محمد خیابانی: تفاوت میان نسخه‌ها

جنبش خیابانی در دوره‌ای بحرانی از تاریخ ایران و مقارن با استقرار نظام شوروی و ورود بلشویکها به قفقاز و تهدید مرزهای ایران از سوی آن‌ها و نیز تحمیل قرارداد ۱۹۱۹ به دولت دست نشانده وثوق الدوله به منظور پرکردن خلأ ناشی از عقب نشینی نیروهای روسی از شمال ایران و جلوگیری از نفوذ ارتش سرخ به وقوع پیوست. حدود پنج ماه پس از سرکوب جنبش خیابانی، کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ به شکل گیری دولتی تمرکزگرا منجر شد و در عرض کمتر از یک سال جنبش کلنل پسیان در خراسان را در نیمه اول مهر ۱۳۰۰ <ref>مهرداد بهار، درباره قیام ژاندارمری خراسان ...، ص۲۲-۳۴</ref> و جنبش جنگل را در نیمه اول آذر همان سال و قیام لاهوتی را در ۱۹ بهمن همان سال –<ref>بیات، کودتای لاهوتی، ص۷۵-۷۶</ref> سرکوب کرد. فرقه دموکرات آذربایجان (۱۳۲۴-۱۳۲۵ش) خود را ادامه حزب دموکرات ایران، که خیابانی رهبر شاخه آذربایجان آن بود، وانمود می‌کرد<ref>مجتهدی، بحران آذربایجان...، ص۷۴،۱۱۹</ref>؛ اما آرمان‌ها و وابستگی‌ها و عملکرد سیاسی و اجتماعی آن هیچ سنخیتی با این حزب نداشت. <ref>کسروی،قیام شیخ محمد خیابانی، مقدمه کاتوزیان، ص۷۲-۷۳؛ اتابکی، آذربایجان در ایران معاصر، ص۲۰۰-۲۰۱</ref>

== پانویس ==

{{پانویس2}}