محمد خیابانی: تفاوت میان نسخه‌ها

 

اما پس از انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و فراهم شدن زمینه برای فعالیت‌های سیاسی آزادی‌خواهان، روزنامه تجدد، ارگان فرقه را در جمادی آلاخر ۱۳۳۵ق منتشر شد. <ref>کسروی، ص۱۰۲-۱۰۵؛ صدرهاشمی، ج۲، ص۱۰۵</ref> و در اوایل ذیقعده ۱۳۳۵ق، در اجلاس ایالتی فرقه در تبریز، خیابانی به رهبری فرقه برگزیده شد.<ref>تجدد، سال ۱، ش ۳۵، ۱۰ ذیقعده ۱۳۳۵، ص۱-۲</ref>

خیابانی در دوران مسؤولیتش کوشید ضمن برقراری ارتباط با سازمان‌های نقاط دیگر ایران <ref>تجدد، سال ۱، ش ۳۵، ۱۰ ذیقعده ۱۳۳۵، ص۲</ref>، از موجودیت و استقلال کمیته تبریز در جریان اختلافات دموکرات‌های تهران <ref>محمد تقی بهار، ج ۱، ص۲۷</ref> حفاظت نماید.

اهم موضع‌گیری‌های کمیته در دوران خیابانی عبارت است از:

*اعتراض به ترکیب دولت عین‌الدوله( این اقدام از علل عمده سقوط سریع دولت مذکور به شمار می‌رود.) <ref>رئیس نیا، ص۳۶۳؛ داوودی، ص۲۵۶-۲۶۱ </ref>

*استقبال از روی کارآمدن مستوفی الممالک <ref>تجدد، سال ۱ف ش ۶۹، ۱۲ ربیع الثانی ۱۳۳۶، ص۱</ref>

فعالیت کمیته پس از اشغال تبریز از سوی نیروهای عثمانی، با مانع جدی مواجه شد. عثمانی‌ها برای رشد و توسعه جمعیت اتحاد اسلام که در تبریز تشکیل داده بودند، کمیته را زیر فشار قرار دادند و حتی خیابانی را با دو تن از یارانش دستگیر و به [[ارومیه]] و سپس به قارص تبعید کردند که بازگشت آنها به تبریز تا صفر ۱۳۳۷ طول کشید. <ref>رئیس نیا، ص۳۶۶؛ بادامچی، ص۳۰-۳۱؛ کسروی، ص۱۱۹-۱۲۱؛ اتابکی، ص۵۵-۵۶</ref> با عقب نشینی عثمانی‌ها از آذربایجان، دموکرات‌ها دست به کار تجدید سازمان فرقه شدند. در همان زمان خیابانی به تبریز بازگشت و رهبری دموکرات‌ها را به دست گرفت. دموکرات‌ها از همان ایام به دو دسته تقسیم شدند: تجددیون به رهبری خیابانی؛ و تنقیدیون که به شیوه رهبری خیابانی انتقاد داشتند، به رهبری زین العابدین کاظم زاده. <ref>کسروی، ص۱۲۵-۱۳۳</ref>