/item/18543 نگاهی به آیین‌های سوگواری محرم در میان مسلمانان]</ref> مردم [[اندونزی]] دسته‌ها و گروه‌هایی را تشکیل می‌دهند و در خیابان‌ها و معابر عمومی به عزاداری می‌پردازند. در این ایام، مردان مسلمان، لباس سیاه می‌پوشند، زنان از آرایش پرهیز می‌کنند، مراسم ازدواج برگزار نمی‌شود و مردم لباس نو نمی‌خرند.<ref>ر.ک به: [http://dari.irib.ir/component/k2/item/18543 نگاهی به آیین‌های سوگواری محرم در میان مسلمانان]</ref> در دیگر کشورهای آسیایی مانند [[پاکستان]]، [[هند]]، [[مالزی]]، [[تایلند]] و [[میانمار]] نیز دسته‌های عزاداری در ایام محرم برپا می‌شود.<ref>ر.ک به: [http://dari.irib.ir/component/k2/item/18543 نگاهی به آیین‌های سوگواری محرم در میان مسلمانان]</ref>
-دسته‌های عزاداری شیعیان در کشورهای آفریقایی مانند [[نیجریه]]، [[الجزایر]] و [[تونس]] نیز در ایام محرم در خیابان‌ها حضور می‌یابند. در تونس مراسم مردم صبح عاشورا به مزار درگذشتگان می‌روند و در آنجا یاد [[شهیدان کربلا]] را گرامی می‌دارند. عده‌ای از آنها در شب عاشورا در نقاط مشخصی آتش روشن می‌کنند و این اعتقاد در تونس وجود دارد که این عمل، موجب شادمانی اطفال امام حسین در کربلا می‌شود.<ref>ر.ک به: [http://dari.irib.ir/component/k2/item/18543-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%8A-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86 نگاهی به آیین‌های سوگواری محرم در میان مسلمانان]</ref>
+دسته‌های عزاداری شیعیان در کشورهای آفریقایی مانند [[نیجریه]]، [[الجزایر]] و [[تونس]] نیز در ایام محرم در خیابان‌ها حضور می‌یابند. در تونس مراسم مردم صبح عاشورا به مزار درگذشتگان می‌روند و در آنجا یاد [[شهیدان کربلا]] را گرامی می‌دارند. عده‌ای از آنها در شب عاشورا در نقاط مشخصی آتش روشن می‌کنند و این اعتقاد در تونس وجود دارد که این عمل، موجب شادمانی اطفال امام حسین در کربلا می‌شود.<ref>ر.ک به: [http://dari.irib.ir/component/k2/item/18543 نگاهی به آیین‌های سوگواری محرم در میان مسلمانان]</ref>
 ==پیوند به بیرون==
-* [http://www8.irna.ir/fa/News/80422279/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85 نگاهی به موسیقی دسته‌های عزاداری در ایام محرم]
+* [http://dari.irib.ir/component/k2/item/18543 نگاهی به موسیقی دسته‌های عزاداری در ایام محرم]
-*‌ [http://www.khabaronline.ir/detail/257679/culture/religion راه‌اندازی دسته‌های عزاداری در محرم حاصل تلاش آل‌بویه است ]
+* [http://www.khabaronline.ir/detail/257679/culture/religion راه‌اندازی دسته‌های عزاداری در محرم حاصل تلاش آل‌بویه است]
 * [http://chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=102040&Serv=0&SGr=0 سیر تاریخی عزاداری محرم در ایران از آل بویه تا امروز]
 * [http://www.valiasr-aj.com/sarallah/include/VIEW.php?bankname=LIBLIST&RADIF=0000048443 عزاداری در عصر صفویه]