ادبیات عاشورایی: تفاوت میان نسخهها
جز
←نظم(شعر و مرثیه)
جز (←منابع) |
جز (←نظم(شعر و مرثیه)) |
||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
برخی معتقدند در تاریخ بشر هیچ شخصیتی همانند [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]] وجود ندارد که این همه شعر و نثر در مدح و رثای او سرده شده باشد.<ref>حجازی، «حسینبن علی(ع) در آیینه شعر»، ص۴۷.</ref> از همین رو برخی معقتدند که شعر در نشر اهداف امام حسین(ع) نقش بسیار مهمی داشته است.<ref>محمد صادق محمد،دائرة المعارف الحسینیة؛ معجم الشعراء، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۳.</ref> همچنین برخی معتقدند که شعر گفتن در مورد امام حسین(ع)، ابعاد [[روز عاشورا|عاشورا]] و اهدافش همانند یاری او در کربلا با شمشیر است.<ref>محمد صادق محمد،دائرة المعارف الحسینیة؛ معجم الشعراء، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۴.</ref> | برخی معتقدند در تاریخ بشر هیچ شخصیتی همانند [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]] وجود ندارد که این همه شعر و نثر در مدح و رثای او سرده شده باشد.<ref>حجازی، «حسینبن علی(ع) در آیینه شعر»، ص۴۷.</ref> از همین رو برخی معقتدند که شعر در نشر اهداف امام حسین(ع) نقش بسیار مهمی داشته است.<ref>محمد صادق محمد،دائرة المعارف الحسینیة؛ معجم الشعراء، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۳.</ref> همچنین برخی معتقدند که شعر گفتن در مورد امام حسین(ع)، ابعاد [[روز عاشورا|عاشورا]] و اهدافش همانند یاری او در کربلا با شمشیر است.<ref>محمد صادق محمد،دائرة المعارف الحسینیة؛ معجم الشعراء، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۴.</ref> | ||
برخی به استناد رجزها و شعارهای امام حسین و یارانش معتقدند آغازگر ادبیات عاشورایی [[شهیدان کربلا]] و بستگان آنها بودهاند.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱۰، ص۱۸۶؛ آهمه، «ادبیات عاشورایی، سیر تحول و تکامل آن در ادب فارسی»، ص۱۳۱.</ref> علاوه بر این برخی خطبههای [[امام سجاد(ع)]] و [[حضرت زینب(س)]] در [[شام]] و [[زیارت نامه|زیارت نامههای]] رسیده از [[معصومان]] نیز را از اولین نثرهای ادبیات عاشورایی دانستهاند.<ref>احمدی بیرجندی، «تاثیر فرهنگ عاشورا بر هنر و ادبیات فارسی»، ص۳۷.</ref> نویسنده [[ادب الطف (کتاب)|ادب الطف]] نام بیش از ۵۰۰ شاعر عاشورایی از قرن نخست تا قرن ۱۵ قمری را آورده است.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱۰، ص۱۸۷.</ref> [[بشیر بن جذلم]]، [[عبیدالله بن حر جعفی]]، [[سلیمان بن قته خزاعی]] و [[ابوالاسود دئلی]] از جمله مرثیهسرایان عاشورا در قرن نخست قمری بودهاند<ref>ضیایی، نگرشی، انتقادی-تاریخی به ادبیات عاشورا، ۱۳۸۱ش، ص۳۹-۴۰.</ref>، برخی نخستین شاعر عربی را که درباره واقعه عاشورا شعر سروده است،[[عقبة بن عمرو سهمی]] دانستهاند.<ref>طوسی، امالی، ۱۴۱۴ق، ص۹۳؛ مهماندار، امام حسین در آیینه شعر و ادب، ص۵۳.</ref> البته شاعران معروفی همچون [[کمیت بن زید اسدی|کمیت اسدی]]، [[سید اسماعیل حمیری|سید حمیری]] و [[دعبل بن علی خزاعی|دعبل خزاعی]] که به ترتیب معاصران [[امام باقر(ع)]]، [[امام صادق(ع)]] و [[امام رضا(ع)]] بودند نیز در رثای امام حسین(ع) شعرهایی سرودهاند.<ref>احمدی بیرجندی، «تاثیر فرهنگ عاشورا بر هنر و ادبیات فارسی»، ص۳۷.</ref> | برخی به استناد رجزها و شعارهای امام حسین و یارانش معتقدند آغازگر ادبیات عاشورایی [[شهیدان کربلا]] و بستگان آنها بودهاند.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱۰، ص۱۸۶؛ آهمه، «ادبیات عاشورایی، سیر تحول و تکامل آن در ادب فارسی»، ص۱۳۱.</ref> علاوه بر این برخی خطبههای [[امام سجاد(ع)]] و [[حضرت زینب(س)]] در [[شام]] و [[زیارت نامه|زیارت نامههای]] رسیده از [[معصومان]] نیز را از اولین نثرهای ادبیات عاشورایی دانستهاند.<ref>احمدی بیرجندی، «تاثیر فرهنگ عاشورا بر هنر و ادبیات فارسی»، ص۳۷.</ref> نویسنده [[ادب الطف (کتاب)|ادب الطف]] نام بیش از ۵۰۰ شاعر عاشورایی از قرن نخست تا قرن ۱۵ قمری را آورده است.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱۰، ص۱۸۷.</ref> [[بشیر بن جذلم]]، [[عبیدالله بن حر جعفی]]، [[سلیمان بن قته خزاعی]] و [[ابوالاسود دئلی]] از جمله مرثیهسرایان عاشورا در قرن نخست قمری بودهاند<ref>ضیایی، نگرشی، انتقادی-تاریخی به ادبیات عاشورا، ۱۳۸۱ش، ص۳۹-۴۰.</ref>، برخی نخستین شاعر عربی را که درباره واقعه عاشورا شعر سروده است،[[عقبة بن عمرو سهمی]] دانستهاند.<ref>طوسی، امالی، ۱۴۱۴ق، ص۹۳؛ مهماندار، امام حسین در آیینه شعر و ادب، ص۵۳.</ref>{{یادداشت|ابیاتی از این مرثیه بر اساس نقل شیخ طوسی در امالی این است:{{شعر}}{{ب |اذَا العَينُ قَرَّت فِي الحَياةِ وَأَنتُمُ | تَخافونَ فِي الدُّنيا فَأَظلَمَ نورُها}} | ||
{{ب|مَرَرتُ عَلى قَبرِ الحُسَينِ بِكَربَلا| فَفاضَ عَلَيهِ مِن دُموعي غَزيرُها}} | |||
{{ب|فَما زِلتُ أرثيهِ وأَبكي لِشَجوِهِ| ويُسعِدُ عَيني دَمعُها وزفيرُها}} | |||
{{ب|وبَكَيتُ مِن بَعدِ الحُسَينِ عَصائِبا | أطافَت بِهِ مِن جانِبَيها قُبورُها}} | |||
{{ب|سَلامٌ عَلى أهلِ القُبورِ بِكَربَلا| وقَلَّ لَها مِنِّي سَلامٌ يَزورُها}} {{پایان شعر}} ن گاه كه چشم آدمى ، در زندگى روشن شود *و شمادر دنيا ، هراسانيد ، نورِ آن به تاريكى خواهد گراييد. | |||
در کربلا ، به ديدار مرقد حسين(ع) رفتم*و از ديدگانم ، اشك هاى فراوانى براى او سرازير شد. | |||
همچنان به خاطر مصيبتش ، او را مى ستودم و مى گريستم*و اشک و ناله ، چشمانم را يارى مى كرد. | |||
پس از حسين(ع) ، بر كسانى گريستم كه* مرقدهايشان ، گِرداگردِ او را فرا گرفته است | |||
سلام بر صاحبان قبرهاى كربلا * و اندك است درود من كه به زيارتش مى رود. }} البته شاعران معروفی همچون [[کمیت بن زید اسدی|کمیت اسدی]]، [[سید اسماعیل حمیری|سید حمیری]] و [[دعبل بن علی خزاعی|دعبل خزاعی]] که به ترتیب معاصران [[امام باقر(ع)]]، [[امام صادق(ع)]] و [[امام رضا(ع)]] بودند نیز در رثای امام حسین(ع) شعرهایی سرودهاند.<ref>احمدی بیرجندی، «تاثیر فرهنگ عاشورا بر هنر و ادبیات فارسی»، ص۳۷.</ref> | |||
امامان شیعه نقش مهمی در شکل گیری ادبیات شیعه به خصوص ادبیات عاشورایی داشتهاند. آنان اصحاب خود را به سرودن اشعاری در سوگ امام حسین و یارانش تشویق میکردند؛ [[امام صادق(ع)]] در روایاتی به سرودن شعر درباره امام حسین سفارش کرده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۴، ص۵۰۴.</ref> و [[امام رضا(ع)]] نیز از [[دعبل خزاعی]] خواسته است که در شهادت امام حسین مرثیهسرایی کند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۲۵۷.</ref> آن حضرت برای ترغیب به این کار میفرمود: هرکس در خصوص ما یک بیت شعر بسراید خداوند خانهای که هفت برابر این دنیاست در بهشت برای او بنا خواهد کرد و در آن خانه هر مَلَک مقرب و پیامبر مُرسَلی او را زیارت خواهد کرد. <ref>حر عاملی٬ وسائل الشیعه٬ ۱۴۰۹ق٬ ج۱۴ ٬ ص ۵۹۸ </ref> | امامان شیعه نقش مهمی در شکل گیری ادبیات شیعه به خصوص ادبیات عاشورایی داشتهاند. آنان اصحاب خود را به سرودن اشعاری در سوگ امام حسین و یارانش تشویق میکردند؛ [[امام صادق(ع)]] در روایاتی به سرودن شعر درباره امام حسین سفارش کرده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۴، ص۵۰۴.</ref> و [[امام رضا(ع)]] نیز از [[دعبل خزاعی]] خواسته است که در شهادت امام حسین مرثیهسرایی کند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۲۵۷.</ref> آن حضرت برای ترغیب به این کار میفرمود: هرکس در خصوص ما یک بیت شعر بسراید خداوند خانهای که هفت برابر این دنیاست در بهشت برای او بنا خواهد کرد و در آن خانه هر مَلَک مقرب و پیامبر مُرسَلی او را زیارت خواهد کرد. <ref>حر عاملی٬ وسائل الشیعه٬ ۱۴۰۹ق٬ ج۱۴ ٬ ص ۵۹۸ </ref> |